Ο τάφος του Τουταγχαμών- Η στήλη της Ροζέτας

Mια εξαιρετική δουλειά του ΒΒC,που μέσα από μια δραματοποιημένη ιστορία παρουσιάζεται η ανακάλυψη του τάφου του Τουταγχαμών το 1922 από τον Χάουαρτ Κάρτερ και η αποκρυπτογράφηση της στήλης της Ροζέτας από το Σαμπολλιόν το 1822

Αρκτικόλεξα (συνοπτικό σχεδιάγραμμα)

Αρκτικόλεξα σελ. 278 (έκθεση- έκφραση β’ λυκείου)

 Αίτια εκτεταμένης χρήσης αρκτικόλεξων

• Στην ανταγωνιστική και άκρως απαιτητική εποχή και κοινωνία μας χρειάζεται να προβούμε σε εξοικονόμηση χώρου, χρόνου, δύναμης και η εκτεταμένη χρήση αρκτικόλεξων βοηθά σ’ αυτό.

 • Η εκτενής χρήση Η/Υ και διαδικτύου οδηγεί στη συχνή κωδικοποίηση της γλώσσας και τη χρήση συντομογραφιών.

 • Τα αρκτικόλεξα συντομεύουν και πυκνώνουν το λόγο, γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται τόσο εκτεταμένα.

 • Η επέκταση της γραφειοκρατίας

• Η γλώσσα των ΜΜΕ, στην οποία κυριαρχεί η συνθηματολογία

 • Σήμερα δημιουργούνται συνεχώς νέοι οργανισμοί, σύλλογοι, οργανώσεις, σωματεία, ενώσεις κ.λπ., στην καλύτερη λειτουργία των οποίων συντελεί η χρήση συντομογραφιών, εφόσον μέσω αυτών προωθούνται γρηγορότερα οι συζητήσεις - συνεννοήσεις των μελών κ.λπ.

 • Οι πολιτικοί ηγέτες χρησιμοποιούν συχνά «ξύλινο» λόγο με συνθηματολογία, στοιχεία που αποτελούν πρόσφορο έδαφος και για την εκτενή χρήση αρκτικόλεξων.

 • Σύμπλεγμα κατωτερότητας - ξενομανία - μιμητισμός.

 

 Επιπτώσεις εκτεταμένης χρήσης αρκτικόλεξων

• Τα αρκτικόλεξα δεν είναι λέξεις ούτε φράσεις, είναι «γλωσσικά» μορφώματα με αναγνωρίσιμο νόημα κι αυτό δεν προωθεί την εξέλιξη  της γλώσσας αλλά αντίθετα την οδηγεί  σε πλήρη διάβρωση.

 • Η συσσώρευση – κατάχρηση τέτοιων συντομογραφιών οδηγεί τη γλώσσα σε τυποποίηση και συνθηματοποίηση.

• Η εκτεταμένη χρήση συντομογραφιών δεν επιφέρει μόνο συρρίκνωση της γλώσσας αλλά και πνευματική συρρίκνωση, αφού γλώσσα και σκέψη βρίσκονται σε διαλεκτική σχέση μεταξύ τους.

Ανακαλύψτε την Αίγυπτο...

Μια καταπληκτική ιστοσελίδα -στα Αγγλικά- είναι αυτή του Μαρκ Μίλμορ που τιτλοφορείται

http://www.discoveringegypt.com

 

 

Περιέχει πληροφορίες για τις πυραμίδες, για τις μούμιες, τις αιγυπτιακές θεότητες, τους φαραώ, τα ιερογλυφικά και πολλά video με πλούσιο υλικό για θέματα που αφορούν την ιστορία της Αιγύπτου. Το σχετικό βίντεο που σας ανέφερα στο μάθημα για το χτίσιμο των πυραμίδων θα το βρείτε και εδώ

ΠΩΣ ΧΤΙΣΤΗΚΕ Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ

Μια αλεπού έδειξε πώς κτίστηκε η μεγάλη πυραμίδα της Γκίζας

Δύο ράμπες, μία εξωτερική και μία εσωτερική, απ όπου μεταφέρονταν οι ογκόλιθοι, ισχυρίζονται Γάλλοι επιστήμονες ότι είναι η λύση του μυστηρίου για την κατασκευή ενός από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου

 

