Ερωφίλη Γ. Χορτάτσης

Στο "Μεγάλο Ερωτικό" ο Χατζηδάκις μελοποίησε ΕΡΩΦΙΛΗ.
Ας ξεκινήσουμε από δω τη γνωριμία μας με την κρητική λογοτεχνία.

Η υπόθεση του έργου (συνοπτικά)

Ο γιος του βασιλιά της Τζέρτζας, Πανάρετος, έπειτα από το θάνατο το πατέρα του, πέφτει στα χέρια του βασιλιά της Αιγύπτου Φιλόγονου . Ο Φιλόγονος τον μεγαλώνει μαζί με την κόρη του Ερωφίλη και τον περιβάλλει με τιμές για τη σύνεση και την ανδρεία του. Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, το αίσθημά τους εξελίσσεται σε έρωτα, χωρίς ωστόσο ο βασιλιάς να γνωρίζει και να εγκρίνει τη σχέση τους. Ύστερα από νικηφόρο πόλεμο εναντίον των Περσών εισβολέων, στον οποίο διακρίθηκε ο Πανάρετος, ο δεσμός των δύο νέων ολοκληρώνεται με όρκους και δαχτυλίδι, όπως εξομολογείται μυστικά ο Πανάρετος στο φίλο του Καρπόφορο. Στο μεταξύ ο βασιλιάς Φιλόγονος δέχεται προξενιές από τους βασιλιάδες της Μικράς Ασίας και της Περσίας και αποφασίζει να παντρέψει την κόρη του με τον ισχυρότερο από αυτούς. Η Ερωφίλη αρνείται το γάμο, προφασιζόμενη ότι δεν θέλει να φύγει μακριά από τον πατέρα της. Ο Φιλόγονος πληροφορείται το μυστικό των δύο νέων και εξαγριώνεται. Διατάζει να αποκεφαλίσουν τον Πανάρετο και προσφέρει το κεφάλι, την καρδιά και τα χέρια του νέου ως δώρο στην Ερωφίλη, η οποία δεν αντέχει τον πόνο και αυτοκτονεί. Ο χορός των κοριτσιών (πιστές ακόλουθες της βασιλοπούλας) σκοτώνει τον Φιλόγονο, τιμωρώντας τον για το χαμό των δύο νέων. 

Της νύφης που κακοπάθησε

της νύφης που κακοπάθησε σχολια from Eleni Kots

Η λυγερή και ο Χάρος στα Κυπριακά

Μια εξαιρετική ερμηνεία από τον Αλκίνοο Ιωαννίδη. Δείτε το συγκριτικά με την λυγερή στον Άδη

Που δύσην ως ανατολήν τζ’ απού βορράν ως νότον
 τζ’ απού τα πέρατα της γης, τον κόσμον προσκαλώ τον.
 Δώστε μου λλίην ακρόασιν για να σας τραουδήσω
 τζ’ ούλλους σας μιάλους τζαι μιτσούς εννά σας κλαμουρίσω.
 Μια λυερή, μια όμορφη, πάαιννεν στο περβόλιν
τζ’ εσύναεν τραντάφυλλα τζ’ έκαμνεν τα σερβόλιν.
 Ο χάρος την αντάμωσεν στο δρόμον τζαι της λέει:
 - Ώρα καλή σου λυερή τζαι κόρη παινεμένη.
 - Καλώς τον τζαι τον χάρονταν στον μαύρον καβαλλάρην
που βρέθηκεν στην στράταν μου έννεν καλόν σημάιν.
 - Τράβα το κόρη λυερή τ’ αππάριν να ποδρώσει
στον λάκκον τράβα πότισ’ το τζαι πρίχου να νυκτώσει.
- Εν μ’ έμαθεν η μάνα μου κτηνά να βαϊλίζω
την προίκαν μου μερόνυχτα έσει με τζαι πλουμίζω.
 - Έναν μαντήλιν κέντα μου, στο στήθος μου ν’ απλώσω
 τζαι πόσα κάμν’ ο κόπος σου εγιώ να σε πκιερώσω.
 - Εν έχω χάροντα τζαιρόν μαντήλιν να κεντήσω
η μάνα μου με καρτερά έσσω μου να γυρίσω.
 ον πάτσον της τον έδωκεν πονεί την τζεφαλήν της
 τζ’ η μάνα μεσ’ στα κλάματα της κόρης της λαλεί της:
 - Κέντα του κόρη κέντα του πέρκιμον τζαι χορτάσει
 βάρτου την μαυροθάλασσαν με το καραβοστάσιν.
Κέντα την γην με τα δεντρά, τον ουρανόν με τ’ άστρη
τους κάμπους τζαι τους ποταμούς, τα όρη τζαι τα δάση.
 Τζαιρόν ο χάρος εν διά, στην μάναν του την παίρνει
λαλεί της: - Μάνα μου καλή, μάνα μου παινεμένη,
στρώννε τραπέζιν να δειπνά, κρεββάτιν να τζοιμάται,
 η λυερή που σούφερα τζ’ εμέναν ν’ αθθυμάται.
 - Γιέ μου, μεν παίρνεις όμορφες, γιέ μου τες νιές μεν παίρνεις
 μεν παίρνεις τα μιτσιά μωρά τζαι μάνες φαρμακώννεις.
 - Να μεν παίρνω τες όμορφες, τες νιες να τες λυπούμαι,
να μεν παίρνω μιτσιά μωρά, Xάροντας εν λοούμαι.

Μια τρισδιάστατη απεικόνιση του ανακτόρου της Κνωσσού

πηγή:youtube

 Για περαιτέρω πληροφορίες μπορείτε να πάτε στη σελίδα του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού για τη μινωική Κρήτη και να πλοηγηθείτε από κει με βάση τα εικονίδια. Υπάρχει πλούσιο υλικό για όσους ενδιαφέρονται για κάτι περισσότερο.

Η γλώσσα των νέων

Πρόκειται για  ερευνητική εργασία που εκπονήθηκε για τη γλώσσα των νέων από τους συναδέλφους Χρυσάφη Αθανάσιο και Στατήρη Άννα και είναι εξαιρετικά χρήσιμη για τη διδασκαλία της ενότητας για τη γλώσσα στην Α΄Λυκείου.

Glossa Tvn Neon by ang.tanidou on Scribd