ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ

 

ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΙΣ... ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΙΑΤΕΛΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΓΛΥΚΑ

Πλησιάζουν Χριστούγεννα. Φανταστείτε ότι είστε ένα κουραμπιές ή ένα μελομακάρονο. Ξαφνικά, εκεί που είστε αραχτός στην πιατέλα - τσουπ - σας βουτάει ένα ανθρώπινο χέρι και διαπιστώνετε ότι κατευθύνεστε προς ένα ορθάνοιχτο στόμα! Ευτυχώς όμως, μπορείτε να μιλάτε! Γράψτε μια χιουμοριστική ιστορία με όσα θα λέγατε στον επίδοξο..."δολοφόνο" σας;

 

Ο ΑΗ- ΒΑΣΙΛΗΣ

Ο ΑΗ ΒΑΣΙΛΗΣ αντί για ΧΟΧΟΧΟ κάνει ΩΧ,ΩΧ, ΩΧ, γιατί σφήνωσε στην καμινάδα!

Ξεκίνα με αυτό το επιφώνημα μια μικρή ιστορία, όπου ο Άγιος μονολογεί εξηγώντας μας αναλυτικά τι του συνέβη.

          

 Ο ΧΙΟΝΑΝΘΡΩΠΟΣ

Πριν λίγες μέρες έριξε χιόνι και τα παιδιά της γειτονιάς έφτιαξαν ένα χιονάνθρωπο στο πάρκο. Γράψε ως χιονάνθρωπος ένα γράμμα στον Άη- Βασίλη για να του ζητήσεις ένα δώρο ή μια χάρη (π.χ να μη βγάλει ήλιο και λιώσεις).

Η ΣΤΑΧΟΜΑΖΩΧΤΡΑ (διαβάζει ο Β. Χαραλαμπόπουλος)

"Η ΦΟΝΙΣΣΑ"-ΑΛΕΞ.ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ερευνητική εργασία στη ΦΟΝΙΣΣΑ του Παπαδιαμάντη μπορείτε να βρείτε εδώ

Το τρέιλερ της ταινίας μπορείτε να δείτε εδώ

Μία εγκληματολογική προσέγγιση στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Η Φόνισσα»

Να επισημανθεί ότι η εγκληματική δράση της Φόνισσας αποτελεί μια ακραία μορφή ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως.  Μολονότι τα θύματά της είναι ανήλικα κοριτσάκια, η Φόνισσα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί παιδοκτόνος, αφού, όπως πολλές φορές έχουμε τονίσει και στην αρθρογραφία, βάσει του Π.Κ. η παιδοκτονία είναι ένα έγκλημα που διαπράττεται μόνο από τις μητέρες και πιο συγκεκριμένα αφορά τη μητέρα που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά τον τοκετό ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμη διατάραξη του οργανισμού της από τον τοκετό.

Επίσης, κατά τη σκιαγράφηση του ψυχο-εγκληματικού προφίλ της Φόνισσας στη διπλωματική μου εργασία,  καταλήξαμε στον χαρακτηρισμό της ως “ιδεοληπτική εγκληματίας”, διότι  η Φόνισσα σκοτώνει για ιδεοληπτικούς λόγους.  Διέπεται από θρησκευτικές εμμονές, φτάνοντας στο πιο ακραίο σημείο να πιστέψει ότι λειτουργεί ως το χέρι του Θεού και σκοτώνει τα μικρά κορίτσια για να τα απαλλάξει από τα βάσανα του φίλου της. Βάσανα που στην κλειστή τοπική κοινότητα και στο πλαίσιο της παραδοσιακής κοινωνίας έπαιρναν τρομακτικές διαστάσεις. Υπό αυτή την έννοια,  θα μπορούσαμε να πούμε ότι η δολοφονία των ανήλικων κοριτσιών λειτουργεί σε ένα συμβολικό επίπεδο για την Φόνισσα,  ασκώντας ισχυρές επιδράσεις στη δική της ψυχοσύνθεση, καθώς την “λυτρώνουν” από τα δεινά που τελικά και η ίδια πέρασε ως γυναίκα -ως κόρη και αργότερα ως σύζυγος και μητέρα- σε μια συντηρητική και κλειστή κοινωνία. 

Απαντά,  συνεπώς,  ακραία και βίαια σε μία μεγάλη κοινωνική αδικία και διαπράττει το πιο ειδεχθές έγκλημα,  σε βάρος του εαυτού της πρωτίστως και στη συνέχεια σε βάρος όλου του γυναικείου φύλου,  το οποίο θέλει να “αφανίσει” για να αναγεννηθεί ίσως από τις στάχτες του. Όπως συμπεραίνουμε, η ανάλυση της Φόνισσας είναι διεπιστημονική και γεννά φλέγοντα ερωτήματα, σε πολλαπλά επίπεδα, όπως: εγκληματολογικό, ψυχολογικό, ψυχιατρικό και κοινωνιολογικό.

Σκιαγραφώντας το προφίλ της Φόνισσας, η κ. Καρβουνιέρη υπογραμμίζει τα εξής:  Η Χαδούλα ζει σε μια εποχή κατά την οποία ισχύει σαφώς ο θεσμός της προίκας (η «Φόνισσα» δημοσιεύτηκε το 1902). Η προίκα, πέρα από το κοινωνικό βάρος που ‘κουβαλούσε’ ως θεσμός, συνιστούσε και πραγματικό δυσβάσταχτο φορτίο για τις οικογένειες που είχαν κορίτσια και επιθυμούσαν να τα παντρέψουν. Ειδικά οι οικογένειες που είχαν πολλά κορίτσια ή μόνο κορίτσια, πλήττονταν σοβαρά τόσο από τις προϋποθέσεις που όφειλαν να πληρούν αν ήθελαν να παντρέψουν τις κόρες τους, όσο και από τις συνέπειες του να μην καταφέρουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις και να καταντήσουν οι κόρες τους ‘γεροντοκόρες’.

Ζώντας, λοιπόν, σε αυτήν την εποχή της ‘αγοραπωλησίας’, όπου το να γεννιούνται κορίτσια σε μια οικογένεια θεωρούταν μεγάλο δυστύχημα και οι οικογένειες αυτών επωμίζονταν δυσβάσταχτο βάρος, συνθήκη στην οποία πολύ συχνά δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν, η Χαδούλα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα κοριτσιού που έπεσε θύμα αυτού του θεσμού, τόσο από το δικό της οικογενειακό περιβάλλον όσο και από την οικογένεια που εκείνη δημιούργησε αργότερα.