Η Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας στην Αίγυπτο είναι το μοναδικό από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου που έχει διασωθεί μέχρι τις ημέρες μας. Στην εποχή της, στα μέσα της τρίτης χιλιετίας π.Χ., ήταν το υψηλότερο οικοδόμημα του κόσμου, μια πρωτιά που διατήρησε επί 3.800 χρόνια. Οικοδομήθηκε επί φαραώ Κουφού που βασίλεψε στη Αίγυπτο από το 2547 - 2524 π.Χ. και την έκτισε ο Χεμιένου, αδελφός του φαραώ, δεξί του χέρι και επόπτης όλων των κατασκευαστικών προγραμμάτων του βασιλιά. Αλλωστε ο τάφος του Χεμιένου είναι ένας από τους μεγαλύτερους στο νεκροταφείο που υπάρχει δίπλα στην πυραμίδα.

Αλλά παρ όλο που γνωρίζουμε εξαντλητικές λεπτομέρειες για την ίδια την πυραμίδα, όπως π.χ. ότι χρειάστηκαν δύο εκατομμύρια λίθινοι ογκόλιθοι για την κατασκευή της, αγνοούμε το βασικό: δεν ξέρουμε πώς κατασκευάστηκε. Κι αυτό είναι ένα ζήτημα που έχει προκαλέσει συζητήσεις, διαμάχες, θεωρίες επί θεωριών. Η πρώτη θεωρία περί του θέματος χρονολογείται περί το 450 π.Χ. και οφείλεται στον Ηρόδοτο που επισκέφθηκε την Αίγυπτο και αναφέρει ότι χρησιμοποιήθηκαν «μηχανές» στην κατασκευή των πυραμίδων. Και οι μηχανές εκείνες του Ηροδότου ταυτίσθηκαν με γερανούς.

Τρεις αιώνες αργότερα ο Διόδωρος ο Σικελιώτης φέρνει στο προσκήνιο μια άλλη μέθοδο αναφέροντας ότι χρησιμοποιήθηκαν ράμπες. Στις ημέρες μας φτάσαμε να μιλάμε και για την παρουσία εξωγήινων, οι οποίοι βοήθησαν τους Αιγύπτιους να κατασκευάσουν ένα τόσο γιγάντιο έργο, σαν να μην είχε αυτός ο εξαιρετικός πολιτισμός την ικανότητα μεγάλων έργων. Σαν να μην είχαν τις γνώσεις οι Αιγύπτιοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί για την κατασκευή ενός τέτοιου έργου. Πάντως, όσοι ειδικοί ασχολήθηκαν με το θέμα της κατασκευής των πυραμίδων λένε καθαρά ότι το επίπεδο των σχεδιαστών τους ήταν πολύ υψηλότερο και από αυτό που μπορούμε να φανταστούμε.

Το θέμα φέρνει στην επικαιρότητα το «Αρκεόλοτζι», το περιοδικό του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, σε ένα άρθρο του Μπομπ Μπράιερ με τίτλο «Πώς να κτίσετε μια πυραμίδα».

 

Η εσωτερική ράμπαΟ Γάλλος αρχιτέκτονας, ο Ζαν - Πιερ Χουντέν, που έχει αφιερώσει τα τελευταία επτά χρόνια της ζωής του στο να κάνει λεπτομερή μοντέλα στον υπολογιστή του χρησιμοποιώντας ένα υπερσύγχρονο σύστημα της μεγάλης γαλλικής εταιρείας Ντασό που του επιτρέπει να κάνει τρισδιάστατα σχέδια της Μεγάλης Πυραμίδας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πράγματι χρησιμοποιήθηκε μια ράμπα για να ανεβούν οι ογκόλιθοι στην κορυφή της πυραμίδας και ότι η ράμπα αυτή υπάρχει ακόμη εκεί, μέσα στην πυραμίδα.

Στη θεωρία αυτή ο Ζαν Πιερ αξιοποίησε μια πρώτη υπόθεση του μηχανικού πατέρα του, Ανρί Χουντέν. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι για την κατασκευή του κάτω ενός τρίτου της πυραμίδας χρησιμοποιήθηκε μια ευθεία εξωτερική ράμπα μικρή σε μήκος, από ασβεστολιθικούς ογκόλιθους, λίγο μικρότερους σε μέγεθος από εκείνους που χρησιμοποιήθηκαν για την ίδια την πυραμίδα. Καθώς οικοδομείτο αυτό το κάτω τμήμα της πυραμίδας μια δεύτερη ράμπα κατασκευαζόταν μέσα στην πυραμίδα μέσω της οποίας μεταφέρονταν οι ογκόλιθοι για την οικοδόμηση των ανώτερων δύο τρίτων της πυραμίδας.

