ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΤΙ...

[Είμαστε κάτι…]
Κ. Καρυωτάκης

Βιογραφικό: βλ. σχολικό βιβλίο
Η εποχή του: Περίοδος έντονης πολιτικής αστάθειας (Μικρασιατική καταστροφή και διάψευση Μεγάλης Ιδέας). Εγκατάλειψη ιδανικών, απογοήτευση και απελπισία. Χαρακτηριστικά των ποιητών γενιά του ΄20 ή νεοσυμβολιστές) είναι η απαισιοδοξία, το αίσθημα του ανικανοποίητου, το κλίμα παρακμής, η τραυματική ταύτιση ζωής και τέχνης.
Η σχέση του με την ποιητική παράδοση: Βρίσκεται σε ρήξη μαζί της. Η ρήξη αυτή εκφράζεται
1. με την υπαρξιακή του στάση
2. με την σάτιρα και τον αυτοσαρκασμό
3. με την γλώσσα (χρήση καθαρεύουσας αντί της δημοτικής )
4. με την στιχουργία (μετρικοί παρατονισμοί, διασκελισμοί, ανισοσύλλαβοι στίχοι)
Καρυωτακισμός: με τον όρο αυτό αναφερόμαστε κυρίως στο κλίμα της ποίησης της γενιάς του ’20. Μετά το τέλος του ποιητή πολλοί μιμήθηκαν την ποιητική του στάση: τη μελαγχολία, το σκεπτικισμό, το υπαρξιακό αδιέξοδο, το αίσθημα ανικανοποίητου και παρακμής. Η επίδραση που άσκησε ο ποιητής στους συγχρόνους του και η τάση μίμησης του ονομάστηκαν «καρυωτακισμός»
Θέμα: Η αδυναμία των ποιητών να εκφράσουν την εποχή τους και να επικοινωνήσουν με τους άλλους
Τεχνική: Ανήκει στο είδος του σονέτου και απαρτίζεται από 4 στροφές (3 τετράστιχες και 2 τρίστιχες.)
Σονέτο: Το σονέτο είναι ένα ποιητικό είδος που ακολουθεί μία σταθερή στιχουργική μορφή. Αποτελείται από 14 στίχους, γι’ αυτό συχνά αποκαλείται και δεκατετράστιχο. Εμφανίστηκε στην Ιταλία τον 13ο αι. και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Διακρίνονται δύο βασικές μορφές σονέτων: το ιταλικό και το αγγλικό. Το ιταλικό σονέτο, που είναι και το πιο καθιερωμένο, αποτελείται από δύο τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές, ενώ το αγγλικό από τρεις τετράστιχες και ένα καταληκτικό δίστιχο. Ο στίχος του σονέτου είναι ο ιαμβικός 11σύλλαβος.
Στιχουργία: Ιαμβικός 11συλλαβος. Ομοιοκαταληξία: στις δυο πρώτες στροφές σταυρωτή και στην Τρίτη και την τέταρτη πλεχτή. Ωστόσο ενώ εξωτερικά φαίνεται να ακολουθεί την παραδοσιακή μορφή στην ουσία διακρίνουμε κάποια «χαλάρωση» ειδικά στην πρώτη στροφή.Πιο συγκεκριμένα έχουμε
1. διασκελισμούς (στ. 1-2, 13-14)
2. χασμωδίες (περνάει, ξυπνάει, αντηχάει)
3. διασάλευση ιαμβικού μέτρου (στ. 2,3,4)
Εκφραστικά μέσα: εικόνες, προσωποποίηση, παρομοιώσεις, μεταφορές, αντίθεση
Γλώσσα: Δημοτική, στην οποία ενσωματώνονται λόγιοι τύποι. Χρησιμοποιούνται επίσης αρκετές λεξεις του προφορικού λόγου, που δίνουν στο έργο πεζολογικό χαρακτήρα.
Χρήση α’ πληθυντικού προσώπου: εκποροσωπεί τους ποιητές της γενιάς του




2. ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (Πηγή www.kee.gr)
2.1. Στοιχεία που αφορούν στο συγγραφέα, λογοτεχνικό περιβάλλον και λοιπά γραµ-µατολογικά στοιχεία:
1. Το ποίηµα αυτό του Κ. Καρυωτάκη είναι σονέτο. Ποια χαρακτηριστικά του σονέτου διακρίνονται;
2. Ποια αντίληψη του ποιητή για την ποίηση και τη ζωή διαφαίνεται µέσα από αυτό το ποίηµα;
3. Πώς εκφράζεται στο ποίηµα το πνεύµα της εποχής κατά την οποία γράφτηκε1.
2.2. ∆οµή του κειµένου, επαλήθευση ή διάψευση µιας κρίσης µε βάση το κείµενο, εκφραστικά µέσα και τρόποι του κειµένου (υφολογική διερεύνηση, αφηγηµα-τικές λειτουργίες, επιλογές του δηµιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης):
1. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τις λέξεις ή φράσεις που νοµίζετε ότι λειτουργούν ως σύµβολα στο ποίηµα και να εξηγήσετε το συμβολισμό τους.
2. Να επισηµάνετε τους εκφραστικούς τρόπους, τους οποίους χρησιμοποιεί ο Κ. Καρυωτάκης στο ποίηµα.
2.3. Σχολιασµός ή σύντοµη ανάπτυξη χωρίων του κειµένου:
1. Το ποίηµα εκφράζει “τα αισθήµατα της διάλυσης και του πόνου, που διακατέχουν την ψυχή του ποιητή” 2. Συµφωνείτε µε αυτή την άποψη; ∆ικαιολογήστε τη θέση σας.
2. Πώς αντιλαµβάνεστε το νόηµα των φράσεων “ξεχαρβαλωµένες κιθάρες”, “απίστευτες αντένες” και “διάχυτες αισθήσεις”;
3. Στο όνοµα ποιων, κατά τη γνώµη σας, µιλάει ο ποιητής όταν χρησιµοποιεί το α΄ πληθυντικό πρόσωπο “είµαστε...”;

2.4. Σχολιασµός αδίδακτου λογοτεχνικού κειµένου:
Γ. Σεφέρης: Ο κ. Στρατής Θαλασσινός περιγράφει έναν άνθρωπο 3
Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν υποταχτείτε.
Υποταχτήκαµε και βρήκαµε τη στάχτη.
Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν αγαπήσετε.
Αγαπήσαµε και βρήκαµε τη στάχτη.
Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν εγκαταλείψετε τη ζωή σας.
Εγκαταλείψαµε τη ζωή µας και βρήκαµε τη στάχτη...
Ποια “καρυωτακική” αντίληψη για τη ζωή προβάλλει αυτό το ποίηµα;

πηγή:Σωτηρία Σιαμαντούρα

ΕΠΙ ΑΣΠΑΛΑΘΩΝ - μια σύντομη προσέγγιση

Σχολιασμός και ερμηνευτική προσέγγιση ποιήματος:

Πρόκειται για το κύκνειο άσμα του ποιητή, το οποίο πέρασε μια εκδοτικήπεριπέτεια, στοιχείο που δηλώνει ότι η ποίηση είναι μια δημόσια πράξη.

Τίτλος πρωτότυπου χειρογράφου: Παμφύλιος, γραμμένο στις 31 του Μάρτη 1971. Πρωτοδημοσιεύτηκε, σε γαλλική μετάφραση του ποιητή (με τον τίτλο Sur les aspalathes…), στις 27 Αυγούστου 1971 στην εφημερίδα Le Monde. Στα ελληνικά, δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες το Βήμα και τα Νέα, στις 23 Σεπτεμβρίου1971, τρεις μέρες μετά το θάνατο του ποιητή. Στη συνέχεια, δημοσιεύτηκε στα Νέα Κείμενα (τόμος Β΄, 1972) μαζί με τη γνωστή δήλωση του ποιητή (28 Μαρτίου 1969).



Τίτλος: νοηματικά άφωνος, ανενεργός, προβληματικός. Ένα αρχαιότροπο παράθεμα,
που ηχεί ως αιώνιο ανάθεμα για τους τυράννους.