Το οικογενειακό της περιβάλλον έδρασε σύμφωνα με τις επιταγές της εποχής, σύμφωνα με τις οποίες έπρεπε να την προικίσουν προκειμένου να παντρευθεί. Από τις αναμνήσεις της ίδιας μαθαίνουμε πως ο πατέρας της ήταν καλός, συνετός και εργατικός άνθρωπος. Αντίθετα, η μητέρα της ήταν κακιά και φθονερή. Μάλιστα, ήξερε μάγια τα οποία εφάρμοζε συχνά και ήταν εκείνη που μύησε την Χαδούλα στον κόσμο των βοτάνων και των ψευτοφαρμάκων με τα οποία η Χαδούλα ενίσχυε το πολύ μικρό εισόδημα της».

Ειδικότερα, για τη σχέση της Φόνισσας με τη μητέρα της και το πώς η νοσηρότητα στη μεταξύ τους σχέση επέδρασε στη διαμόρφωση της προσωπικότητας αλλά και της ψυχοσύνθεσής της, η κ. Καρβουνιέρη αναφέρει ότι η σχέση τους «ήταν ιδιαίτερα τοξική και αποκαλύπτει πολλά για τον χαρακτήρα και των δυο. Η μητέρα της έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση της κοσμοθεωρίας της Φραγκογιαννούς για τα κορίτσια και το βάρος που επωμίζονται οι γονείς τους, αφού και η ίδια λάμβανε την ίδια μεταχείριση από τη μητέρα της. Μάλιστα, κατά τη διαδικασία της συμφωνίας της προίκας αλλά και γενικά η Χαδούλα όχι μόνο δεν έλαβε βοήθεια και υποστήριξη από τους γονείς της αλλά αντίθετα περιγράφει την όλη διαδικασία ως ‘κουκούλωμα’. Ο τρόπος με τον οποίον την προίκισαν και την πάντρεψαν είναι δηλωτικός της ανακούφισής τους και της βιασύνης τους (κυρίως της μητέρας) να την ‘ξεφορτωθούν’. Το πιο θλιβερό γεγονός ήταν ίσως ότι την προίκισαν με ένα σπίτι ετοιμόρροπο, ένα χωράφι στέρφο σε βορεινό σημείο και ένα μποστάνι ‘διαφιλονικούμενον’ με το γείτονά της. Αυτό, σε συνδυασμό με τη σκληρή στάση της μητέρας της να αποτρέπει οποιαδήποτε προσπάθεια της Χαδούλας να παρακαλέσει για ευνοϊκότερες συνθήκες στο ξεκίνημα του έγγαμου βίου της αλλά και το κρυφό κομπόδεμα που επί σειρά ετών η μητέρα της συγκέντρωνε και δε διέθεσε ποτέ ούτε ένα γρόσι (νόμισμα της εποχής) υπέρ της κόρης της, από κοινού συνομολογούν στο πόσο μόνη, ανυπεράσπιστη και παραγκωνισμένη ένιωθε η «Φόνισσα» από την ίδια της την οικογένεια».

Όσον αφορά τη μετέπειτα ζωή της Φόνισσας, ως παντρεμένης γυναίκας, η κ. Καρβουνιέρη αναλύει τις νέες αντίξοες συνθήκες, με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη, που καταδεικνύουν τον διαρκή και σκληρό αγώνα που οφείλει να δίνει κάθε γυναίκα, μέσα από τους πολλαπλούς της ρόλους, ως κόρη, ως σύζυγος και ως μητέρα:   «Ως έγγαμη νέα η Φραγκογιαννού ανέλαβε ευθύνες και υποχρεώσεις εξολοκλήρου μόνη της. Η δράση της αυτή προέκυψε από την αδυναμία του συζύγου της να αναλάβει τα καθήκοντά του στον τομέα αυτόν αφενός και αφετέρου από το θάνατό του, που επήλθε σχετικά νωρίς. Η Γιαννού λοιπόν αναγκάστηκε να δράσει τόσο ως πατέρας όσο και ως μητέρα που επιθυμεί να παντρολογήσει τα τέκνα της. Ως άντρας έπρεπε να δώσει σπίτι, αμπέλι, αγρό, ελαιώνα, να δανεισθεί μετρητά, να απευθυνθεί στον συμβολαιογράφο και να βάλει υποθήκη. Σαν γυναίκα όφειλε να κατασκευάσει ή να προμηθευθεί προίκα, όπως σεντόνια, κεντητά χιτώνια και μεταξωτά. Τέλος, ως προξενήτρα έπρεπε να βρει γαμπρό, «να τον ‘κυνηγήσει’, να τον ‘αλιεύσει’ να τον ‘ζωγρήση’», ευελπιστώντας ότι η επιλογή που θα γίνει θα είναι τουλάχιστον ανεκτή.

Στην προκειμένη περίπτωση η Χαδούλα με πολύ μεγάλη επιμονή, υπομονή και διαπραγμάτευση κατάφερε να εξασφαλίσει γαμπρό για την Δελχαρώ, ο οποίος απεδείχθη και πολύ ιδιότροπος σε ό,τι ζητούσε, αλλάζοντας και πολύ συχνά τον λόγο του. Πράγματι, κατά τη διάρκεια της ενθύμησής της η Φραγκογιαννού βίωσε όλα τα άσχημα συναισθήματα της ματαίωσης και της πικρίας που χαρακτήριζαν το παρελθόν της και της επιφύλασσε το μέλλον της, με τη γέννηση και της δεύτερης εγγονής της. Μάλιστα, η σκέψη των βασάνων που προβλέπεται να περάσει η Δελχαρώ προκειμένου να παντρέψει τα δικά της κορίτσια και τη δική της ανημποριά να μπει ξανά σε αυτήν την διαδικασία για να παντρέψει και το Κρινιώ, την οδηγούν στην ταχύτερη μορφοποίηση του σχεδίου της να γλυτώσει τις οικογένειες από το βάρος των κοριτσιών τους».