Η εσωτερική ράμπα κατά τον Χουντέν πρέπει να άρχιζε από χαμηλά, να είχε πλάτος περί τα 2 μέτρα και κλίση περίπου 7%. Αρχισε να χρησιμοποιείται μετά την ολοκλήρωση του κατώτερου ενός τρίτου της πυραμίδας.

Το σχέδιο της εσωτερικής ράμπας ακολουθούσε το σχέδιο του εξωτερικού της πυραμίδας και είχε σπειροειδή πορεία. Ο Χεμιένου άλλωστε γνώριζε όλα τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο πατέρας του και πατέρας του Κουφού, φαραώ Σνεφέρου, που χρειάστηκε να κτίσει τρεις διαφορετικές πυραμίδες, σε περιοχές νότια της Γκίζας για να ξεπεράσει τα κατασκευαστικά προβλήματα. Ο Χεμιένου από την αρχή σχεδίασε τρεις διαφορετικούς ταφικούς θαλάμους, έτσι ώστε να υπάρχει πάντα ένας έτοιμος χώρος για να ταφεί ο αδελφός του φαραώ στην περίπτωση που θα πέθαινε στη διάρκεια της κατασκευής της πυραμίδας: ένας υπήρχε λαξευμένος στο φυσικό πέτρωμα κάτω από την πυραμίδα κατά την αρχή του έργου. Μετά πέντε χρόνια και ενώ ο φαραώ Κουφού ήταν ακόμη εν ζωή ο ημιτελής ταφικός θάλαμος εγκαταλείφθηκε και ένας δεύτερος ταφικός θάλαμος, γνωστός ως θάλαμος της βασίλισσας, άρχισε να κατασκευάζεται.

Και τον 15ο χρόνο της κατασκευής, που διήρκεσε συνολικά 21 χρόνια και ενώ ο Κουφού ήταν ακόμη εν ζωή και αυτός ο θάλαμος εγκαταλείφθηκε και κατασκευάσθηκε ο ταφικός θάλαμος του φαραώ στο κέντρο της πυραμίδας.

Η εξωτερική ράμπα χρησιμοποιήθηκε μέχρι να συρθούν οι τεράστιοι ογκόλιθοι από γρανίτη και ασβεστόλιθο που τοποθετήθηκαν ως δοκοί στους ταφικούς θαλάμους του βασιλιά και της βασίλισσας. Μερικοί από αυτούς ζύγιζαν πάνω από 60 τόνους και ήταν αδύνατο να μετακινηθούν στη στενή, εσωτερική ράμπα.

Επειτα από αυτό η εξωτερική ράμπα δεν χρειαζόταν πια. Αποσυναρμολογήθηκε και τα κομμάτια της, μικρότερα από αυτά του κάτω ενός τρίτου της πυραμίδας, μεταφέρθηκαν μέσω της εσωτερικής ράμπας και χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των ανώτερων δύο τρίτων της πυραμίδας, όπου οι ογκόλιθοι είναι μικρότεροι.

Υπάρχουν πολλές θεωρίες για την κατασκευή της Μεγάλης Πυραμίδας και από όλες λείπουν τα στοιχεία. Τι το διαφορετικό έχει η θεωρία περί της εσωτερικής ράμπας; Υπάρχουν κάποια στοιχεία που την ενισχύουν.

Το 1986 μια ομάδα Γάλλων ειδικών που έκανε επιφανειακή έρευνα στη Μεγάλη Πυραμίδα ανέφερε ότι είδε να μπαίνει μια αλεπού της ερήμου σε μια τρύπα στην πυραμίδα και να βγαίνει από άλλο σημείο του μνημείου. Προφανώς υπήρχε ένας ανοικτός χώρος στο εσωτερικό που διέσχισε η αλεπού. Κατά τη διάρκεια της επιφανειακής έρευνας οι Γάλλοι έκαναν μια μέτρηση που επέτρεψε να μετρήσουν την πυκνότητα των διαφορετικών περιοχών της πυραμίδας επιδιώκοντας ουσιαστικά να ανακαλύψουν κρυμμένους θαλάμους. Δεν βρήκαν μεγάλους κρυμμένους θαλάμους, αλλά η μέτρηση αυτή τους έδωσε ένα παράξενο σχέδιο, που δεν μπόρεσαν να ερμηνεύσουν και το αγνόησαν.

