Mια αφορμή για αναζητήσεις στα μονοπάτια της φιλολογίας για "ανήσυχους" συναδέλφους και κυρίως για προβληματισμένους μαθητές. Και αληθινοί μαθητές είναι εκείνοι που θα κατορθώσουν να φτάσουν και να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους...
Τρίτη 21 Μαρτίου 2017
Τετάρτη 15 Μαρτίου 2017
Α. Παπαδιαμάντη "Πατέρα στο σπίτι"
Από το ιστολόγιο της συναδέλφου Βασιλικής Γιάννου φιλοblogικό
Το έργο
Πρόκειται για ένα από τα «αθηναϊκά» διηγήματα του συγγραφέα. Ξετυλίγεται σε μια φτωχογειτονιά της Αθήνας του τέλους του 19ου αιώνα (γράφτηκε το 1894). Στόχος του συγγραφέα είναι να δώσει εικόνες από τις φτωχογειτονιές της Αθήνας και να θίξει τα κοινωνικά προβλήματα που συνδέονται με τη φτώχεια.
· Ο τόπος
- «Η δυτική εσχατιά της πόλης», όπου ζει και εργάζεται η φτωχολογιά. Μέσα από αυτόν, αναδεικνύονται και τα προβλήματά της.
- Το παντοπωλείο, όπου αποκαλύπτονται και οι ανάγκες των ανθρώπων της συνοικίας. Στο ίδιο παντοπωλείο συχνάζει και ο συγγραφέας (αυτοβιογραφικά στοιχεία), αφού και αυτός είναι ένας «κοσμοκαλόγερος», ζει μεν στην Αθήνα, αλλά αποτραβιέται από το πλούσιο και πολυσύχναστο κέντρο της. Συγκαταλέγει, έτσι, τον εαυτό του στη «φτωχολογιά», βιώνοντας παρόμοιες δύσκολες καταστάσεις.
- Το σπίτι του Μανόλη Φλοεράκη, όπου παρουσιάζεται ρεαλιστικά η φτώχεια και το δράμα της οικογένειας.
Νικόλαος Γύζης, Τα ορφανά, 1871 |
Το θέμα
Η παιδική αθωότητα σε σχέση με τον σκληρό κόσμο των μεγάλων. Το περιεχόμενο είναι κοινωνικό (θίγονται αρκετά διαχρονικά κοινωνικά προβλήματα), με ηθογραφικά στοιχεία που δίνονται με ρεαλισμό. Τέτοια είναι:
-το ρακένδυτο παιδάκι που ζητιανεύει και είναι αναγκασμένο να δέχεται τα πειράγματα των άλλων (παιδική επαιτεία)
-τα μεθύσια του πατέρα και η απουσία του από το σπίτι (αλκοολισμός που εμφανίζεται στις εργατικές τάξεις)
- ο ξυλοδαρμός της γυναίκας από τον άνδρα της, ο στιγματισμός της στη γειτονιά, παρά την αθωότητά της και (σε άλλη περίπτωση) η συμβίωση της γυναίκας με έναν άνδρα έξω από το θεσμό του γάμου (μειονεκτική θέση της γυναίκας στην κοινωνία και εκμετάλλευσή της από τον άνδρα)
- η εγκατάλειψη της οικογένειας από τον πατέρα (διάλυση της οικογένειας)
- η πείνα και η φτώχεια ( δεινή θέση της εργατικής τάξης)
- η εκμετάλλευση της φτώχειας από τον ευκατάστατο κουμπάρο (εκμετάλλευση της εργατικής τάξης από «πολιτικάντηδες»).
· Τα πρόσωπα και η στάση του συγγραφέα απέναντί τους
Ο συγγραφέας δε μένει αμέτοχος, αντίθετα εκφράζει τη συμπάθειά του στα προβλήματά τους: ελεεί το μικρό παιδί, παίρνει το μέρος της Γιαννούλας (ήτο φίλεργος, ήτον τιμία, ήτον αθώα) και στηλιτεύει τον Μανόλη (δεν διέπρεπε πολύ επί φιλοπονία, δεν έπαυσε να μεθύη, ήτον ζηλιάρης, ήρχισε να μην είναι συνεπής εις τίποτε, ξενοκοιτάζη ) και τη στάση των γειτόνων (Πλην οι γειτόνισσες δεν ήσαν επιεικείς, Και η υστεροβουλία… σκοτωθής). Συμπαραστέκεται στον πόνο των δυστυχισμένων και κατακρίνει τους τεμπέληδες, τους χαιρέκακους και τους κουτσομπόληδες και επαινεί τους τίμιους. Είναι αντικειμενικός κριτής.