Σχετικά με το πέρασμα στην πράξη, η κ. Καρβουνιέρη τονίζει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Το πέρασμα στην πράξη για την πρωταγωνίστρια του διηγήματος δεν ήταν εύκολο αλλά ούτε και ξαφνικό. Η χρόνια συσσώρευση συναισθημάτων θλίψης, θυμού, δυστυχίας από τη μια και η συναισθηματική, πνευματική και σωματική κούραση από μια ζωή που ουσιαστικά δε ζει για την ίδια αλλά για να υπηρετεί τους άλλους, επικεντρώνονται στη ρίζα του κακού που για εκείνη είναι το να γεννιέσαι κορίτσι σε φτωχή οικογένεια. Η εμμονή της αυτή με τις δυσκολίες που πράγματι αντιμετωπίζουν οι φτωχές οικογένειες στην προσπάθεια τους να αποκαταστήσουν τα κορίτσια τους σε συνδυασμό με τις δικές της αναμνήσεις την οδηγούν στην απόφαση πως πράττει καλό με το να σώσει τις οικογένειες αυτές από το βάρος και την ευθύνη των κοριτσιών τους. Πράγματι, ενώ στην αρχή παραδεχόταν και η ίδια πως αυτά είναι μόνο σκέψεις και πως δε θα μπορούσε να πράξει κάτι τέτοιο, όσο περισσότερο στο μυαλό της «στροβιλίζονταν» αυτές οι σκέψεις, τόσο περισσότερο «ψήλωνε ο νους της».

Στο σκεπτικό της αυτό συνέβαλαν βέβαια και οι τεχνικές εξουδετέρωσης που χρησιμοποιούσε για να προβεί ευκολότερα στο έγκλημα και να δικαιολογήσει τις πράξεις της στον εαυτό της. Πιο συγκεκριμένα, αρχίζει να εμπλέκει πολύ το θρησκευτικό στοιχείο στις αποφάσεις της, κάτι που έκανε και προτού προβεί στη δολοφονία της εγγονής της. Με αφορμή την εξιστόρηση του γεγονότος της κηδείας του κοριτσιού που προαναφέραμε, η Γιαννού οδηγείται σε μια σειρά από κλιμακούμενες εξηγήσεις του γιατί αυτό που σκέφτεται είναι το μόνο λογικό επακόλουθο και λόγω χριστιανικής πίστης. Δηλαδή, αναλογιζόμενη πως υπάρχει λόγος που οι Άγγελοι επιλέγουν να πάρουν μαζί τους από πολύ μικρή ηλικία κάποια κορίτσια, οδηγείται στο συμπέρασμα πως είναι θείο έργο ο θάνατος των κοριτσιών, προκειμένου να γλυτώσουν οι γονείς τους από τα βάσανα του μεγαλώματος τους και όσων προκύπτουν από αυτό. Έτσι, σαν «καλή χριστιανή» από τη μια οφείλει να υπακούσει στο θείο έργο που συντελείται και από την άλλη να βοηθήσει τους συνανθρώπους της που υποφέρουν μεγαλώνοντας τόσα κορίτσια. Με τον τρόπο αυτό, ησυχάζει προσωρινά τη συνείδησή της, δικαιολογώντας στον εαυτό της τις σκέψεις αλλά και τις επικείμενες πράξεις της, προκειμένου και να μπορέσει να τις φέρει εις πέρας».

Όσον αφορά την πορεία προς το τέλος, η κ.  Καρβουνιέρη επισημαίνει ότι παρατηρούμε μια κλιμάκωση στην εγκληματική δραστηριότητα της Φραγκογιαννούς, τόσο από πλευράς θυμάτων (δύο κορίτσια), γεγονός που αυξάνει από μόνο του το ρίσκο να αποκαλυφθεί, αλλά και από πλευράς της ψυχικής της μεταστροφής. Με το θεόσταλτο σημάδι που θεωρεί πως ήταν η παρουσία αυτών των δυο κοριτσιών στη στέρνα, συνεχίζει με περισσότερο σθένος να εκτελεί, όπως η ίδια νομίζει, το θεϊκό σχέδιο.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται από την κ. Καρβουνιέρη και στο έθιμο της αποφυγής του κακού, τονίζοντας ότι πρόκειται για άλλη μια «παράδοση» της εποχής, άκρως στερεοτυπική και κατ’ επέκταση δηλωτική του πλαισίου μέσα στο οποίο μεγάλωναν και ανατρέφονταν τα κορίτσια.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής της Φραγκογιαννούς στο σπίτι της Μαρούσας, μαθαίνουμε την ιστορία της Μαρούσας για την ανεπιθύμητη, εκτός γάμου εγκυμοσύνη της, καθώς και το πώς η Φραγκογιαννού ήταν η μόνη που τη βοήθησε, ενώ είχαν προσφερθεί νωρίτερα και άλλες κακεντρεχείς και φθονερές γειτόνισσες της, που τελικά την εξαπάτησαν. Σαν αφορμή για τη «παρέκκλιση» αυτή από την κανονική πορεία της ανάλυσης στέκεται το όνομα μιας εκ των γειτονισσών της Μαρούσας, η Σταμάτω. Γνωρίζοντας ήδη πως ο επαχθής θεσμός της προίκας έπληττε πάρα πολλές οικογένειες την εποχή εκείνη, και ειδικά τις φτωχές οικογένειες, πολλοί γονείς έβλεπαν τις κόρες τους σαν δυσβάσταχτο φορτίο, το οποίο εύχονταν με ανυπομονησία να ξεφορτωθούν. Εκτός αυτού, συχνά οι γονείς επιθυμούσαν αρσενικό απόγονο, προκειμένου να κρατηθεί ζωντανό το επώνυμο.

