ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ – ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ (πρόσφυγες)

Οι μεταναστεύσεις

1.Θεωρώ ότι πρέπει να διαχωριστεί η έννοια της “μετανάστευσης” από την έννοια της “αποδημίας”. “Μετανάστευση” υπάρχει όταν μερικά άτομα έστω και πολλά, αλλά σε ποσότητα που από στατιστική άποψη είναι αδιάφορη ως προς το ανθρώπινο παρακλάδι, απ’ όπου κατάγονται μεταφέρονται από μια χώρα σε μιαν άλλη όπως οι Ιταλοί και οι Ιρλανδοί στην Αμερική ή οι Τούρκοι σήμερα στη Γερμανία. Τα φαινόμενα μετανάστευσης μπορούν να ελεγχθούν πολιτικά, να περιοριστούν, να ενθαρρυνθούν, να σχεδιαστούν ή να γίνουν αποδεκτά.

2.Με τις αποδημίες δε συμβαίνει το ίδιο. Είτε είναι βίαιες είτε ειρηνικές, είναι όπως τα φυσικά φαινόμενα: συμβαίνουν και κανείς δεν μπορεί να τις ελέγξει. Υπάρχει “αποδημία” όταν ένας ολόκληρος λαός, σιγά σιγά, μετακινείται από τη μια περιοχή στην άλλη (και δεν είναι καθοριστικό πόσοι θα μείνουν στην περιοχή προέλευσης, αλλά σε ποιο βαθμό οι αποδημούντες αλλάζουν ριζικά τον πολιτισμό της περιοχής στην οποία μετακινήθηκαν). Υπήρξαν μεγάλες αποδημίες από ανατολή προς δύση, στη διάρκεια των οποίων οι λαοί του Καυκάσου άλλαξαν την κουλτούρα και τη βιολογική ταυτότητα των αυτοχθόνων. Υπήρξαν οι μετακινήσεις των λεγόμενων “βαρβαρικών” φύλων που πλημμύρισαν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και δημιούργησαν νέα βασίλεια και νέους πολιτισμούς, οι οποίοι ονομάστηκαν ακριβώς “ρωμαιοβαρβαρικοί” ή “ρωμαιογερμανικοί”. Υπήρξε η ευρωπαϊκή αποδημία προς την αμερικανική ήπειρο, από τη μια πλευρά των ακτών της Ανατολής ως την Καλιφόρνια, από την άλλη, από τα νησιά της Καραϊβικής και το Μεξικό ως το άκρο του Cono Sur. Έστω και εν μέρει υπήρξε πολιτικά προσχεδιασμένη, μιλώ για αποδημία, γιατί οι λευκοί που ήλθαν από την Ευρώπη δεν είναι τόσο ότι πήραν τις συνήθειες και την κουλτούρα των ντόπιων, όσο ότι ίδρυσαν ένα νέο πολιτισμό στον οποίο ακόμη και οι ντόπιοι (όσοι επέζησαν) προσαρμόστηκαν.

Είναι δυνατόν τώρα πια να διακρίνουμε αποδημία από μετανάστευση, όταν ο ίδιος ο πλανήτης γίνεται χώρος διασταυρούμενων μετακινήσεων; Νομίζω πως είναι δυνατόν: όπως είπα οι μεταναστεύσεις είναι ελεγχόμενες πολιτικά, οι αποδημίες είναι όπως τα φυσικά φαινόμενα. Όσο υπάρχει μετανάστευση, οι λαοί μπορούν να ελπίζουν να κρατήσουν τους μετανάστες σ’ ένα γκέτο για να μην αναμειχθούν με τους ντόπιους. Όταν υπάρχει αποδημία, δεν υπάρχουν τα γκέτο και η επιμειξία είναι ανεξέλεγκτη.