Οταν ο Χουντέν το 2000 παρουσίασε τη θεωρία του σε ένα επιστημονικό συνέδριο υπήρχε στο ακροατήριο και ένα μέλος της γαλλικής ομάδας του 1986. Και, ω του θαύματος, η εικόνα που έδειξε ο υπολογιστής του Χουντέν, την κάτοψη μιας ράμπας που σπειροειδώς ανέβαινε εσωτερικά την πυραμίδα, ήταν η ίδια με την εικόνα της παράξενης, μυστηριώδους και ανεξήγητης μέτρησης της γαλλικής ομάδας του 1986.

Ολα αυτά τα στοιχεία οδήγησαν τον Ζαν - Πιερ Χουντέν στο να συστήσει μια επιστημονική ομάδα με τον Ράινερ Στάντλεμαν, πρώην διευθυντή του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο Κάιρο και κορυφαίο ειδικό για τις πυραμίδες. Οι δύο τους υπέβαλαν αίτηση στην αιγυπτιακή κυβέρνηση για να κάνουν επιφανειακή έρευνα στη Μεγάλη Πυραμίδα και να αποδείξουν τη θεωρία Χουντέν με έναν τρόπο που δεν θα θίξει το μνημείο, είτε με τη μέτρηση της πυκνότητας είτε με ηχοβολιστικά είτε με υψηλής ανάλυσης φωτογράφηση.

Ελπίζουν ότι το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου θα τους δώσει την άδεια. Και ότι σε λίγο καιρό θα γνωρίζουμε πώς κτίστηκε ο μνημειώδης τάφος του φαραώ Κουφού. Και ότι κάποια ημέρα, μετακινώντας μερικές πέτρες από το εξωτερικό της Μεγάλης Πυραμίδας θα περπατήσουμε τη μακριά σπειροειδή ράμπα που ο Χεμιένου άφησε κρυμμένη κάτω από τη μύτη μας, η οποία θα δώσει απαντήσεις σε ένα μεγάλο ερωτηματικό: πώς κατασκευάστηκε η Μεγάλη Πυραμίδα.

 

Επιμέλεια: Σοφία Ταράντου

 

ΔΥΟ ΘΕΩΡΙΕΣΟι δύο βασικές θεωρίες για την κατασκευή των πυραμίδων:

 

Η πρώτη θεωρία στηρίζεται στη χρήση ράμπας, που είχε κατασκευασθεί στη μία πλευρά της πυραμίδας και η οποία υψωνόταν έτσι ώστε οι λίθινοι ογκόλιθοι να μπορούν να μετακινηθούν μέχρι την κορυφή.

Η ράμπα αυτή, όμως, δεν μπορούσε να ανορθώνεται απότομα γιατί τότε οι εργάτες που ρυμουλκούσαν τους ογκόλιθους δεν θα μπορούσαν να τους σύρουν. Η μεγαλύτερη δυνατή κλίση δεν ξεπερνά ένα 8% και αυτό είναι το πρόβλημα με τη θεωρία της εξωτερικής ράμπας. Με μια τέτοια κλίση η ράμπα θα ξεπερνούσε σε μήκος το ένα μίλι για να φτάσει στην κορυφή της πυραμίδας, αλλά δεν υπάρχει τόσος χώρος στην περιοχή της Γκίζας, ούτε ανασκαφικές ενδείξεις για μια τέτοια τεράστια κατασκευή. Ταυτοχρόνως, μια τέτοια ράμπα έχει τόσο όγκο όσο και η ίδια η πυραμίδα, πράγμα που σημαίνει διπλασιασμό των εργατοωρών για την κατασκευή της πυραμίδας. Εξαιτίας αυτών των προβλημάτων, η θεωρία της ράμπας επιδιορθώθηκε με την ελικοειδή ράμπα που ανεβαίνει σπειροειδώς εξωτερικά της πυραμίδας, αλλά και αυτή χωλαίνει σε κάτι, καθώς αυτό σημαίνει ότι δεν θα μπορούσαν να φτιάξουν τις γωνίες παρά μόνο στο τέλος. Αλλά, έτσι, θα έπρεπε να κάνουν συνεχείς μετρήσεις των γωνιών για να σιγουρευτούν ότι στο τέλος οι τέσσερις ακμές θα συναντώνταν στην ίδια κορυφή.