Στο πλαίσιο αυτό, υπήρχε έθιμο, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, προκειμένου να αποφύγουν τη συνεχή γέννηση κοριτσιών, να χρησιμοποιούν συγκεκριμένα ευχετικά ονόματα, τα οποία πίστευαν ότι έχουν τη δύναμη της αποφυγής του κακού. (« Η Κοινωνική θέσις της Ελληνίδος κατά τινά έθιμα του λαού»/ «Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας», Ακαδημία Αθηνών, τόμος ΚΒ’, έτη 1969-1973, Αθήνα 1973). Για παράδειγμα, στην Ήπειρο, για να σταματήσει η γέννηση κι άλλων κοριτσιών χρησιμοποιούνταν πολύ συχνά το όνομα Σταμάτω, Σταμάτα, Στασινή. Αντίστοιχα, στην Ήπειρο πάλι χρησιμοποιούνταν πολύ συχνά το όνομα Διώχνω, που προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα «διώχνω», ευχόμενοι με αυτόν τον τρόπο οι γονείς να ακολουθήσει η γέννηση αγοριού. Επιπρόσθετα, στη Φθιώτιδα, δινόταν συχνά το όνομα Αγόρω ή Αγορίτσα στο κορίτσι, για να γεννηθεί το μετέπειτα παιδί αγόρι. Τέλος, στην Κυνουρία συνηθίζονταν τα ονόματα Σταμάτα, Σταματίνα, Σταματού και στον Πόντο τα κορίτσια ονομάζονταν Κανή, όνομα προερχόμενο από το κανεί (φτάνει, αρκεί), ώστε να σταματήσει επιτέλους η γέννηση θηλέων. Όλα αυτά τα έθιμα αποδεικνύουν για ακόμα μια φορά πόσο δύσκολη και άδικη ζωή αναγκάζονταν να υποστούν τα κορίτσια, ήδη από τη γέννησή τους.

Ως προς το τέλος της Φόνισσας, η κ. Καρβουνιέρη γράφει μεταξύ άλλων ότι η «Φόνισσα» βρίσκει τραγικό τέλος, «ενδεχομένως ένα τέλος ‘ιδανικό’ με βάση τα εγκλήματα που διέπραξε, ένα τέλος ποιητικό. Άλλωστε, ο Παπαδιαμάντης, βαθιά θρησκευόμενος, με τη λατρεία προς τον Θεό να διαπνέει πέρα από τον ίδιο το βίο του και τα συγγράμματά του, δεν θα μπορούσε να μην παραθέσει τη σύνδεση μεταξύ της θείας με την ανθρώπινη δικαιοσύνη.

Η Φραγκογιαννού πνίγεται, καταλήγοντας έτσι να λάβει την τιμωρία που πραγματικά της αναλογούσε. Από τη μια την κυνηγούσαν να τη συλλάβουν και προσπαθούσε να ξεφύγει, από την άλλη προσπαθούσε να φτάσει στο ναΐσκο για να εξομολογηθεί τις αμαρτίες της και να προσπαθήσει να εξιλεωθεί. Εκεί, ανάμεσα στα ελάχιστα βήματα που της απέμεναν για να περάσει στην ακτή η παλίρροια την κατάπιε, με τρόπο άγριο και αχόρταγο, σαν η ίδια η φύση να την τιμωρούσε για τα εγκλήματά της. Αν τη συλλάμβαναν, ούτε η ίδια θα ένιωθε ότι η τιμωρία που της επέβαλαν είναι η «σωστή» για όσα διέπραξε. Παρόλο που η θρησκευτική της πίστη δοκιμάστηκε αρκετές φορές με εκείνη να τη διαπλάθει και να την ερμηνεύει με τρόπο που δικαιολογούσε τα εγκλήματά της και εξουδετέρωνε τις τύψεις της, παρέμενε βαθιά θρησκευόμενη και αυτό σήμαινε πως βαθιά μέσα της γνώριζε πως δε θα μπορούσε ποτέ να εξιλεωθεί στα «μάτια του Θεού». Από την άλλη δεν θα μπορούσε μόνη της να βάλει τέλος στη ζωή της, συμπέρασμα που εξάγεται από τη μέχρι τέλους προσπάθεια της να ξεφύγει τη σύλληψη. Το γεγονός ότι προσπαθούσε μέχρι το τέλος να ξεφύγει από τις αρχές μας δείχνει πως αν δεν είχε ανακαλυφθεί η εγκληματική της δράση είναι πολύ πιθανό να συνέχιζε τις δολοφονίες, στοιχείο που μας οδηγεί ξανά στο να πιστέψουμε πως το τέλος της ήταν ολότελα μοιραίο».

 Εκπονήθηκε από την κ. Καρβουνιέρη – Γαλιάτσου Μυρσίνη – Ραφαέλα

ΤΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

Τα συνηθέστερα είδη που ζητούνται, είναι:
1.Άρθρο
2.Ομιλία - Εισήγηση
3.Επιστολή
4. Δοκίμιο αποδεικτικό ή στοχαστικό (σπανιότερα)

 

1.ΆΡΘΡΟ
Τίτλος: Πρέπει να είναι περιεκτικός, σύντομος, μπορεί να είναι χιουμοριστικός ή και ειρωνικός, συνήθως ονοματικός. π. χ « Οι επιπτώσεις του υλικού ευδαιμονισμού».

Περιεχόμενο: Αφορμάται από ένα επίκαιρο γεγονός, πραγματικό ή πλαστό, για το οποίο ο αρθρογράφος εκφράζει απόψεις και κάνει σχόλια, με παράθεση επιχειρημάτων που στηρίζονται σε διάφορα είδη τεκμηρίων.

Γλώσσα: Αναφορική (δηλαδή κυριολεκτική) λειτουργία της γλώσσας, γ΄ενικό – γ’ πληθυντικό ή και α΄πληθυντικό πρόσωπο.

Ύφος: Απρόσωπο και αντικειμενικό. Όταν γράφουμε άρθρο για τη σχολική εφημερίδα ή το σχολικό περιοδικό, μπορεί να έχει κάποια αμεσότητα.

Τρόποι πειθούς: Κυριαρχεί η επίκληση στη λογική, χωρίς να αποκλείεται η παρουσία και άλλων τρόπων.

 Παράδειγμα «Στην τάξη σας διαβάζετε το κείμενο που σας δόθηκε και     συμφωνείτε ότι ο Σαρτόρι υπερβάλλει. Να γράψετε ένα κείμενο (άρθρο) που να μην υπερβαίνει τις 350 λέξεις για τη σχολική σας εφημερίδα, στο οποίο να υποστηρίξετε την άποψη ότι η τηλεόραση έχει και θετικές πλευρές και ότι οι συνέπειες που φοβάται ο συγγραφέας θα μπορούσαν να αποφευχθούν»

 

2.ΟΜΙΛΙΑ
Προσφώνηση: Αγαπητοί συμμαθητές, Αγαπητοί καθηγητές, Αξιότιμοι σύνεδροι, Κυρίες και κύριοι κ. ά., ανάλογα με την περίσταση.

