ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ (ετυμολογική συγγένεια )-ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

 Σύμφωνα με τις οδηγίες διδασκαλίας των ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ από το Υπουργείο για το 2022-2023

 Μάθημα 16. gladius: το ξίφος––γλαδιόλα (λουλούδι) *princeps: ο ηγεμόνας––πρίγκιπας, πριγκιπάτο signum: η σημαία, το σημείο––σινιάλο militaris: στρατιωτικός––μιλιταρισμός numerus: ο αριθμός, το νούμερο––νούμερο arma: τα όπλα–– τα άρματα, ο αρματολός *dux: αρχηγός––δούκας, δουκάτο *mitto (σουπίνο missum): στέλνω––κομισάριος (επίτροπος), μισιονάριος (ιεραπόστολος καθολικής εκκλησίας) *verto: στρέφω––η βερσιόν (εκδοχή, παραλλαγή), βέρτιγκο (ίλιγγος, αίσθημα περιστροφής) *curro: τρέχω–– η κούρσα (αγώνας ταχύτητας, το τρέξιμο), ο κούριερ (ο ταχυδιανομέας)

Μάθημα 17. tabernaculum: η σκηνή––ταβέρνα communis: κοινός––κομμουνισμός *miseror: θρηνώ, λυπάμαι κάποιον––μιζέρια/μίζερος *mercator: ο έμπορος––ο μερκαντιλισμός (εμποροκρατία, οικονομικό σύστημα) *virtus: αρετή, χάρισμα––βιρτουόζος (δεξιοτέχνης) 

Μάθημα 18. pastor: ο ποιμένας, ο βοσκός––πάστορας (προτεστάντης ιερέας) (ex)traho: τραβάω (έξω)––τρακτέρ *confundo (σουπίνο: confusum): συγχέω––το κομφούζιο (μπερδεμένη κατάσταση)

Μάθημα 19. pravus: διεστραμμένος––μπράβος socius: σύντροφος––σοσιαλισμός *pugna: μάχη––μπουνιά 

Μάθημα 20. cado: πέφτω––(το) κάζο (ζημιά, πάθημα, στραπάτσο) diaeta: (θερινή) κατοικία––δίαιτα solarium: λιακωτό––(το) σολάριουμ (συσκευή με την οποία υποβάλλεται κανείς σε τεχνητό μαύρισμα) velum: κουρτίνα–– (το) βέλο (λεπτό ύφασμα που καλύπτει γυναικεία καπέλα ή και μέρος του προσώπου), το βήλο (κομμάτι πανί) *(dis)curro: τρέχω (εδώ κι εκεί)–– η κούρσα (αγώνας ταχύτητας, το τρέξιμο), ο κούριερ (ο ταχυδιανομέας)

 Μάθημα 21. *dux: αρχηγός––δούκας *dictator: αρχιστράτηγος με έκτακτες εξουσίες για περιορισμένο διάστημα––δικτάτορας (πρόσωπο που κατέλαβε την εξουσία με βίαιο τρόπο) 

Μάθημα 22. numerus: ο αριθμός––νούμερο fructus: ο καρπός––φρούτο *res publica: η πολιτεία, η δημοκρατία––ρεπουμπλικάνοι (πολιτικό κόμμα των ΗΠΑ) *servio: υπηρετώ ––σερβιτόρος, σερβίρω *motus: η κίνηση––το μοτίβο (ρυθμική μουσική ιδέα, επαναλαμβανόμενο εικαστικό ή λογοτεχνικό θέμα), το μοτέρ (η μηχανή), το μοτοποδήλατο, η μοτοσικλέτα κ.ο.κ. 

Μάθημα 23. siccus: στεγνός, ξηρός––σέκος (ξερός, άναυδος, στον τόπο=νεκρός) ascendo: ανεβαίνω––ασανσέρ arma: όπλα––άρματα, αρματολός (υπάρχει στα σχόλια του μαθ. 16) piscatorius: ψαράδικος––πισίνα ianua: πόρτα––Ιανουάριος *vinco: νικώ––Βίκτωρ, Βικτωρία (κύρια ονόματα) *oculus: μάτι––τα κιάλια *bene: καλά––το μπόνους, η μπουνάτσα (η καλοκαιρία) *pars: το μέρος––η πάρτη (ο εαυτός μου, τα προσωπικά μου συμφέροντα), το πάρτι, η παρτίδα, η παρτιτούρα

Μάθημα 24. domi: δωμάτιο--ianuae¨Ιανουάριος--aperte:Απρίλιος--cognosco: γνωστός--intra: εντός

Μάθημα 25. arbor: δέντρο–– το άλμπουρο (το κατάρτι) muri: τα τείχη––το μουράγιο (προκυμαία, χτιστό τμήμα λιμανιού) extremus: έσχατος––εξτρεμισμός 

