Γυναικεία χειραφέτηση ("λογοτεχνικό" κείμενο με ερωτήσεις)

Στο πλαίσιο της δυνατότητας επιλογής και τραγουδιών-στίχων στη διδασκαλία της λογοτεχνίας της Γ΄Λυκείου δίδαξα προχθές στο τμήμα μου το πασίγνωστο- για μας τους μεγαλύτερους- ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΜΑΙΡΗΣ του Λουκιανού Κηλαηδόνη (μόνο μια μαθήτρια γνώριζε το τραγούδι). Αποτέλεσε μια καλή αφορμή για να συζητήσουμε για τη θέση της γυναίκας, το σεξισμό, τους πολλαπλούς κοινωνικούς ρόλους που καλείται να διεκπεραιώσει.

Μια μέρα μιας Μαίρης

Είμαι η Μαίρη Παναγιωταρά μια εργαζόμενη μητέρα μια καλή νοικοκυρά.
Δεν είμαι τίποτα το σπέσιαλ, το καταπληκτικό, είμαι αυτό που λέμε δείγμα τυπικό.

Μόλις ξυπνήσω το πρωί, πολύ πρωί, πριν ξημερώσει δηλαδή καλά-καλά,
λέω από μέσα μου μουλάρι σήκω ντύσου γιατί εδώ σε περιμένουνε πολλά
και τότε τρέχω να ξυπνήσω, να ταΐσω, να ποτίσω και να ντύσω τα παιδιά
ενώ παράλληλα ετοιμάζω πρωινό για τον πασά.
Του το πηγαίνω στο κρεβάτι κι αυτομάτως κατεβάζω τα παιδιά στο σχολικό,
πάω γραμμή για να ψωνίσω κι ο χασάπης μες στη φούρια να μου πιάνει και τον κω...
να 'χω το νου μου κάθε μέρα για πουκάμισο και σώβρακο καινούριο καθαρό
κι αλίμονο μου αν το ξεχάσω και δεν βρει ζεστό νερό.
Να συγυρίζω τα κρεβάτια και το σπίτι να ετοιμάζω φαγητό για τα παιδιά
κι έχω να φύγω νηστική και σαν τρελή για την δουλειά.

Ντάπα, ντάπα, ντάπα, νταμ...

Και μόλις φτάσω αλαφιασμένη στη δουλειά να 'χω να κάνω και καφέ στ' αφεντικό
να 'χω κι αυτόν που του τη δίνει κάθε τόσο και που θέλει να μου πιάνει και τον κω...
να 'χω το ντριν του τηλεφώνου μες στ' αυτί μου κι από πάνω τις δικές του τις φωνές
και να με στέλνει έξω να κάνω και του κόσμου τις δουλειές.
Μόλις σχολάσω τρέχω αμέσως να προφτάσω να ετοιμάσω το τραπέζι για φαΐ
να τηγανίζω, να ετοιμάζω τη σαλάτα, να σερβίρω και να κόβω και ψωμί
να 'μαι ένα ράκος που να σέρνεται στα πόδια του απ' την πείνα κι από το τρεχαλητό
κι αυτοί να βρίζουν πως δεν ήτανε καλό το φαγητό.
Να πλένω πιάτα και πιρούνια και μαχαίρια και να μου 'ρχεται να κάνω φονικό
κι αυτός ο κύριος να θέλει να μου πιάνει και τον κω...

Ντάπα, ντάπα, ντάπα, νταμ...

Μόλις ξαπλώσει και φωνάξει "ησυχία" μην ακούσω μες στο σπίτι τσιμουδιά,
είναι η ώρα που τελειώνω εγώ τα πιάτα και που πρέπει να διαβάσω τα παιδιά,
είναι η ώρα να διαβάσουν οι διαβόλοι για ν' αρχίσουμε να τρέχουμε μετά
στα ιδιαίτερα του ενός και στ' αλλουνού τα γαλλικά.
Κι αφού μου βγάλουνε καλά-καλά την πίστη και γυρίσουμε στο σπίτι τελικά
τότε θα φάνε, θα πλυθούνε, θα δαρθούνε και θα παν να κοιμηθούν κανονικά
κι ενώ εγώ θα σιδερώνω και θα πλένω, ό,τι κάνει μια γυναίκα δηλαδή,
αυτός ο κύριος θα είναι αραγμένος στην ΤV
κι αν γίνω έξαλλη σαν πέσω στο κρεβάτι και τον δω πως είν' ο νους του στο κακό,
"είναι καθήκον σου" γυρίζει και μου λέει, συζυγικό.

Είμαι η Μαίρη Παναγιωταρά μια εργαζόμενη μητέρα μια καλή νοικοκυρά.
Δεν είμαι τίποτα το σπέσιαλ, το καταπληκτικό, είμαι ένα ζώον δηλαδή κανονικό.

Στίχοι: Λουκιανός Κηλαηδόνης
Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης

 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ-ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1.       Γιατί η Μαίρη θεωρεί τον εαυτό της τυπικό δείγμα γυναίκας;

2.       Σε πόσα μέρη χωρίζεται μια συνηθισμένη μέρα της Μαίρης και ποιες είναι οι δουλειές που πρέπει να διεκπεραιώσει σε κάθε περίπτωση;

3.       Μέσα από το τραγούδι αναδεικνύεται ανάγλυφα η σχέση που έχει η Μαίρη με το σύζυγο και το αφεντικό της. Πως την αντιμετωπίζει τόσο ο ένας όσο και ο άλλος σε επίπεδο συζυγικό και επαγγελματικό αντίστοιχα;

4.       Γιατί το τραγούδι είναι γραμμένο σε πρώτο ενικό πρόσωπο; Τι εξυπηρετεί αυτή η επιλογή;

5.       Με ποιες λέξεις και φράσεις αναδεικνύονται τα συναισθήματα της Μαίρης για την καθημερινότητα που βιώνει; Νιώθει να αναγνωρίζουν την προσπάθειά της να ανταποκριθεί στους πολλαπλούς της ρόλους;

6.       Ποια έγκλιση κυριαρχεί στο τραγούδι και ποιος ο ρόλος της αναφορικά με την πρόθεση του στιχουργού;

7.       Η κυριαρχία ρηματικών τύπων σε συνδυασμό με το ασύνδετο σχήμα αλλά και τη συγκεκριμένη μουσική επένδυση (ακούστε το τραγούδι) ποιο χαρακτήρα και ύφος προσδίδουν στο κείμενο; Εξυπηρετείται με αυτές τις επιλογές η πρόθεση του στιχουργού και συνθέτη;

8.       Πως αντιμετωπίζει η Μαίρη τη σεξουαλική παρενόχληση που φαίνεται ότι υφίσταται από τους αρσενικούς πρωταγωνιστές του τραγουδιού;

9.       Ποια η διαφορά των δυο εναρκτήριων και των δυο καταληκτικών στίχων του τραγουδιού; Γιατί χαρακτηρίζει με ένα συγκεκριμένο τρόπο τον εαυτό της;

10.   Το  τραγούδι γράφτηκε το 1982. Σαράντα σχεδόν χρόνια μετά διαφέρει κατά την κρίση σας η καθημερινότητα μιας σύγχρονης γυναίκας κι αν ναι σε ποια σημεία σε σχέση με αυτή της Μαίρης;