Πρόλογος: Αφορμή εκφώνησης της ομιλίας – Καλό είναι να δηλώνεται η ιδιότητα του ομιλητή – Να αποσαφηνίζεται το θέμα και η θέση (π.χ. Αξιοποιώντας την ευκαιρία που μου δίνεται να μιλήσω στην εκδήλωση, ως εκπρόσωπος του 15μελους συμβουλίου του σχολείου μου, θα ήθελα να εκφράσω τις απόψεις μου σχετικά με τις πολλαπλές δυνατότητες αλλά και τους επικείμενους κινδύνους από τη χρήση του Διαδικτύου στην εκπαίδευση.

Κύριο θέμα: Αναπτύσσουμε τις θέσεις μας με παράθεση επιχειρημάτων τα οποία διατυπώνουμε με ζωντανό και επικοινωνιακό ύφος, ώστε να αναδεικνύεται η προφορικότητα του λόγου.

Στοιχεία προφορικότητας:
• οι αποστροφές στο κοινό με φράσεις: «όπως όλοι γνωρίζετε…, νομίζω ότι όλοι θα συμφωνούσατε αν…., ποιος από μας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει…..
• η χρήση του α’ ή β’ προσώπου (π.χ Νομίζω ότι είναι αναγκαίο να τονίσω, όλοι νομίζω θα συμφωνούσατε…)
• Η διατύπωση (και όχι η κατάχρηση) ρητορικών ή απλών ερωτημάτων.

Επίλογος: Ολοκληρώνοντας την παρουσίασή μας τονίζουμε κάποιο σημείο που το θεωρούμε σημαντικό και εξάγουμε κάποιο συμπέρασμα.

Αποφώνηση: Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας, Σας ευχαριστώ ….

 Παράδειγμα «Υποθέστε ότι συμμετέχετε στη Βουλή των Εφήβων, εκπροσωπώντας το σχολείο σας. Να συνθέσετε ένα λόγο – ομιλία που θα εκφωνήσετε στους συναδέλφους σας με θέμα τη σημασία του εθελοντισμού στην εποχή μας (400 περίπου λέξεις)».

 

3.ΕΙΣΗΓΗΣΗ (ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ)

Π.χ. Σε συνέδριο, συνέλευση, εκδήλωση, Δημοτικό συμβούλιο κ.λπ.

Προσφώνηση: «κύριοι Σύνεδροι», «Κυρίες και κύριοι»κ.λπ.

Γλώσσα: αναφορική λειτουργία. Χρήση, κατά βάση του γ΄ προσώπου στο μεγαλύτερο μέρος της εισήγησης, για να αποδοθεί με αντικειμενικό τρόπο το σοβαρό περιεχόμενό της και να μην αποβεί μια συναισθηματικού τύπου επικοινωνία. Επειδή η εισήγηση γράφεται, για να διαβαστεί σε ακροατήριο, πρέπει, μετά την προσφώνηση, να ξεκινήσουμε χρησιμοποιώντας το α΄ ενικό και το β΄ πληθυντικό πρόσωπο.

Ύφος: σοβαρό, επίσημο.

Αποφώνηση: «Σας ευχαριστώ που με ακούσατε»

 Παράδειγμα «Ως μέλος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του Λυκείου σου εκπροσωπείς τους συμμαθητές σου σε μια εκδήλωση της περιοχής σου που έχει ως θέμα το φυσικό περιβάλλον και την ποιότητα ζωής. Να διαμορφώσεις μια εισήγηση με την οποία θα παρουσιάσεις τις επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης στον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον προτείνοντας και τρόπους αντιμετώπισής του».

 

4.ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Εξωτερικά γνωρίσματα: Πάνω δεξιά σημειώνουμε τόπο και ημερομηνία.

Προσφώνηση: Η κλητική προσφώνηση μπορεί να είναι επίσημη (π.χ Αξιότιμε κύριε υπουργέ, Κύριε Δήμαρχε) ή φιλική (π.χ Αγαπητέ/ή φίλε/η) ανάλογα με το είδος της επιστολής που ζητείται.

Πρόλογος: Καλό είναι να είναι ευδιάκριτα τρία σημεία: α) η αφόρμηση, β) η ιδιότητα του επιστολογράφου και γ) η πρόθεση του (π.χ Με αφορμή το δημόσιο διάλογο για το λεγόμενο «ψηφιακό σχολείο», ως μέλη του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του σχολείου μας, θα θέλαμε να καταθέσουμε την άποψή μας σχετικά με το θέμα, ώστε να αναδειχθούν όλες οι α πτυχές του).

Κύριο θέμα: Τεκμηριωμένη έκθεση επιχειρημάτων και θέσεων-προτάσεων με ισόρροπη επίκληση στη λογική και το συναίσθημα. Ανατροφοδότηση στη προσφώνησή μας (π.χ Κύριε υπουργέ), έκθεση των θέσεων μας με χρήση αναφορικής (κυριολεκτικής) γλώσσας και α’ ή β΄ προσώπου.

Επίλογος: Ανακεφαλαιώνουμε και προβάλλουμε την κύρια πρότασή μας ή πυκνώνουμε τις περισσότερες μας προτάσεις, ώστε να κλείσουμε προτρέποντας τον αποδέκτη της επιστολής να αναλάβει δράση και να ανταποκριθεί στα αιτήματά μας –προτάσεις μας.

Αποφώνηση: Επίσημη ή φιλική ανάλογα με τον αποδέκτη της επιστολής (π.χ Με τιμή, Με εκτίμηση, Με ανυπόκριτο/ειλικρινή σεβασμό-Φιλικά).

Ύφος: Οικείο και φιλικό αν απευθύνεται σε φίλο μας , επίσημο, σοβαρό ακόμη και καταγγελτικό, αν το απαιτεί το θέμα. (π.χ Σε μία επιστολή να καταδικάσετε την απόφαση…..)

Παράδειγμα «Τώρα που έφτασε η στιγμή της αποφοίτησής σας από το Λύκειο, αξιοποιώντας τις εμπειρίες της σχολικής σας ζωής, να γράψετε μια επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας, στην οποία θα διατυπώνατε τεκμηριωμένα τις απόψεις σας για τις αλλαγές που θα θέλατε να γίνουν στο σχολείο, προκειμένου αυτό να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας» (350-400 λέξεις).