Δομή ποιήματος: το ποίημα διακρίνεται σε τρία άνισα στροφικά σχήματα που λειτουργούν ως τρία ποιητικά επίπεδα:
α) Πρώτη στροφή: μια λυρική τοπιογραφία, προβολή ενός κλασικού ελληνικού τοπίου. Τόνος λιτός, συγκρατημένος, απαλός.
β) Δεύτερη στροφή: η ανάμνηση της πλατωνικής περικοπής και η περικοπή. Τόνος οργίλος, συναισθηματική έξαρση (αντισεφερικό στοιχείο).
γ) Τρίτη στροφή: εξόδειοι στίχοι – παραβολικό σχήμα της ποιητικής αλληγορίας. Τόνος ήρεμος.

ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΙΑΣΩΝΟΣ ΚΛΕΑΝΔΡΟΥ ΠΟΙΗΤΟΥ ΕΝ ΚΟΜΜΑΓΗΝΗ 595 μ.Χ

1918:πρώτη γραφή με τον τίτλο «Μαχαίρι»

1921:δημοσιεύτηκε με τον νέο του ….μακροσκελή τίτλο

τίτλοςàδίνει πολλές πληροφορίες 1) συναισθηματική κατάσταση (μελαγχολία)

2)όνομα 3)ιδιότητα του προσώπου 4)τόπος (Κομμαγηνή:ανεξάρτητο κρατίδιο στα Β.Α της Συρίας, αργότερα τμήμα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και απ’ το 638 μ.Χ και μετά περιέρχεται στα χέρια των Αράβων 5)χρόνος

ψευδοϊστορικό πλαίσιο- φιλοσοφικός, διδακτικός χαρακτήρας

θεματικός πυρήνας:η αξία της ποίησης ως βάλσαμου παρηγοριάς για τον πόνο που φέρνει η φθορά του σώματος από το χρόνο

- Ο Ιάσων Κλεάνδρου είναι το ποιητικό προσωπείο του Καβάφη

- Η φθορά του χρόνου επηρεάζει σώμα και ψυχή

- Τα γηρατειά είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι (φρικτή πληγή-σχήμα υπαλλαγής)

- Ο ποιητής δεν έχει συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι τα χρόνια περνάνε και δηλώνει αδυναμία να υπομείνει παθητικά και αδιαμαρτύρητα τη φθορά του χρόνου

στ.4àπροσφώνηση στην Ποίηση, η λύση στο πρόβλημά του, το καταφύγιο στο οποίο επλίζει ότι θα βρει παρηγοριά και λύτρωση

στ.5à η λέξη «κάπως» προσδίδει σ’ αυτή την ίαση πρόσκαιρο και παροδικό χαρακτήρα

στ.6à»φάρμακα, δοκιμές νάρκης του άλγους»:απόπειρες να καταλαγιάσει, να καταπραϋνθεί ο πόνος . Αυτά τα φάρμακα είναι Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ:η δημιουργική δύναμη, η σύλληψη και Ο ΛΟΓΟΣ:η μαγική λειτουργία των λέξεων που αισθητοποιούν και υλοποιούν την ποιητική σύλληψη.

-Πρόκειται για κάθαρση αριστοτελική του ποιητή με τη βοήθεια της τέχνης του (Σ. Τριβιζάς)

-Η ανακούφιση και η θεραπεία θα επέλθει από την επίδραση της ποίησης

- Ούτε η ποίηση μπορεί να νικήσει αποτελεσματικά και ριζικά τη φθορά του χρόνου, άρα εκείνο που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος είναι να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι ο χρόνος περνά και να προσπαθήσει να αναζητήσει και στα γηρατειά τις θετικές και ευχάριστες πλευρές τους

- Το ποίημα είναι ένας εσωτερικός μονόλογος

Ο τίτλος του ποιήματος θα μπορούσε να ξαναδιαβαστεί ως:

ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ ΠΟΙΗΤΟΥ ΕΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 1921 μ.Χ

Η ΔΗΜΟΥΛΑ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ...