 

Η δεύτερη θεωρία επικεντρώνεται στις μηχανές του Ηροδότου. Μέχρι πρόσφατα οι Αιγύπτιοι χωρικοί χρησιμοποιούσαν ένα ξύλινο μηχάνημα που λεγόταν σαντούφ για να παίρνουν νερό από τον Νείλο για να αρδεύουν τα χωράφια τους. Αυτό το μηχάνημα απεικονίζεται και στις τοιχογραφίες των αρχαίων τάφων κι έτσι ξέρουμε ότι ήταν προσιτό στους κατασκευαστές των πυραμίδων. Οσοι υποστηρίζουν τη θεωρία των γερανών για την κατασκευή των πυραμίδων γνωρίζουν ότι χρειάζονταν εκατοντάδες τέτοιοι γερανοί σε διάφορα επίπεδα για να σηκώνουν τους ογκόλιθους. Και το πρόβλημα με αυτή τη θεωρία είναι ότι θα χρειαζόταν τρομερή ποσότητα ξυλείας για την κατασκευή των γερανών και η Αίγυπτος απλώς δεν έχει δάση. Το να κάνει εισαγωγές τέτοιας ποσότητας ξυλείας δεν θα ήταν πρακτικό. Αλλωστε μεγάλες ποσότητες ξυλείας για τη ναυπήγηση πλοίων εισάγονταν από τον Λίβανο, αλλά αυτό ήταν μια πολύ ακριβή επιχείρηση. Ενα ακόμη επιχείρημα κατά της θεωρίας των γερανών ήταν ότι δεν υπήρχε χώρος για να εγκατασταθούν όλα αυτά τα μηχανήματα και δεν μπορούν να εξηγήσουν πώς σηκώνονταν μέχρι την κορυφή οι μεγάλοι ογκόλιθοι της μεγάλης πυραμίδας.

 

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ"

Aίγυπτος - η ιστορία

Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ  σελ.23-27

2.3  Η ιστορία

·     άγνωστη η καταγωγή των πρώτων κατοίκων της Αιγύπτου
·       πρώτα δείγματα οργανωμένης ζωής στα τέλη της 5^ης χιλιετίας-οικισμοί (γεωργία, κυνήγι, ψάρεμα)
·       4^η χιλιετία: οικισμοί (χρήση μετάλλων, γεωργικές καλλιέργειες
·        συγκρούσεις φυλώνà2 βασίλεια (Άνω και Κάτω Αίγυπτος)
·        3^η χιλιετία: συνένωση σε ένα βασίλειο από το Μήνη με πρωτεύουσα τη Μέμφιδα

à Την εποχή της ακμής του Αρχαίου Βασιλείου

 -επεκτάθηκαν οι κτήσεις--> Noυβία για χρυσό-Σινά για χαλκό

 - κατασκευάστηκαν ναοί, ανάκτορα και οι μεγάλες πυραμίδες στη Γκίζα.

 - εξασθένιση της κεντρικής εξουσίας και αύξηση της δύναμης ορισμένων τοπικών διοικητών.

 -βελτίωση της ζωής των χωρικών και των ευγενών λόγω θρησκευτικών και πολιτικών διενέξεων

 à Την εποχή της ακμής του  Μέσου Βασίλειου

-αναδιοργάνωση του κράτους,  εκστρατείες, κατασκευή έργων
-διοικητικές ικανότητες των ηγεμόνων
-η Αίγυπτος κατακτήθηκε από έναν ασιατικό λαό, τους Υξώς

·       δε στράφηκαν εναντίον του αιγυπτιακού τρόπου ζωής
·        επέβαλαν αυστηρή διακυβέρνηση αιγυπτιακού χαρακτήρα
·        επιμειξία με το βασιλικό οίκο των Θηβών
·        καλές σχέσεις με Μεσοποταμία και Κρήτες
·        «έμαθαν»  το πολεμικό άρμα στους Αιγύπτιους

 à Την εποχή της ακμής του  Νέου Βασίλειου

- οι ηγεμόνες της Θήβας κατόρθωσαν να εκδιώξουν τους Υξώς και ίδρυσαν ισχυρές δυναστείες με σημαντικούς Φαραώ.