 

 

 

 

 

 

Η ΔΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ

 

Δοτική προσωπική κτητική.

Συντάσσεται με τα ρήματα εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω, όταν δεν είναι συνδετικά και σημαίνουν «έχω», «αποκτώ». Φανερώνει τον κτήτορα.
π.χ. Πολλὰ χρήματα τοῖς Ἀθηναίοις ἦν.

 

Δοτική προσωπική χαριστική.
Φανερώνει το πρόσωπο για χάρη ή ωφέλεια του οποίου γίνεται αυτό που εκφράζει το ρήμα. Τη συναντούμε συνήθως δίπλα στα: το αγαθόν, το καλόν, το κέρδος, η ωφέλεια, ο θησαυρός, η ειρήνη
π.χ. Ἕκαστος οὐχὶ τῷ πατρὶ καὶ τῇ μητρὶ μόνον γεγένηται ἀλλὰ καὶ τῇ πατρίδι.

 

Δοτική προσωπική αντιχαριστική.
Φανερώνει το πρόσωπο το οποίο βλάπτεται από κάτι. Τη συναντούμε συνήθως δίπλα στα: το κακόν, η συμφορά, η βλάβη, η ζημία, ο πόλεμος, το δεινόν
π.χ. Ἡ ἐν Ἀμφιπόλει ἧττα τοῖς Ἀθηναίοις ἐγεγένητο. 

 

Δοτική προσωπική ηθική.
Φανερώνει το πρόσωπο που χαίρεται ή λυπάται για κάτι.

Παρατηρήσεις:H δοτική προσωπική ηθική συχνά συνοδεύεται από τις μετοχές βουλομένῳ, ἡδομένῳ, ἀχθομένῳ, προσδεχομένῳ καθώς και το επίθετο ἀσμένῳ.
π.χ. Ἀσμένοις τοῖς ἀνθρώποις τὸ φῶς ἐγίγνετο. Ως δοτική προσωπική ηθική συνήθως χρησιμοποιείται η προσωπική αντωνυμία α΄ και β΄ προσώπου.
π.χ. Καί μοι τὴν γραφὴν ἀνάγνωθι.

 

Δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου ή της αναφοράς.
Φανερώνει το πρόσωπο κατά την κρίση του οποίου ή σε σχέση με το οποίο ισχύει αυτό που εκφράζει το ρήμα της πρότασης.

·        Συντάσσεται με ρήματα δοξαστικά όπως, δοκῶ, οἴομαι, νομίζω, αλλά και το ρήμα φαίνομαι, ως προσωπικά ή απρόσωπα.
π.χ. Ἐμοὶ δοκεῖτε οὐ σωφρονεῖν. (μτφρ. Μου φαίνεται ότι δεν σκέφτεστε σωστά).

·        Συχνά συνοδεύεται από μία μετοχή σε δοτική που δηλώνει τόπο, χρόνο ή κίνηση.

Ἀποροῦντι δὲ αὐτῷ ἔρχεται Προμηθεύς. (μτφρ. Ενώ αυτός δεν ήξερε τι να κάνει, έρχεται ο Προμηθέας)

 

Δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου ή του ποιητικού αιτίου.
Φανερώνει το πρόσωπο που ενεργεί.
Συντάσσεται με ρήματα παθητικής φωνής, κυρίως συντελικού χρόνου, καθώς και με τα ρηματικά επίθετα σε –τέος και –τός

Τα απρόσωπα ρήματα, όπως τα μέλει, μεταμέλει, μέτεστι, ὁμολογεῖται, παρασκεύασται, εἴρηται, διέγνωστο, προδέδοκται συντάσσονται με δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου.



Η ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΩΣ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

 

Η Α Ι Τ Ι Α Τ Ι Κ Η

Ως ετερόπτωτος και ως επιρρηματικός προσδιορισμός

Η αιτιατική λειτουργεί κυρίως ως συμπλήρωμα ή προσδιορισμός του ρήματος, και ελάχιστες χρήσεις έχει ως προσδιορισμός ονομάτων. Είναι η κατεξοχήν πτώση που συμπληρώνει τη σημασία του ρήματος και δηλώνει το αντικείμενο στο οποίο μεταβαίνει άμεσα η ρηματική ενέργεια. Η στενή σχέση της αιτιατικής με το ρήμα φαίνεται από το γεγονός ότι είναι η πτώση στην οποία εκφέρεται το εσωτερικό ή σύστοιχο αντικείμενο.

Η αιτιατική με ονόματα. Η αιτιατική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός ονομάτων μπορεί να δηλώνει:

(α) αναφορά (αιτιατική της αναφοράς). Συχνές αιτιατικές της αναφοράς είναι οι: τὸ ὕψος, τὸ εὖρος, τὸ μῆκος, τὸ μέγεθος, τὸν ἀριθμόν, τὸ πλῆθος, τὸ ὄνομα, τὴν ὄψιν, κλπ.

(β) ποσό (αιτιατική του ποσού). Συνήθως προσδιορίζει συγκριτικούς βαθμούς επιθέτων επιτείνοντας τη σημασία τους.

 

 Η αιτιατική με επιρρήματα. Η αιτιατική ως προσδιορισμός επιρρημάτων μπορεί να δηλώνει:

(α) αναφορά. Προσδιορίζει συνήθως τροπικά επιρρήματα.

(β) ποσό. Συνήθως επιτείνει τη σημασία επιρρημάτων συγκριτικού βαθμού.

(γ) Με αιτιατική συντάσσονται και τα ορκωτικά μόρια νὴ και μά. Σε καταφατικές προτάσεις χρησιμοποιούνται τα νὴ και ναὶ μά, ενώ στις αρνήσεις τα μὰ και οὐ μά.

 Η αιτιατική ως επιρρηματικός προσδιορισμός μπορεί να δηλώνει:

(α) τόπο. Ειδικότερα, η αιτιατική δηλώνει τοπική έκταση και χρησιμοποιείται κυρίως για να μετρηθεί η απόσταση μεταξύ δύο σημείων ή η απόσταση που έχει διανυθεί σε μια πορεία.