Μάθημα 26. minor: μικρότερος––μίνι, μινόρε festivus: πρόσχαρος––φεστιβάλ constantia: σταθερότητα––Κωνσταντίνος patientia: υπομονή––πασιέντσα *studiose: με επιμέλεια––στούντιο *vita: ζωή––η βιταμίνη

 Μάθημα 27. minor: μικρότερος––μίνι, μινόρε (υπάρχει στα ετυμολογικά του μαθ. 26) sonorus: ηχηρός––σονάτα (είδος μουσικής σύνθεσης), σονέτο (λυρικό ποίημα) durus: σκληρός––ντούρος (σκληρός, αυτός που δε λυγίζει εύκολα) pomum: καρπός––πόμολο 

Μάθημα 28. notus: γνωστός––η νότα custodia: φρουρά, φυλακή––κουστωδία (επίσημη συνοδεία αστυνομικών ή στρατιωτικών) *homo: άνθρωπος––ουμανισμός (ανθρωπισμός) *servus: δούλος, υπηρέτης––σερβιτόρος, σερβίρω *summus: ύψιστος, ανώτατος, ολόκληρος––η σούμα (το σύνολο)

Μάθημα 29. *homo: άνθρωπος––ουμανισμός (ανθρωπισμός) instituo: διδάσκω––ινστιτούτο (μορφωτικό––πολιτιστικό ίδρυμα) milia/mille: χίλια, η χιλιάδα––(το) μίλι sutor: παπουτσής (αυτός που ράβει υποδήματα––(κο)στούμι opera: εργασία, κόπος––όπερα, οπερέτα (μουσικά είδη) doceo: διδάσκω––ντοκουμέντο 

Μάθημα 30. luxuria: πολυτέλεια––το λούσο (εντυπωσιακό ρούχο ή είδος καλλωπισμού) familia: οικογένεια––φαμίλια honor/s: η τιμή––(το) ονόρε *res: πράγμα––ρεαλισμός 

Μάθημα 31. congredior: συγκρούομαι, συγκεντρώνομαι, συνέρχομαι––κογκρέσο (συνέλευση) *castra: στρατόπεδο (castrum: φρούριο)––κάστρο, opera (+ γενική): με τις ενέργειες κάποιου––όπερα, οπερέτα (μουσικά είδη) *(per)moveo: (παρα)κινώ––το μοτίβο (ρυθμική μουσική ιδέα, επαναλαμβανόμενο εικαστικό ή λογοτεχνικό θέμα), το μοτέρ (η μηχανή), το μοτοποδήλατο, η μοτοσικλέτα κ.ο.κ.

Μάθημα 32. vetustas: αρχαιότητα––βετεράνος *colo (colui - cultum - colere 3): καλλιεργώ––κουλτούρα *conformo: διαμορφώνω––κονφορμισμός ή κομφορμισμός (συμβατισμός) *liber: το βιβλίο––το λιμπρέτο (το κείμενο όπερας ή άλλου μουσικού έργου) *imitor: μιμούμαι––ιμιτασιόν (η απομίμηση - και ως επίθετο) *fortis: δυνατός, γενναίος––το φόρτε (το δυνατό σημείο κάποιου)

 Μάθημα 33. *libido: πάθος––η λίμπιντο (η ερωτική ορμή) propago: αφήνω απογόνους––προπαγάνδα sano: θεραπεύω–– το σανατόριο (θεραπευτικό ίδρυμα) 

Μάθημα 34. forte: τυχαία, ίσως/fortuna: τύχη––φουρτούνα *dux: αρχηγός––δούκας, δουκάτο *templum: το ιερό, ο ναός––το τέμπλο (το εικονοστάσιο μεταξύ αγίου βήματος και κυρίως ναού στις εκκλησίες) 

Μάθημα 35. *miseror: θρηνώ, λυπάμαι κάποιον––μιζέρια/μίζερος *plebs και plebes: οι πληβείοι––η πλέμπα, η πλεμπάγια (ο όχλος) *curo: φροντίζω––η κούρα (η φροντίδα), κουράρω *mercenarius: μισθωτός εργάτης––ο μερκαντιλισμός (εμποροκρατία, οικονομικό σύστημα) 

Μάθημα 36. scamnum: το σκαμνί––σκαμνί solvo: λύνω––σβέλτος *maximus: μέγιστος––το μάξι (μακρύ φόρεμα), ο μαξιμαλισμός (η προβολή αιτημάτων στο υπέρτατο όριο), ο Μάξιμος (κύριο όνομα) *mitto: στέλνω––ο κομισάριος (επίτροπος), ο μισιονάριος (ο ιεραπόστολος της καθολικής εκκλησίας) *impero: διατάζω––ο ιμπεριαλισμός (τάση για εδαφική επέκταση ή κατάκτηση) 