Το παιδί
|
Ο πατέρας
|
Η μητέρα
|
Ο κουμπάρος
|
Αθώο, αφελές, θύμα της ανευθυνότητας του πατέρα του
|
Οκνηρός, φυγόπονος, γκρινιάρης, μέθυσος
|
Εργατική, αφοσιωμένη στην οικογένεια, τίμια, στυλοβάτης της οικογένειας
|
Καλοζωισμένος, πλούσιος και «ανοιχτοχέρης»
|
Προκαλεί τη συμπόνια αλλά και την αγανάκτηση για την ανευθυνότητα των υπαιτίων που το έφεραν σε αυτή την άθλια κατάσταση
|
Ζηλιάρης και βίαιος
|
Τραγική, γιατί στέλνει το παιδί της να ζητιανέψει και ανέχεται τις επισκέψεις και τα δώρα του κουμπάρου
|
Άνθρωπος της εξουσίας, με κάποια ιδιοτέλεια στις πράξεις του
|
Άπιστος σύζυγος και ανεύθυνος οικογενειάρχης
|
Μεθοδικός και υπομονετικός στην προσπάθειά του να πετύχει τους στόχους του.
|
· Η αφήγηση
Η αφηγηματική δομή του διηγήματος είναι αρκετά πρωτότυπη. Η αφήγηση εκτυλίσσεται ως εξής:
Α) Μπάρμπα….Δο μ’ κι άλλη μπάρμπα: In medias res (αφήγηση από τη μέση των πραγμάτων)
Β) Δεν ήτο…ο μπακάλης έπταιεν: αναδρομική αφήγηση.
Γ) Αλλ’ ας επανέλθω… την ιστορίαν: πολύ σύντομη επάνοδος στην κύρια αφήγηση.
Δ) Προ εννέα ετών…και χωρίς ραπτικήν μηχανήν: εγκιβωτισμένη αφήγηση (που γίνεται από τον μπακάλη).
Ε) Έμεινε χωρίς…. πατέρα στο σπίτι! : νέα επάνοδος στην κύρια αφήγηση. Η αφήγηση κλείνει κυκλικά (σχήμα κύκλου).
Επιλέγεται η μίμηση. Ο διάλογος εμφανίζεται στην αρχή και το τέλος του διηγήματος. Η αφήγηση γίνεται κυρίως σε γ’πρόσωπο ( χωρία Β, Γ, Δ, Ε), αλλά και σε α’πρόσωπο ( χωρίο Α). Έτσι η ζωή και ο πόνος των προσώπων που πρωταγωνιστούν στη ιστορία εμπλέκονται με αυτά του συγγραφέα.
· Εκφραστικά μέσα
Ειρωνεία: δε διέπρεπε πολύ επί φιλοπονία / το Σάββατο πρωί επονούσε αίφνης η μέση του / να σου θέλει το καλόν σου… να σκωτωθής.
Αντιθέσεις: η οικογένεια ηύξανεν, αλλά το εισόδημα ηλαττούτο.
Συμβολικά ονόματα: Μανόλης Φλοεράκης (= ανεύθυνος), Γιαννούλα Πολύ-κάρπου(=καρπερή, με πολλά παιδιά)
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν μια ευχάριστη διάθεση που αμβλύνει την τραγικότητα που δημιουργεί η δυστυχία των προσώπων.
Βιβλιογραφία
- «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης», επιμ. Νίκος Γεωργιάδης στο Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνία Γυμνασίου-Λυκείου, 3 Πεζογραφία, Βιβλίο του καθηγητή, ΟΕΔΒ, Αθήνα.
- ΥΠΕΠΘ, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β’ τεύχ., Β΄ τάξη Γενικού Λυκείου, Βιβλίο καθηγητή, ΟΕΔΒ, Αθήνα2008.
Πέμπτη 9 Μαρτίου 2017
Περί ποντικών και ...άλλων τετραπόδων
Αυτή η επικαιρότητα της ποίησης που γράφτηκε αισίως πριν από τριάντα πέντε περίπου χρόνια χρόνια, μάλλον επιβεβαιώνει ότι πολλές νοοτροπίες δεν έχουν ακόμα αλλάξει. ΔΥΣΤΥΧΩΣ!