 (β) χρόνο. Η αιτιατική του χρόνου δηλώνει χρονική έκταση και ειδικότερα: (i) το χρονικό διάστημα που διαρκεί ένα γεγονός, (ii) το χρονικό διάστημα που έχει περάσει από τότε που συνέβη ή συμβαίνει κάτι.

Χρόνο δηλώνουν και κάποιες αιτιατικές ουσιαστικών ή επιθέτων που έχουν καταντήσει επιρρήματα: ἀρχήν, τὸ πρῶτον, τὸ πρότερον, τὸ ἀρχαῖον, τὸ πάλαι, τὸ λοιπόν, ἀκμήν, καιρόν, κλπ.

 (γ) αιτία ή σκοπό. Ως αιτιατικές ης αιτίας ή του σκοπού λειτουργούν μόνο κάποιες αιτιατικές αντωνυμιών, όπως: τοῦτο, ταῦτα, τί; ὅ,τι, κλπ.

(δ) τρόπο. Αιτιατικές του τρόπου είναι συνήθως οι: τίνα τρόπον, τόνδε/τοῦτον τὸν τρόπον, πάντα τρόπον, δίκην, πρόφασιν, χάριν, τὴν ταχίστην, τὴν εὐθεῖαν, δωρεάν, προῖκα, κλπ.

(ε) αναφορά. Πολύ συχνά ως αιτιατικές της αναφοράς λειτουργούν αιτιατικές των μελών του σώματος δίπλα σε ρήματα που σημαίνουν σωματικό πόνο ή βλάβη.

(στ) ποσό. Η επιρρηματική αιτιατική του ποσού είναι μια αιτιατική επιθέτου ή αντωνυμίας και η λειτουργία της πλησιάζει αρκετά το σύστοιχο αντικείμενο.

 

Η ΔΟΤΙΚΗ ΩΣ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

 Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΟΤΙΚΗΣ

(Ως ονοματικού ετερόπτωτου και ως επιρρηματικού προσδιορισμού)

 

Η δοτική με ονόματα

Δοτική αντικειμενική. Φανερώνει το αντικείμενο μιας ενέργειας που εκφράζεται από το προσδιοριζόμενο ουσιαστικό ή επίθετο, αν μετατραπεί σε ρήμα ενεργητικής φωνής. Εξαρτάται από επίθετα ή ουσιαστικά που δηλώνουν:
α) φιλική ή εχθρική διάθεση: ἐχθρός, ἐνάντιος, πολέμιος, κ.ά.
β) ευπείθεια ή υποταγή: πιστός, ὑπήκοος κ.ά.
γ) ακολουθία ή διαδοχή: ἑπόμενος, διάδοχος κ.ά.
δ) ταυτότητα ή ομοιότητα: παραπλήσιος , ἀνόμοιος , ὅμοιος κ.ά.
ε) το αρμόζον, το πρέπον: ἀρμόδιος, ἀνάρμοστος, ἀπρεπὴς κ.ά.

Δοτική της αναφοράς. Φανερώνει αναφορικά με τι ισχύει αυτό που εκφράζει το επίθετο. Εξαρτάται από επίθετα, όπως: ἀσθενής, δεινός, καλός, ἱκανός, ἰσχυρός, φοβερός, ταχὺς κ.ά.

H δοτική με επιρρήματα

Δοτική αντικειμενική. Συνήθως εξαρτάται από επιρρήματα των οποίων το επίθετο συντάσσεται με δοτική αντικειμενική. Τέτοια επιρρήματα είναι: εὐμενῶς, δυσμενῶς, δυσκόλως, χαλεπῶς, ἑπομένως, ἐφεξῆς, ἀκολούθως, ὁμολογουμένως, ὁμοίως, συμφώνως , ἅμα, ὁμοῦ, διαφόρως , ἐναντίως, χρησίμως, πλησίον, πρεπόντως κ.α.

Δοτική της Αναφοράς. Συνήθως εξαρτάται από τροπικά επιρρήματα (εὖ, καλῶς, μετρίως, ὡς, πῶς, ἱκανῶς, οὕτως,κ.α.) συνοδευόμενα από το ρήμα ἔχω.

Δοτική του ποσού (μέτρου ή της διαφοράς). Δηλώνει ποσοτική διαφορά και προσδιορίζει επιρρήματα συγκριτικού (σπάνια υπερθετικού) βαθμού, καθώς και επιρρήματα θετικού βαθμού με συγκριτική σημασία (ὀλίγῳ, πολλῷ, ὅσῳ, τόσῳ κ.α.)

Η δοτική ως επιρρηματικός προσδιορισμός

• Δοτική της αιτίας
  Δηλώνει την αιτία και προσδιορίζει ρήματα ψυχικού πάθους.
  π.χ. Xαλεπῶς φέρω τοῖς παροῦσι πράγμασι.
• Δοτική του τόπου
• Δοτική του χρόνου
• Δοτική της συνοδείας
• Δοτική της αναφοράς
  Συντάσσεται με ρήματα που δηλώνουν σύγκριση, διαφορά, υπεροχή και μεταφράζεται με τα «ως προς», «σε».
• Δοτική του οργάνου ή του μέσου
• Δοτική του τρόπου

Δοτική του ποσού (του μέτρου ή της διαφοράς)
Συντάσσεται με επιρρήματα ή άλλες λέξεις που έχουν συγκριτική σημασία, όπως: πολλῷ, ὀλίγῳ, τοσούτῳ κ.α.

Η ΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

 

Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ
(ως ονοματικού ετερόπτωτου  και ως επιρρηματικού προσδιορισμού)

Η γενική με ονόματα.

Η γενική, όταν προσδιορίζει ουσιαστικά ή επίθετα ως ετερόπτωτος προσδιορισμός, δηλώνει ποικίλες σχέσεις:

(α) το σύνολο του οποίου μέρος είναι το προσδιοριζόμενο ουσιαστικό (γενική διαιρετική).

• Διαιρετική είναι και η γενική γεωγραφικών όρων.
• Με γενική διαιρετική συντάσσεται αρκετά συχνά το ουσιαστικοποιημένο ουδέτερο επιθέτων ή αντωνυμιών, καθώς και ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων:

 (β) τον κάτοχο ενός αντικειμένου ή τον δημιουργό (γενική κτητική ή του δημιουργού). Στη γενική κτητική εντάσσεται και η γενική που δηλώνει συγγενικές σχέσεις. Με γενική κτητική συντάσσονται συνήθως τα επίθετα: οἰκεῖος, ἴδιος, κοινός, συγγενής, ἑταῖρος, φίλος, ἐχθρός, ξένος.