Μάθημα 37. casus: τυχαίο ή απροσδόκητο περιστατικό––(το) κάζο (ζημιά, πάθημα, στραπάτσο) *miseror: λυπάμαι––μιζέρια, μίζερος *miser: δυστυχής––μιζέρια, μίζερος natura: η φύση––νατουραλισμός (αισθητικό κίνημα) *servus: δούλος, υπηρέτης––σερβιτόρος, σερβίρω *populus: ο λαός––το πόπολο (ο λαός υποτιμητικά), ποπ (κάτι δημοφιλές, για το ευρύ κοινό, εμπορική μουσική), Ποπ Αρτ, κ.ο.κ. *res: πράγμα––ρεαλισμός *furor: η μανία––φουριόζος, η φούρια (η πιεστική βιασύνη) *victor: ο νικητής, victoria: η νίκη––Βίκτωρ, Βικτωρία (κύρια ονόματα) *pugno: μάχομαι––η μπουνιά

Μάθημα 38. natura: η φύση––νατουραλισμός (αισθητικό κίνημα) *mos: έθιμο, ήθος––αμοραλιστής, αμοραλισμός *res: πράγμα, η πραγματικότητα––ρεαλισμός *mora: η καθυστέρηση––το μορατόριουμ (συμφωνία για αναστολή προκλητικών ενεργειών μεταξύ κρατών) *morior (σουπίνο mortuum): πεθαίνω––ο μόρτης (ο μάγκας, ο αλήτης) 

Μάθημα 39. premo: πιέζω––η πρέσα, πρεσάρω materia: ύλη––ματεριαλισμός (υλισμός) miles: στρατιώτης––μιλιταρισμός (υπάρχει στο μάθημα 16 αναφορικά με το militaris) minus: λιγότερο–– το μίνι, μινόρε (υπάρχει στα ετυμολογικά του μαθ. 26 αναφορικά με το minor) *res: πράγμα, η πραγματικότητα––ρεαλισμός *virtus: αρετή, χάρισμα––βιρτουόζος (δεξιοτέχνης) *fortuna: τύχη––φουρτούνα *ago: κάνω, οδηγώ––ο ακτιβισμός (έντονες μορφές αγώνα για την επίτευξη στόχων), ακτιβιστής *imperator: στρατηγός–– ο ιμπεριαλισμός, ιμπεριαλιστής *optimus: άριστος––ο οπτιμισμός (στάση ζωής που προσδοκά καλή εξέλιξη των πραγμάτων) 

Μάθημα 40. armatus: οπλισμένος––άρματα, αρματολός (υπάρχει στο μάθημα 16 αναφορικά με το arma) solus: μόνος–– (το) σόλο conservo: σώζω––κονσέρβα celeriter: γρήγορα––ο κέλητας (γρήγορο άλογο) miles: στρατιώτης––μιλιταρισμός (υπάρχει στο μάθημα 16 αναφορικά με το militaris) *res: πράγμα––ρεαλισμός 

Μάθημα 41. antiquus: αρχαίος––η αντίκα *antiquitas: η αρχαιότητα––η αντίκα pectus: στήθος––(το) πέτο *homo: άνθρωπος––ουμανισμός (ανθρωπισμός) *bonus: καλός––το μπόνους, η μπουνάτσα (η καλοκαιρία) *verbum: ο λόγος––ο βερμπαλισμός (η χρήση εντυπωσιακών εκφραστικών σχημάτων), ο βερμπαλιστής *intelligo/intellego: καταλαβαίνω––η ιντελιγκέντσια (η ιδιαίτερη ομάδα των διανοουμένων) *colo (colui - cultum - colere 3): καλλιεργώ––κουλτούρα *placeo: αρέσω––το πλασέμπο (εικονικό φάρμακο που παράγει στον ασθενή την αυθυποβολή της βελτίωσης της κατάστασής του) 

Μάθημα 42. *castra: στρατόπεδο (castrum: φρούριο)––κάστρο, οχυρό *regie: με τρόπο τυραννικό/βασιλικό––ο ρήγας (βασιλιάς) *intelligo: καταλαβαίνω––η ιντελιγκέντσια (η ιδιαίτερη ομάδα των διανοουμένων) 

Μάθημα 43. *castra: στρατόπεδο (castrum: φρούριο)––κάστρο, οχυρό finis: τέλος, όριο––φινάλε cado: πέφτω ––(το) κάζο (ζημιά, πάθημα, στραπάτσο) *miser: δυστυχής––μιζέρια, μίζερος *succurrit: έρχεται κάτι στο μυαλό–– curro: τρέχω––η κούρσα (αγώνας ταχύτητας, το τρέξιμο), ο κούριερ (ο ταχυδιανομέας) *futurus -a -um: μετοχή μέλλοντα του sum––φουτουριστικός, φουτουρισμός *servitus: δουλεία––σερβιτόρος, σερβίρω finis: τέλος, όριο––το φινάλε patior: ανέχομαι, υπομένω––η πασιέντσα *vita: ζωή––η βιταμίνη 