ΘΕΟΚΛΗΣ ΚΟΥΓΙΑΛΗΣ
Περί ποντικών
Ένας ποντικός
παρα - βολικός
χρόνια τρία πολιτευτής
κι έντεκα οραματιστής.
Ένας άλλος ποντικός
παρα - πειστικός
παίρνει απόφαση γερή
ιεράρχης να γενεί.
Κι ένας τρίτος ποντικός
παρα - κρατικός
βλέποντας θέση κενή
την αράζει στη βουλή.
Σε μιαν εποχή
παρα - ποιητική
σύμβολα οι ποντικοί
κι ο νοών νοεί.
Μυθολόγιον, Λευκωσία 1981
ΘΕΟΚΛΗΣ ΚΟΥΓΙΑΛΗΣ
Περί ποντικών
Ένας ποντικός
παρα - βολικός
χρόνια τρία πολιτευτής
κι έντεκα οραματιστής.
Ένας άλλος ποντικός
παρα - πειστικός
παίρνει απόφαση γερή
ιεράρχης να γενεί.
Κι ένας τρίτος ποντικός
παρα - κρατικός
βλέποντας θέση κενή
την αράζει στη βουλή.
Σε μιαν εποχή
παρα - ποιητική
σύμβολα οι ποντικοί
κι ο νοών νοεί.
Μυθολόγιον, Λευκωσία 1981
Τετάρτη 8 Μαρτίου 2017
Αφιερωμένα στις γυναίκες 8-3-17
Θα έπρεπε να γιορτάζουν κάθε μέρα, κυρίως μέσα από την εκτίμηση και το σεβασμό που θα έπρεπε να τις αποδίδουν οι άντρες της οικουμένης, γιατί είναι σύζυγοι, μητέρες, γιαγιάδες, ερωμένες, εργαζόμενες, νοικοκυρές αλλά προπάντων γυναίκες.
Διάβασα κάπου πως οι άνδρες είναι για τις γυναίκες το παν αλλά οι γυναίκες για τους άνδρες το άπαν.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!
Πλάγιαζα στο σκοτάδι και την περίμενα
ακούγοντας ν’ ανεβαίνει τη σκάλα
μέσ’ στη δροσιά του σπιτιού
σαν ψίθυρος από φιλιά κι ανάσες.
Γύρευα τότε να ξεφύγω
μα η ομορφιά της στάλαζε στα κόκαλά μου
νύχτες που μελετούσα το κενό
πηγαίνοντας από την ηδονή στον Άδη.
Και τα λαγόνια της να φέγγουνε στον ύπνο μου
ματόκλαδα και χείλια που τάσκιζε ο πόθος μου
κι ο γυρισμός στον ύπνο μου μονάχα
λίγος καπνός από μακριά
λουλούδια κι ένα δροσερό σταμνί.
Και το καράβι μου στον κήπο της
δεμένο κι άγρυπνο
σαν ένα μεγάλο μαύρο σκυλί
μου θύμιζε κάποτε τους σύντροφους που χάθηκαν
ή τις παράξενες αφορμές της αγάπης.
Με την πρώτη σταγόνα της βροχής- Ο. ΕΛΥΤΗΣ
Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι
Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές
Όλα τα λόγια που είχανε μοναδικό τους προορισμόν Εσένα!
Πριν απ’ τα μάτια μου ήσουν φως
Πριν απ’ τον Έρωτα έρωτας
Κι όταν σε πήρε το φιλί
Γυναίκα
Κατά πού θ’ απλώσουμε τα χέρια μας
τώρα που δε μας λογαριάζει πια ο καιρός
Κατά πού θ’ αφήσουμε τα μάτια μας
τώρα που οι μακρυνές γραμμές ναυάγησαν στα σύννεφα
Κι είμαστε μόνοι ολομόναχοι
τριγυρισμένοι απ’ τις νεκρές εικόνες σου.
Πριν απ’ τα μάτια μου ήσουν φως
Πριν απ’ τον Έρωτα έρωτας
Κι όταν σε πήρε το φιλί
Γυναίκα
Σάββατο 4 Μαρτίου 2017
Ο ιδανικός φίλος
Ένα ποιηματάκι που "ψάρεψα" στο διαδίκτυο για τους φίλους και μου άρεσε
Δεν µπορώ να σου δώσω
λύσεις,
για όλα τα προβλήµατα της ζωής,
ούτε έχω απαντήσεις
στις αµφιβολίες ή τους φόβους σου,
αλλά µπορώ να σε ακούσω
και να τα µοιραστώ µαζί σου.