 (γ) την ύλη από την οποία είναι κατασκευασμένο ένα αντικείμενο (γενική της ύλης).

(δ) το περιεχόμενο ενός αντικειμένου ή μιας έννοιας που δηλώνει πλήθος ή ποσότητα (γενική του περιεχομένου).

(ε) κάποια ιδιότητα του προσδιοριζόμενου ουσιαστικού, συνήθως μέγεθος, ηλικία, ποσότητα οπότε συνοδεύεται και από αριθμητικό (γενική της ιδιότητας).

 (στ) την αξία ή το τίμημα και εξαρτάται συνήθως από τα επίθετα: ἄξιος, ἀνάξιος, ἀντάξιος, ἐπάξιος, ἀξιόχρεως, ὠνητός, τίμιος, κ.ά. (γενική της αξίας).

(ζ) την αιτία και εξαρτάται συνήθως από επίθετα όπως αἴτιος, ὑπαίτιος, ἀναίτιος, ὑπεύθυνος, ὑπόλογος, ἔνοχος, ἀθῷος, εὐδαίμων κ.ά. ή από ουσιαστικά που δηλώνουν ψυχικό πάθος (γενική της αιτίας).

(η) το υποκείμενο της ενέργειας που δηλώνει το προσδιοριζόμενο ουσιαστικό, το οποίο συνήθως είναι ρηματικό παράγωγο ή έχει ρηματική σημασία (γενική υποκειμενική).

(θ) το αντικείμενο της ενέργειας που δηλώνει το προσδιοριζόμενο ουσιαστικό (γενική αντικειμενική). Τα ουσιαστικά και τα επίθετα που συντάσσονται με γενική αντικειμενική είναι ως προς τη σημασία τους συνήθως αντίστοιχα των ρημάτων που συντάσσονται με αντικείμενο σε γενική, δηλώνουν δηλαδή μνήμη ή λήθη (μνήμων, ἀμνήμων, ἐπιλήσμων), φροντίδα, επιμέλεια, φειδώ και τα αντίθετά τους (ἐπιμελής, ἀμελής, φειδωλός, ὀλίγωρος), συμμετοχή, πλησμονή ή στέρηση (μέτοχος, κοινωνός, πλήρης, μεστός, ἐνδεής, γυμνός, ψιλός, κενός, ὀρφανός), χωρισμό, απομάκρυνση ή απαλλαγή (ἔρημος, ἐλεύθερος, ἄμικτος, ἄγευστος), εμπειρία ή απειρία, επιτυχία ή αποτυχία (ἔμπειρος, ἄπειρος, ἐπιτυχής), εξουσία ή υποταγή (κύριος, ἡγεμών, ὑπήκοος), διαφορά ή σύγκριση (διάφορος, ἕτερος, ἀλλότριος).

(ι) τον δεύτερο όρο της σύγκρισης μετά από επίθετα συγκριτικού βαθμού ή επίθετα που δηλώνουν σύγκριση, όπως πρότερος, ὕστερος, πολλαπλάσιος, κλπ. (γενική συγκριτική).

Εκφορά του δέυτερου όρου σύγκρισης. Ο δεύτερος όρος της σύγκρισης, όταν είναι ουσιαστικό ή όρος ισοδύναμος με ουσιαστικό μπορεί να εκφέρεται με δύο τρόπους: (α) συνηθέστερα με γενική συγκριτική, (β) με το διαζευκτικό ἢ και το ουσιαστικό στην ίδια πτώση με τον πρώτο όρο της σύγκρισης.

 

Η γενική με επιρρήματα.

Η γενική, όταν συνοδεύει επιρρήματα, έχει συνήθως τις λειτουργίες και τις σημασίες που διαθέτει όταν συνοδεύει επίθετα, καθώς πολλά επιρρήματα παράγονται από επίθετα ή ως προς τη σημασία τους αντιστοιχούν σε κάποια επίθετα. Έτσι η γενική μετά από επιρρήματα μπορεί να είναι:

(α) Γενική διαιρετική μετά από επιρρήματα τοπικά, χρονικά, ποσοτικά και τον υπερθετικό βαθμό των επιρρημάτων.

(β) Γενική της αξίας μετά από τα επιρρήματα ἀξίως, ἐπαξίως, ἀναξίως κλπ.

(γ) Γενική της αιτίας μετά από επιφωνήματα που δηλώνουν λύπη, πόνο, έκπληξη.

(δ) Γενική αντικειμενική μετά από τροπικά επιρρήματα παραγόμενα από επίθετα που συντάσσονται με γενική αντικειμενική ή μετά από τα προθετικά τοπικά επιρρήματα (τοπικά επιρρήματα που παράγονται από προθέσεις, όπως ἄνω, κάτω, ἐντός, ἐκτός, ἐγγύς, ἐναντίον, πλησίον κλπ.).

(ε) Γενική συγκριτική μετά από συγκριτικό βαθμό επιρρημάτων.

(στ) Γενική της αναφοράς με τα τροπικά επιρρήματα πῶς, ὅπως, ὡς, καλῶς, κακῶς, εὖ, όταν σχηματίζουν περιφράσεις με τα ρήματα ἔχω και κεῖμαι (στον Ηρόδοτο και ἥκω). Η συγκεκριμένη γενική δηλώνει σε σχέση με τι το υποκείμενο της πρότασης βρίσκεται σε καλή/κακή κατάσταση ή θέση.

Η γενική ως επιρρηματικός προσδιορισμός μπορεί να δηλώνει:

(α) τόπο. Πρόκειται για χρήση κυρίως ποιητική· στην πεζογραφία έχουν διατηρηθεί μόνο οι γενικές κάποιων αντωνυμιών που έχουν καταλήξει τοπικά επιρρήματα.

(β) χρόνο. Ειδικότερα δηλώνει χρονικό διάστημα εντός του οποίου συμβαίνει ή ισχύει κάτι.

(γ) αιτία, όταν προσδιορίζει ρήματα ψυχικού πάθους ή δικανικά ρήματα.

(δ) αξία ή τίμημα (και την ποινή, όταν προσδιορίζει δικαστικά ρήματα).