Μάθημα 44. cado: πέφτω––(το) κάζο (ζημιά, πάθημα, στραπάτσο) (υπάρχει στα σχόλια του μαθήματος 43) forte: τυχαία, ίσως/fortuna: τύχη––φουρτούνα *colo (colui – cultum – colere 3): καλλιεργώ––κουλτούρα tempus: ο χρόνος––το τέμπο (ο ρυθμός) *intelligo: καταλαβαίνω––η ιντελιγκέντσια (η ιδιαίτερη ομάδα των διανοουμένων) *vita: ζωή––η βιταμίνη 

Μάθημα 45. *castra: στρατόπεδο (castrum: φρούριο)––κάστρο, οχυρό celeriter: γρήγορα––ο κέλητας (γρήγορο άλογο) casus: τυχαίο ή απροσδόκητο περιστατικό––(το) κάζο (ζημιά, πάθημα, στραπάτσο) (υπάρχει στα σχόλια του μαθ. 37) miles: στρατιώτης––μιλιταρισμός (υπάρχει στο μάθημα 16 αναφορικά με το militaris) *curo: φροντίζω––η κούρα (η φροντίδα), κουράρω *mitto (σουπίνο missum): στέλνω––κομισάριος (επίτροπος), μισιονάριος (ιεραπόστολος καθολικής εκκλησίας) *res: πράγμα––ρεαλισμός 

Μάθημα 46. *communis: κοινός––κομουνισμός (υπάρχει στα σχόλια του μαθ. 17) natura: η φύση––νατουραλισμός (αισθητικό κίνημα) (υπάρχει στα σχόλια του μαθ. 38) *res publica: η πολιτεία, η δημοκρατία––ρεπουμπλικάνοι (πολιτικό κόμμα των ΗΠΑ) *rego: κατευθύνω, κυβερνώ––ο ρήγας (ο βασιλιάς) *pars: το μέρος––η πάρτη (ο εαυτός μου, τα προσωπικά μου συμφέροντα), το πάρτι, η παρτίδα, η παρτιτούρα cado: πέφτω––(το) κάζο (ζημιά, πάθημα, στραπάτσο) (υπάρχει στα σχόλια του μαθ. 37) *decet: αρμόζει––το ντεκόρ *homo: άνθρωπος––ουμανισμός (ανθρωπισμός) *bonus: καλός––το μπόνους, η μπουνάτσα (η καλοκαιρία) 

Μάθημα 47. vestis: φόρεμα––βεστιάριο tempus: ο χρόνος––το τέμπο (ο ρυθμός) (ex)traho: τραβάω (έξω)––το τρακτέρ *video: βλέπω––το βίντεο 

Μάθημα 48. albus: λευκός––(το) άλμπουμ instinguo (σουπίνο instinctum): παρορμώ, κατευθύνω–– το ένστικτο durus: σκληρός––ντούρος (σκληρός, αυτός που δε λυγίζει) *pulchritudo: η ομορφιά––Πουλχερία (κύριο όνομα) *impero: διατάζω––ο ιμπεριαλισμός (τάση για εδαφική επέκταση ή κατάκτηση) miles: στρατιώτης––μιλιταρισμός (υπάρχει στο μάθημα 16 αναφορικά με το militaris) doceo: διδάσκω––ντοκουμέντο *video: βλέπω––το βίντεο *servus: δούλος, υπηρέτης––σερβιτόρος, σερβίρω 

Μάθημα 49. *forte: τυχαία, ίσως/fortuna: τύχη––φουρτούνα *ferrum: σίδηρος––η φεριτίνη (πρωτεΐνη που ρυθμίζει τον σίδηρο του οργανισμού) *officium: καθήκον, έργο––το οφίκιο ή οφίτσιο (τίτλος, αξίωμα) *factum: πράξη––ντεφάκτο (εκ των πραγμάτων, στην πράξη) 

Μάθημα 50. solus: μόνος––(το) σόλο (υπάρχει στα σχόλια του μαθ. 40) *mitto (σουπίνο missum): στέλνω––κομισάριος (επίτροπος), μισιονάριος (ιεραπόστολος καθολικής εκκλησίας) *placet: αρέσει––το πλασέμπο (εικονικό φάρμακο που παράγει στον ασθενή την αυθυποβολή της βελτίωσης της κατάστασής του) *imperium: εξουσία––ο ιμπεριαλισμός (τάση για εδαφική επέκταση ή κατάκτηση) *magistra: η δασκάλα, η σύμβουλος––ο μάγιστρος (ανώτατο αξίωμα στην ύστερη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο)