Μετάφραση 4ης ενότητας του Πρωταγόρα

Ενότητα 4^η

ΚΕΙΜΕΝΟ 322Α-323Α

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

᾿Επειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας,  πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων   μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν· ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ,  καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ” ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν,  πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής –πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική– ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις·   ὅτ”οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, ῾Ερμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν” εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί.  ἐρωτᾷ οὖν ῾Ερμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις·  «Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύταςνείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;» «᾿Επὶ πάντας,» ἔφη ὁ Ζεύς, «καὶ πάντες μετεχόντων·  οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν· καὶ νόμον γε θὲς παρ” ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως.» οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ ᾿Αθηναῖοι, ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὢν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς σὺ φῄς–εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι–  ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν δεῖ διὰ δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶ σωφροσύνης,  εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς ἀνέχονται,  ὡς παντὶ προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς  ἢ μὴ εἶναι πόλεις. αὕτη, ὦ Σώκρατες, τούτου αἰτία.

Επειδή ο άνθρωπος συμμετείχε στον θεϊκό κλήρο,  πρώτα λοιπόν, εξαιτίας της συγγένειάς του με τον Θεό, μόνος από τα ζώα πίστεψε σε θεούς και προσπαθούσε να φτιάχνει βωμούς και αγάλματα των θεών`  έπειτα γρήγορα άρθρωσε λόγο και λέξεις με την τέχνη  και βρήκε κατοικίες και ρούχα και υποδήματα και στρώματα και τις τροφές από τη γη.    Έτσι λοιπόν, εφοδιασμένοι οι άνθρωποι στην αρχή κατοικούσανδιασκορπισμένοι,  πόλεις όμως, δεν υπήρχαν. Καταστρέφονταν λοιπόν, από τα θηρία, επειδή από κάθε άποψη ήταν πιο αδύναμοι από αυτά και οι τεχνικές γνώσεις ήταν γι’ αυτούς επαρκής βοηθός για την τροφή τους,  για τον πόλεμο όμως με τα θηρία (ήταν) ανεπαρκής  – γιατί δεν είχαν ακόμη την πολιτική τέχνη, της οποίας μέρος είναι η πολεμική – επεδίωκαν λοιπόν να συγκεντρώνονται και να σώζονται κτίζοντας πόλεις` κάθε φορά λοιπόν, που συναθροίζονταν, αδικούσαν ο ένας τον άλλον,  επειδή δεν είχαν την πολιτική τέχνη  με αποτέλεσμα, αφού διασκορπίζονταν, να καταστρέφονται.   Ο Δίας λοιπόν, επειδή φοβήθηκε για το γένος μας, μη χαθεί εντελώς, στέλνει τον Ερμή να φέρει στους ανθρώπους τον σεβασμό και τη δικαιοσύνη, για να υπάρξει τάξη στις πόλεις και δεσμοί που να (τις) συνδέουν με τη φιλία.  Ρωτά λοιπόν, ο Ερμής τον Δία με ποιο τρόπο να δώσει τη δικαιοσύνη και τον σεβασμό στους ανθρώπους`  «Ποιο από τα δύο, όπως έχουν μοιρασθεί οι τέχνες, έτσι και αυτές να μοιράσω; Και έχουν μοιρασθεί ως εξής: ένας που κατέχει την ιατρική επαρκεί για πολλούς απλούς πολίτες, (το ίδιο) και οι άλλοι τεχνίτες` έτσι λοιπόν, να βάλω τη δικαιοσύνη και τον σεβασμό μέσα στους ανθρώπους ή σε όλους να (τις) μοιράσω;»  «Σε όλους» είπε ο Δίας «και όλοι να μετέχουν σ’ αυτές`  γιατί δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν πόλεις , αν μετέχουν λίγοι, όπως ακριβώς στις άλλες τέχνες`  και θέσπισε νόμο από εμένα, αυτόν που δεν μπορεί να μετέχει στον σεβασμό και στη δικαιοσύνη να τον σκοτώνουν ως αρρώστια της πόλεως.»    Έτσι λοιπόν, Σωκράτη, και για αυτούς τους λόγους και οι άλλοι και οι Αθηναίοι, όταν γίνεται λόγος για την οικοδομική ικανότητα ή για κάποια άλλη τεχνική (ικανότητα), νομίζουν ότι λίγοι έχουν τη δυνατότητα να συμβουλεύουν, και αν κάποιος που είναι έξω από τους λίγους επιχειρεί να συμβουλεύει, δεν τον ανέχονται, όπως εσύ λες – και σωστά, όπως εγώ ισχυρίζομαι – όταν όμως έρχονται για συμβουλές για την πολιτική αρετή, η οποία πρέπει ολόκληρη να διέπεται από   δικαιοσύνη και φρόνηση, εύλογα ανέχονται κάθε άνδρα,  με την ιδέα ότι ταιριάζει στον καθένα να έχει μερίδιο σ’ αυτήν την αρετή, αλλιώς να   μην υπάρχουν πόλεις. Αυτή Σωκράτη είναι η αιτία αυτού του πράγματος.