- 15ος αι π.Χ: Τούθμωσις Γ' --> επέκταση της αιγυπτιακή κυριαρχίας σε Ασία και Συρία, καθώς και των συνόρων στο νότο

- 14ος αι π.Χ: ο φαραώ Ακενατών θέλησε να προχωρήσει σε θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις επιβάλλοντας το μονοθεϊσμό, τη λατρεία του θεού Ήλιου.

- 13ος αι π.Χ: Ραμσής Β'--> οικοδομική άνθηση και ισχυροποίηση κυριαρχίας, Μάχη του Καντές, εμπορικές σχέσεις με Φοινίκη, Κρήτη και νησιά του Αιγαίου

- 12ος αι π.Χ: λαοί της θάλασσας αναγκάζουν τους Αιγυπτίους να εγκαταλείψουν τις ασιατικές τους κτήσεις.

- 11ος αι πΧ: το Νέο Βασίλειο βρίσκεται πλέον σε παρακμή, λόγω της προσπάθειας ισχυρών ιερέων να επιβληθούν στην εξουσία.

àΗ ξένη κατάκτηση

-από 11ο ως 7ο π.Χ αι σε παρακμή λόγω ξένης κατάκτησης

-7ος αι π.Χ--> φαραώ ο Ψαμμήτιχος, πρωτεύουσα η Σάιδα στο δέλτα του Νείλου,

εμπορικές σχέσεις με τις ελληνικές πόλεις

-6ος αι π.Χ--> φαραώ Νεκώ, οι Φοίνικες κάνουν τον περίπλου της Αφρικής, χρήση Ελλήνων μισθοφόρων στρατιωτών από τους φαραώ

φαραώ Άμασις, εμπορικές σχέσεις με τους Έλληνες, περιορισμός τους σε Σάιδα, Μέμφιδα και Ναύκρατι.

-από το 525π.Χ η Αίγυπτος γίνεται περσική κτήση

-από το 333 π.Χ περνάει στα χέρια του Μ. Αλέξανδρου. Ως απελευθερωτής από τους Πέρσες ανακηρύχθηκε φαραώ στη Μέμφιδα και προσφωνήθηκε γιος του Άμμωνα-Δία από τους ιερείς του Θεού.

Εισαγωγή λατινικών Β' Λυκείου (διάγραμμα)

Επειδή οι εισαγωγές είναι πάντα κουραστικές και με πολλές πληροφορίες, οι μαθητές δυσκολεύονται να τις απομνημονεύσουν. Στην ιστοσελίδα του Σπ. Βλιώρα μπορείται να βρείτε το διάγραμμα που θα σας βοηθήσει να την εμπεδώσετε ευκολότερα.

 

Το «Πιστεύω» ως πρότυπο κατηγορικού λόγου.

του Γ. Μπαμπινιώτη* Το κείμενο αυτό δεν είναι προσευχή. Είναι ομολογία πίστεως τού Χριστιανού

Παλαιότερα είχα ασχοληθεί με το κείμενο τής «Κυριακής προσευχής» («Το Βήμα» 26.8.2001), δείχνοντας τη γλωσσική «τελειότητα» αυτού τού κειμένου, το οποίο αποτελείται μόνο από μία τροπική έγκλιση, την Προστακτική, για να δηλώσει τρεις ευχές (αγιασθήτω - ελθέτω - γενηθήτω) και τρία αιτήματα (δος - άφες - μη εισενέγκης). Διαφορετικό, αλλά εξίσου ενδιαφέρον, είναι ένα άλλο καίριο χριστιανικό κείμενο, το κείμενο τού «Συμβόλου τής Πίστεως», το «Πιστεύω». Το κείμενο αυτό συντάχθηκε από τους Πατέρες των δύο πρώτων Οικουμενικών Συνόδων, τής Νίκαιας (325) και τής Κωνσταντινουπόλεως (381), και είναι γνωστό ως «Σύμβολο Νικαίας-Κωνσταντινουπόλεως», περιλαμβανόμενο και στη Θ. Λειτουργία.
 