Βιογραφικό από την ίδια…

«Ένα βιογραφικό σημείωμα πρέπει, αφού γραφτεί, να μείνει επ’ αρκετόν καιρό κρεμασμένο στον αέρα από ένα τσιγκέλι αυστηρότητας, ώστε να στραγγίξουν καλά τα στερεότυπα, οι ωραιοποιήσεις, η ρόδινη παραγωγικότης και ο πρόσθετος ναρκισσισμός, πέραν εκείνου που ενυπάρχει στη φύση μιας αυτοπαρουσίασης. Μόνον έτσι βγαίνει το καθαρό βάρος: το ήθος που επέβαλες να τηρεί η προσπάθειά σου. Τα πόσα βιβλία έγραψε κανείς, πότε τα εξέδωσε, ποιες μεταφράσεις τα μεταναστεύουν σε μακρινές ξένες γλώσσες και ποιες διακρίσεις τα χειροκροτούν είναι τόσο τρέχοντα, όσο το να πεις ότι μέσα σ’ έναν βαρύτατο χειμώνα υπήρξαν και κάποιες μέρες με λαμπρή λιακάδα.        

Ωστόσο, επειδή αυτό είναι το υλικό της πεπατημένης, που δεν μπορεί να συνεχίσει τη χάραξή της με συνεσταλμένες καινοτόμες επιφυλάξεις, γεννήθηκα στην Αθήνα το 1931. Η παιδική ηλικία πέρασε χωρίς να αναδείξει το «παιδί θαύμα». Το 1949, τελειώνοντας το Γυμνάσιο, υπέκυψα εύκολα στο «πρέπει να εργαστείς», και εργάστηκα στην Τράπεζα της Ελλάδος είκοσι πέντε χρόνια.

 Ανώτερες σπουδές: η μακρά ζωή μου κοντά στον ποιητή Άθω Δημουλά. Χωρίς εκείνον, είμαι σίγουρη ότι θα είχα αρκεστεί σε μια ρεμβαστική, αμαθή τεμπελιά, προς την οποίαν, ίσως και σοφά, ακόμα ρέπω. Του οφείλω το λίγο έστω που της ξέφυγα, την ατελή έστω μύησή μου στο τι είναι απλώς φωνήεν στην ποίηση και τι είναι σύμφωνον με την ποίηση, του οφείλω ακόμα την πικρότατη δυνατότητα να μπορώ σήμερα, δημόσια, να τον μνημονεύω εις επήκοον της πολυπληθούς λήθης.

Αυταπαρνητική, παραχωρήθηκα στο ρόλο της μητέρας και με τρυφερή γενναιότητα άκουσα να προσφωνούμαι «γιαγιά». Κυλώ τώρα με ψυχραιμία και χωρίς βλέψεις διαιωνίσεως μέσα σ΄ αυτές τις νέες παρακαμπτήριες του αίματός μου. Κυλώ και, όσο πλησιάζω στις εκβολές, όλο και ονειρεύομαι ότι θα μου πετάξει η ποίηση ένα σωσίβιο ποίημα.

Δεν νιώθω δημιουργός. Πιστεύω ότι είμαι ένας έμπιστος στενογράφος μιας πολύ βιαστικής πάντα ανησυχίας, που κατά καιρούς με καλεί και μου υπαγορεύει κρυμμένη στο ημίφως ενός παραληρήματος, ψιθυριστά, ασύντακτα και συγκεκομμένα, τις ακολασίες της με έναν άγνωστο τρόπο ζωής. Όταν μετά αρχίζω να καθαρογράφω, τότε μόνον, παρεμβαίνω κατ’ ανάγκην: όπου λείπουν λέξεις, φράσεις ολόκληρες συχνά και το νόημα του οργίου, προσθέτω εκεί δικές μου λέξεις, δικές μου φράσεις, το δικό μου όργιο στο νόημα, ό,τι τέλος πάντων έχει περισσέψει από δικές μου ακολασίες με έναν άλλον, άγνωστο τρόπο ζωής. Τόσο μεταχειρισμένη και υπηρεσιακή είναι η ανάμειξή μου στη δημιουργία.