Τα φαινόμενα που ακόμη αγωνίζεται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη ως περιπτώσεις μετανάστευσης είναι αντίθετα περιπτώσεις αποδημίας. Ο Τρίτος Κόσμος χτυπάει την πόρτα της Ευρώπης και μπαίνει μέσα, ακόμη και αν η Ευρώπη δε συμφωνεί. Το πρόβλημα δεν έγκειται πια στο να αποφασιστεί (όπως οι πολιτικοί υποκρίνονται ότι πιστεύουν) αν θα γίνουν δεκτές στο Παρίσι φοιτήτριες με τσαντόρ ή πόσα τζαμιά πρέπει να ανεγερθούν στη Ρώμη. Το πρόβλημα είναι ότι στην επόμενη χιλιετία (και μια και δεν είμαι προφήτης δεν μπορώ να προσδιορίσω την ακριβή ημερομηνία) η Ευρώπη θα είναι πολυφυλετική ήπειρος, ή αν προτιμάτε, μια “πολύχρωμη” ήπειρος. Αν έτσι σας αρέσει, έτσι θα γίνει. αν δεν σας αρέσει, και πάλι έτσι θα γίνει.

3. Αυτή η αντιπαράθεση των πολιτισμών μπορεί να έχει αιματηρά αποτελέσματα και είμαι πεισμένος ότι σε κάποιο βαθμό θα τα έχει, αποτελέσματα που θα είναι ανεξίτηλα και θα διαρκέσουν πολύ. Όμως, οι ρατσιστές θα έπρεπε να είναι (θεωρητικά) μια φυλή υπό εξαφάνιση. Υπήρξε Ρωμαίος πατρίκιος που δεν άντεχε στην ιδέα ότι θα γίνονταν cives Romani (ρωμαίοι πολίτες) οι Γαλάτες, οι Σαρμάτες ή οι Εβραίοι, όπως ο Άγιος Παύλος, και ότι θα μπορούσε να ανέλθει στον αυτοκρατορικό θρόνο ένας Αφρικανός, όπως τελικά συνέβη. Αυτό τον πατρίκιο τον ξεχάσαμε, τον νίκησε η ιστορία. Ο ρωμαϊκός πολιτισμός ήταν πολιτισμός επιμειξιών. Οι ρατσιστές θα πουν ότι ακριβώς γι’ αυτό διαλύθηκε, ωστόσο χρειάστηκαν πεντακόσια χρόνια. Και μου φαίνεται ότι ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα επιτρέπει και σ’ εμάς να κάνουμε σχέδια για το μέλλον.

Ουμπέρτο Έκο “Πέντε ηθικά κείμενα”.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να παρουσιάσετε με συντομία στους συμμαθητές σας το παραπάνω κείμενο στο πλαίσιο μιας συζήτησης για τους πρόσφυγες που γίνεται στην τάξη σας (100-120 περίπου λέξεις).

(μονάδες 25)

2. Να αξιολογήσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων με βάση το κείμενο και  να απαντήσετε με Σ αν είναι ορθές και με Λ αν είναι λανθασμένες:

α)Οι μεταναστεύσεις είναι πολιτικά ελεγχόμενες

β)Στις αποδημίες οι μετακινούμενοι λαοί αλλάζουν την κουλτούρα των αυτοχθόνων

γ)Ο συγγραφέας θεωρεί πως είναι δύσκολο σήμερα να διακρίνουμε την αποδημία από τη μετανάστευση

δ) Στις αποδημίες δε δημιουργούνται γκέτο

ε) Ο ρωμαϊκός πολιτισμός διαλύθηκε λόγω επιμειξιών

(μονάδες 15)

3. Να επισημάνετε με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η 2η παράγραφος του κειμένου αιτιολογώντας την απάντησή σας;

(μονάδες 10)

4.Να γράψετε συνώνυμα των ακόλουθων λέξεων: ενθαρρυνθούν, αυτοχθόνων, προσχεδιασμένη, ανεγερθούν, αντιπαράθεση.

(μονάδες 10)

5. Ποιους τρόπους και μέσα πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο κείμενο; Σε ποιο κειμενικό είδος θα το τοποθετούσατε;

(μονάδες 10)

6. Τα τελευταία χρόνια μεγάλος αριθμός προσφύγων έχουν συρρεύσει στη χώρα μας. Σε ένα άρθρο για το ετήσιο σχολικό περιοδικό να αναφερθείτε στις συνέπειες του φαινομένου αυτού τόσο για τη χώρα μας, όσο και για τους ίδιους τους πρόσφυγες και αναπτύξτε τις θέσεις σας σχετικά με τις ενδεδειγμένες συμπεριφορές των ατόμων αλλά και τις δράσεις των φορέων για την ομαλή ενσωμάτωσή τους στις χώρες υποδοχής (600 λέξεις).

(μονάδες 40)