Πιστεύω εις ένα Θεόν, Πατέρα, Παντοκράτορα, ποιητήν ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων. Και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν του Θεού τον μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων. Φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, ομοούσιον τω Πατρί, δι' ου τα πάντα εγένετο. Τον δι' ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών, και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου, και Μαρίας της Παρθένου, και ενανθρωπήσαντα. Σταυρωθέντα τε υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου, και παθόντα, και ταφέντα. Και αναστάντα τη τρίτη ημέρα κατά τας Γραφάς. Και ανελθόνται εις τους ουρανούς, και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός. Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς, Ου της Βασιλείας ουκ έσται τέλος. Και εις το Πνεύμα το Αγιον, το Κύριον, το Ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν διά των Προφητών. Εις Μίαν, Αγία, Καθολικήν, και Αποστολικήν Εκκλησίαν. Ομολογώ έν Βάπτισμα εις άφεσιν αμαρτιών. Προσδοκώ Ανάστασιν νεκρών, και ζωήν του μέλλοντος αιώνος. Αμήν

 

 

Το κείμενο αυτό δεν είναι προσευχή. Είναι διακήρυξη. Για την ακρίβεια, είναι ομολογία πίστεως τού Χριστιανού. Επικοινωνιακά, είναι ένα κείμενο κατηγορικού λόγου, δηλ. ένα κείμενο δογματικής δήλωσης κατηγορημάτων, με τα οποία περιγράφονται οι ιδιότητες τού Τριαδικού Θεού και, προκειμένου για τον Χριστό, και τα ιστορικά γεγονότα τής επί Γης παρουσίας του. Ετσι, όλο το κείμενο οικοδομείται πάνω σε ένα ρήμα, το ρήμα πιστεύω, περιλαμβάνει δε μόνο ονόματα (ουσιαστικά, επίθετα και μετοχές), με εξαίρεση δύο αναφορικές προτάσεις (δι' ου τα πάντα εγένετο - ου τής βασιλείας ουκ έσται τέλος) και ένα απαρέμφατο (κρίναι). Τα ομολογώ και προσδοκώ (στο τέλος τού Συμβόλου) αποτελούν διακηρυσσόμενες στάσεις-δεσμεύσεις τού πιστού, οι οποίες συμπληρώνουν τον κύριο κορμό τού κειμένου.

 

 

 

H απόδοση ιδιότητας στην Ελληνική, δηλ. η γλωσσική εξειδίκευση τής υπόστασης ενός προσώπου, επιτυγχάνεται με τρεις βασικούς τρόπους: (α) χρήση κατηγορουμένου (β) χρήση επιθετικού προσδιορισμού και (γ) χρήση κατηγορηματικού προσδιορισμού. Στο «Σύμβολο τής Πίστεως» επιλέγονται οι τρόποι (β) και (γ). Συγκεκριμένα, διακηρύσσεται η πίστη στον Θεό και στον Χριστό με προβεβλημένες δηλώσεις κατηγορηματικού τύπου (γ): Πιστεύω εις ένα Θεόν * Πατέρα, παντοκράτορα, ποιητήν ουρανού... και (πιστεύω) και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν * τον Υιόν τού Θεού, τον μονογενή [...], φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν [...], ομοούσιον... H πίστη στο Αγιον Πνεύμα διακηρύσσεται με δηλώσεις προσδιοριστικού τύπου (β): και (πιστεύω) εις το Πνεύμα - το άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν [...].

