ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ "Ο ελεγκτής" (Αγάθη Γεωργιάδου)

Αγάθη Γεωργιάδου, Ο Ελεγκτής του Μ.Σαχτούρη from POLMOIRA

ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ "Ο ελεγκτής" μια πρώτη ανάγνωση

-αντιπροσωπευτικός ποιητής της μεταπολεμικής υπαρξιακής και υπερρεαλιστικής ποίησης.

-η ποίησή του απεικονίζει με ρεαλιστικό τρόπο την καθημερινότητα και απηχεί προσωπικά βιώματα από τα δύσκολα εμφυλιακά και μετεμφυλιακά χρόνια

-ο ποιητής δείχνει ότι δυσκολεύεται να υπάρξει στον κομματιασμένο κόσμο και αναγκάζεται να καταφύγει στη μυθοπλασία, με υλικά όμως τα απλά και καθημερινά πράγματα του κόσμου

- συνδυάζει στοιχεία από υπαρξισμό (η γνήσια αγωνία που απορρέει από τη θέση του ποιητή στον εφιαλτικό κόσμο), τον υπερρεαλισμό (ωθεί την ποίηση σε χώρους εξωλογικούς και εκφράζεται με λεκτική λιτότητα και αυστηρότητα και ιδεοπλαστικές εικόνες), και τον εξπρεσιονισμό (διαμαρτυρία ενάντια στη βία του πολέμου και στο εκτρωματικό κοινωνικό σύστημα, προβολή του φανταστικού και του παράλογου)

-το ποίημα ανήκει στη συλλογή «Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο»(1958)

 

ΓΕΝΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΧΤΟΥΡΗ

1. αντιλυρική ποιητική γραφή
2. με υλικά της αλήθειας μέσα από ένα παράδοξο σχήμα φτάνει στο παράλογο
3. παρουσία εφιαλτικών εικόνων
4. πολυσημία λέξεων-συμβόλων
5. λεκτική λιτότητα, καθημερινό λεξιλόγιο, περιορισμένη στίξη
6. ποίηση κατάστικτη από χρώματα-σύμβολα
7. διαρκής νοσταλγία του υψηλότερου καθαρού χώρου, του ουρανού

 ΘΕΜΑ του ποιήματος είναι η ευθύνη του ποιητή  που συνίσταται στο να καθιστά εφικτή την επικοινωνία με τον ουρανό. Για την εκπλήρωση αυτής της αποστολής ο ποιητής πρέπει να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση, πράγμα που αντανακλάται και στον ΤΙΤΛΟ, ο οποίος αποτελούμενος από το οριστικό άρθρο και το ουσιαστικό ορίζει το χώρο, ώστε να προετοιμαστεί ο αναγνώστης να μπει στο μαγικό κόσμο του ποιήματος και να παρακολουθήσει τη μικρή του ιστορία.

 

Το ποίημα αποτελείται από τρεις ιδεοπλαστικές εικόνες- σκηνές

1.ο κακοποιημένος ουρανός (στ.1-3)

2. ο ουράνιος μηχανοδηγός-ποιητής (στ.4-6)

3. ο ποιητής ως ιερό πτηνό που πρέπει να εκτελέσει την αποστολή του (στ.7-11)

α’ εικόνα:υπερρεαλιστική

   -μπαξές: μεταφορά που αισθητοποιεί την ασαφή εικόνα του ουρανού, αφού είναι γεμάτος αίμα και λίγο χιόνι και τον καθιστούν δυσπρόσιτο.

   -ουρανός: α)ο υψηλός κόσμος του πνεύματος, άρα είναι γεμάτος αίμα, αφού δολοφονείται καθημερινά από την αντιποιητική εποχή μας, και λίγο χιόνι, αφού μπορεί να γίνει τόπος ελπίδας και χαράς.

β) η λειτουργία της ποίησης, άρα είναι γεμάτος αίμα από τα τρομακτικά βιώματα του ποιητή, και λίγο χιόνι, αφού η ποίηση μπορεί να ξαναφέρει την ελπίδα

-το κόκκινο είναι το χρώμα της βίας, του πολέμου, του ολέθρου

-το λευκό είναι το χρώμα της ελπίδας, της αισιοδοξίας, της αγνότητας

Ο ουρανός λοιπόν είναι ο ποιητικός χώρος στον οποίο καταφεύγουν, για να καλύψουν τις συναισθηματικές και πνευματικές τους ανάγκες, όσοι δεν αρκούνται στα υλικά αγαθά του αισθητού κόσμου και θέλουν να βιώσουν τη γοητεία του φανταστικού κόσμου της ποίησης, Αυτός που κρατάει ανοιχτούς τους δίαυλους επικοινωνίας είναι ο ελεγκτής- ποιητής

 β’ εικόνα:

  -έσφιξα τα σκοινιά μου: εικόνα γνωστή από την εμπειρία, αποφασιστικό εγχείρημα ριψοκίνδυνο και τολμηρό που απαιτεί ετοιμότητα, αυτοσυγκέντρωση και υπολογισμένες κινήσεις

   -πρέπει και πάλι να ελέγξω τα αστέρια: καθήκον του ποιητή είναι να ελέγχει τα μηνύματα της ποίησής του, για να φέρει σε επαφή το αντιποιητικό κοινό με την τέχνη του, τα αστέρια κατευθύνουν στον εξανθρωπισμό, άρα το λίγο χιόνι θα μπορούσε να είναι και η λάμψη των αστεριών, επιτακτική (πρέπει)  η ανάγκη του ελέγχου, που έχει γίνει και στο παρελθόν (και πάλι)

γ’ εικόνα:

   -εγώ:αυτονομείται, ταύτιση του ποιητή με τον ελεγκτή

   -κληρονόμος των πουλιών:το πέταγμα ως ιδιότητα των πουλιών συμβολίζει την απελευθέρωση, ο ποιητής κινείται μεταξύ ουρανού και γης

   -έστω και με σπασμένα φτερά:υπονοούν τον ψυχικό τραυματισμό του ποιητή από μια νοσηρή πραγματικότητα

   -n πρέπει να πετάω:χρέος να ξεπεράσει κάθε αντιξοότητα και δυσκολία που δυσχεραίνει το έργο του και να φτάσει στον ουρανό, για να κρατήσει ζωντανό το φως των αστεριών.

ΧΡΟΝΟΣ:ίσως τα μετεμφυλιακά χρόνια

ΧΩΡΟΣ:ουρανός- γη

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:μεταφορές, σύμβολα, εικόνες

ΣΤΙΧΟΣ:ελεύθερος, σύντομος σχεδόν μονολεκτικός

ΓΛΩΣΣΑ:απλή, λέξεις λιτές με κυριαρχία του ουσιαστικού και του ρήματος

ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ

για την Κωνσταντίνα που της αρέσει ο Σαχτούρης

Πλούσιο υλικό με ποιήματα του Σαχτούρη μπορείς να βρεις στο "Μικρό απόπλου"
ενώ συγκεκριμένα για τα "δώρα" μπορείς να δεις ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις στο ιστολόγιο "Σημειώσεις Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" του Κων/νου Μάντη και εδώ

Παραθέτω ό,τι μου κέντρισε το ενδιαφέρον και θα μπορούσε να συνεξεταστεί στα πλαίσια των ποιημάτων για την ποίηση

Το κεφάλι του ποιητή

Έκοψα το κεφάλι μου
τό 'βαλα σ' ένα πιάτο
και το πήγα στο γιατρό μου

—Δεν έχει τίποτε, μου είπε,
είναι απλώς πυρακτωμένο
ρίξε το μέσα στο ποτάμι και θα ιδούμε

τό ριξα στο ποτάμι μαζί με τους βατράχους
τότε είναι που χάλασε τον κόσμο
άρχισε κάτι παράξενα τραγούδια
να τρίζει φοβερά και να ουρλιάζει

το πήρα και το φόρεσα πάλι στο λαιμό μου

γύριζα έξαλλος τους δρόμους

με πράσινο εξαγωνομετρικό κεφάλι ποιητή


ΟΙ ΑΠΟΜΕΙΝΑΝΤΕΣ

Όμως υπάρχουν ακόμα

λίγοι άνθρωποι

που δεν είναι κόλαση

η ζωή τους

υπάρχει το μικρό πουλί ο κιτρινολαίμης

η Fraülein Ramser

και πάντοτε του ήλιου οι απομείναντες

οι ερωτευμένοι με ήλιο ή με φεγγάρι





ψάξε καλά

βρες τους, Ποιητή!

κατάγραψέ τους προσεχτικά

γιατί όσο παν και λιγοστεύουν

λιγοστεύουν