για όλα τα προβλήµατα της ζωής,
ούτε έχω απαντήσεις
στις αµφιβολίες ή τους φόβους σου,
αλλά µπορώ να σε ακούσω
και να τα µοιραστώ µαζί σου.
Δεν µπορώ ν’ αλλάξω
το παρελθόν σου ούτε το µέλλον σου.
Αλλά όταν µε χρειάζεσαι
θα ‘µαι δίπλα σου.
το παρελθόν σου ούτε το µέλλον σου.
Αλλά όταν µε χρειάζεσαι
θα ‘µαι δίπλα σου.
Δεν µπορώ ν’ αποτρέψω
να µη σκοντάψεις.
Μόνο µπορώ να σου προσφέρω το χέρι µου,
για να κρατηθείς
και να µη πέσεις.
Οι χαρές σου.
Οι θρίαµβοί σου
κι οι επιτυχίες σου
δεν είναι δικά µου.
Αλλά χαίροµαι ειλικρινά
να σε βλέπω ευτυχισµένο.
να µη σκοντάψεις.
Μόνο µπορώ να σου προσφέρω το χέρι µου,
για να κρατηθείς
και να µη πέσεις.
Οι χαρές σου.
Οι θρίαµβοί σου
κι οι επιτυχίες σου
δεν είναι δικά µου.
Αλλά χαίροµαι ειλικρινά
να σε βλέπω ευτυχισµένο.
Δεν κρίνω τις αποφάσεις
που παίρνεις στη ζωή.
Περιορίζοµαι στο να σε στηρίζω,
να σε παροτρύνω
και να σε βοηθώ όταν µου το ζητάς.
που παίρνεις στη ζωή.
Περιορίζοµαι στο να σε στηρίζω,
να σε παροτρύνω
και να σε βοηθώ όταν µου το ζητάς.
Δεν µπορώ να σου χαράζω
όρια
που µέσα τους οφείλεις να κινείσαι,
αλλά σου προσφέρω αυτό το χώρο,
τον απαραίτητο για ν’αναπτυχθείς.
που µέσα τους οφείλεις να κινείσαι,
αλλά σου προσφέρω αυτό το χώρο,
τον απαραίτητο για ν’αναπτυχθείς.
Δεν µπορώ να αποτρέψω τον
πόνο σου
όταν κάποια λύπη σου σχίζει την καρδιά,
αλλά µπορώ να κλάψω µαζί σου
και να µαζέψω τα κοµµάτια,
για να τη φτιάξω από την αρχή.
όταν κάποια λύπη σου σχίζει την καρδιά,
αλλά µπορώ να κλάψω µαζί σου
και να µαζέψω τα κοµµάτια,
για να τη φτιάξω από την αρχή.
Δεν µπορώ να σου πω ποιος
είσαι
ούτε ποιος θα όφειλες να είσαι.
Μονάχα µπορώ να σ’ αγαπώ όπως είσαι
και να ‘µαι φίλος σου.
ούτε ποιος θα όφειλες να είσαι.
Μονάχα µπορώ να σ’ αγαπώ όπως είσαι
και να ‘µαι φίλος σου.
Αυτές τις ηµέρες σκέφτηκα
τους φίλους και τις φίλες µου.
Δεν ήσουν ψηλά ούτε χαµηλά ούτε στη µέση.
Δεν ήσουν στην αρχή
ούτε στο τέλος της λίστας.
Δεν ήσουν το νούµερο ένα
ούτε το τελικό,
ούτε διεκδικώ να ‘µαι πρώτος,
δεύτερος ή ο τρίτος στη δική σου.
Φτάνει που µε θες για φίλο.
Ευχαριστώ που ‘µαι αυτό.
τους φίλους και τις φίλες µου.
Δεν ήσουν ψηλά ούτε χαµηλά ούτε στη µέση.
Δεν ήσουν στην αρχή
ούτε στο τέλος της λίστας.
Δεν ήσουν το νούµερο ένα
ούτε το τελικό,
ούτε διεκδικώ να ‘µαι πρώτος,
δεύτερος ή ο τρίτος στη δική σου.
Φτάνει που µε θες για φίλο.
Ευχαριστώ που ‘µαι αυτό.