Ωστόσο, η ομολογία πίστεως σε σχέση με τα άλλα δύο πρόσωπα τού Τριαδικού Θεού, το πρόσωπο τού Χριστού και το πρόσωπο τού Αγίου Πνεύματος, απαιτούσε και δηλώσεις δογματικών παραδοχών και ιστορικών γεγονότων (πράξεις, ενέργειες και καταστάσεις) που γλωσσικά οδηγούν στο ρήμα. Ο μηχανισμός που επελέγη στο κείμενο τού Συμβόλου είναι ο συνδυασμός ρηματικής και ονοματικής δήλωσης, δηλ. η χρήση (αναφορικών) μετοχών. Ετσι, στο σύνολό της η γλωσσική δομή τού κειμένου διατήρησε το «σφιχτό» ενιαίο ονοματικό ύφος, κύριο συστατικό τού κατηγορικού λόγου που είναι οι δογματικές διατυπώσεις. Συγκεκριμένα, η αναφορά σε δογματικά θέματα για την υπόσταση τού προσώπου τού Χριστού και σε ιστορικά γεγονότα όπως είναι η ενανθρώπηση, η επίγεια δράση και η αιώνια παρουσία του επιτελείται γλωσσικά με τη χρήση μετοχών: και (πιστεύω) εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν * [...] τον εκ τού Πατρός γεννηθέντα, [...]γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, τον [...]κατελθόντα[...] και σαρκωθέντα [...] και ενανθρωπήσαντα, σταυρωθέντα τε [...] και παθόντα και ταφέντα και αναστάντα [...] και ανελθόντα [...] και καθεζόμενον [...] και πάλιν ερχόμενον [...]. Ομοίως, η πίστη στο Πνεύμα το Αγιον περιλαμβάνει δογματικές δηλώσεις που εκφέρονται «ρηματοονοματικά», δηλ. με μετοχές: το εκ τού Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν... H ενεργοποίηση τού λεπτού μηχανισμού των μετοχών βοηθεί στην πλήρωση σύνθετων εκφραστικών αναγκών, όπως είναι η χρήση μιας ονοματοποιημένης δήλωσης συνδυασμένης με παράλληλη δήλωση τού χρόνου (έμφαση σε έγχρονα ιστορικά γεγονότα τού βίου τού Χριστού: κατελθόντα, σταυρωθέντα, παθόντα, ταφέντα, αναστάντα κ.λπ.) και τού ποιού τής ρηματικής ενέργειας (έμφαση στο γεγονός τής γέννησης * γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, έμφαση στην αιώνια διάρκεια τής παρουσίας * καθεζόμενον εκ δεξιών τού Πατρός... κ.λπ.).

Οι γλωσσικές επιλογές που έγιναν από τους συντάκτες τού κειμένου σε συνδυασμό με ορισμένες μορφολογικές δυνατότητες που προσφέρει η Ελληνική, όπως η χρήση μετοχών, προσέδωσαν στο κείμενο τού Συμβόλου τής Πίστεως χαρακτήρα πρότυπου κατηγορικού λόγου. H γλωσσική ανάγκη των εκφραστών τής χριστιανικής πίστης να δηλώσουν - συχνά με σωρευτικό τρόπο - τις ιδιότητες τού Τριαδικού Θεού αλλά μαζί και πράξεις, ενέργειες και καταστάσεις που συνδέονται με τα τρία πρόσωπα τής μίας θεότητας εξυπηρετήθηκαν με σοφή, λεπτή και εμπνευσμένη χρήση των γλωσσικών μηχανισμών και δυνατοτήτων τής Ελληνικής. Ετσι, το ύφος τού κειμένου έχει την επιδιωκόμενη για έναν τέτοιο τύπο κειμένου σημασιακή μονοσημία, υψηλή δηλωτικότητα και την αυστηρότητα που απαιτεί ένα «καταστατικό» δογματικό κείμενο πίστεως όπως αυτό. Εχει ακόμη εκφραστική ποικιλία, λεπτές εννοιολογικές διακρίσεις (αγέννητος ο Πατήρ, δημιουργός των πάντων, γεννηθείς εκ τού Πατρός ο Υιός προ πάντων των αιώνων, ομοούσιος τω Πατρί, εκπορευόμενον εκ τού Πατρός το Πνεύμα, συν Πατρί και Υιώ συμ-προσκυνούμενον και συν-δοξαζόμενον κ.τ.ό.) και προ πάντων αξιοποίηση των δομικών (γραμματικοσυντακτικών) και σημασιολογικών κατηγοριών τής γλώσσας, που είναι γνωστές ως μέρη τού λόγου. Για μια ακόμη φορά, στο κείμενο τού Συμβόλου τής Πίστεως η λιτότητα των χρησιμοποιουμένων γλωσσικών μέσων, όπως έχει δείξει ο Roman Jakobson, ήτοι η αποκλειστική εν προκειμένω χρήση τού ονοματικού μηχανισμού τής γλώσσας (στον οποίο περιλαμβάνεται και η μετοχή) προβάλλει ανάγλυφα ως διαπιστωμένες και βιωμένες αλήθειες τις θεμελιώδεις δογματικές θέσεις τής Πίστης μας.

 

Το Βήμα: Νέες Εποχές, σ. 46, 5/9/2004

Μια τρισδιάστατη απεικόνιση της αρχαίας Αιγύπτου

πηγή:youtube