Φύσει ολιγογράφος, εξέδωσα οκτώ ποιητικές συλλογές μέσα σε σαράντα πέντε χρόνια. Η σημασία τους είναι ακόμα συμβατική. Είναι γραμμένη στη λίστα αναμονής των μεγάλων επερχόμενων κυμάτων του μετα-κριτή χρόνου.»

Ο ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

KIKH  ΔΗΜΟΥΛΑ     «Ο ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ»

-το ποίημα χαρακτηρίστηκε ως η ποιητική ανατροπή των γραμματικών κανόνων που συνοδεύει και μια ψυχική ανατροπή

-λειτουργεί σε δυο επίπεδα, αφού σύμφωνα με το πρώτο αποτελεί μια γραμματική τεχνολόγηση τεσσάρων εννοιών, ενώ σ΄ένα δεύτερο επίπεδο παρακολουθούμε την αφήγηση μιας μικρής ερωτικής ιστορίας, την καταγραφή ενός προσωπικού βιώματος

-ιδιαίτερα χαρακτηριστική η απουσία του ποιητικού «εγώ», και του ερωτικού αντικειμένου, συγκεκριμένων αναφορών στο χώρο, καθώς και η παντελής έλλειψη ρήματος (ελλειπτικός λόγος) που θέλει ίσως να αποδώσει καλύτερα την ακινησία της μοναξιάς

Ο ΕΡΩΤΑΣ

στ1-προσδιορισμός του συναισθήματος

στ2-προσδιορισμός της γραμματικής έννοιας

στ3-ποιητικό φορτίο, καθοριστική η επίδραση του έρωτα στη ζωή των ανθρώπων, υπογραμμίζεται η σημαντικότητά του

στ4-γραμματικός αλλά και ποιητικός χαρακτηρισμός που υποδηλώνει τη μοναχικότητα, μια κατάσταση που βιώνεται ατομικά

στ5-εγκαταλείπεται η γραμματική, η αναφορά σε γραμματικό επίπεδο ξαφνιάζει

στ6-σε ποιητικό όμως υπάρχει προσδιορισμός, αφού ο έρωτας καθιστά ευάλωτους όσους «προσβάλλει», εξαφανίζει κάθε άμυνα, κάθε λογική αντίσταση. Και ο ίδιος όμως είναι ευάλωτος στη φθορά της καθημερινότητας

στ7,8-ο πληθυντικός αριθμός πολλαπλασιάζει την καταλυτική επίδραση του έρωτα και της δίνει καθολικότητα

O ΦΟΒΟΣ

στ9- την απουσία του έρωτα διαδέχεται ο φόβος

στ10- προσδιορισμός γραμματικής έννοιας

στ11,12,13-ο φόβος είναι ένας, όμως κατόπιν δρα πολλαπλασιαστικά. Στην αρχή ο φόβος πηγάζει από την απειλή της επερχόμενης μοναξιάς και μετά γίνεται υπαρξιακό άγχος,  έντονη ανησυχία για το αν η ζωή έχει νόημα

στ14,15-η αγωνία και οι ανασφάλειες επεκτείνονται σε όλο το πλαίσιο της ύπαρξης του ανθρώπου (για όλα). Ο χρονικός προσδιορισμός «από δω και πέρα» οριοθετεί την απουσία του έρωτα και την αναπλήρωσή του από το φόβο. Έτσι οι φόβοι αυξάνονται και παρατείνονται.

Η ΜΝΗΜΗ

στ16- η θύμηση αποτελεί λυτρωτικό καταφύγιο για όσους ζουν μέσα στους φόβους

στ17- ποιητικός ορισμός, πηγή ψυχικού πόνου

στ18,19-ως κύριο όνομα έχει μόνο ενικό αριθμό, ίσως ακόμη και γιατί είναι προσηλωμένη αποκλειστικά στο πρόσωπο που λείπει

στ20- άκλιτη, γιατί στον πληθυντικό διαφοροποιείται η σημασία της  (στον ενικό η θύμηση, στον πληθυντικό οι αναμνήσεις)

στ21-η τριπλή επανάληψη προβάλλει την πεισματάρικη και βασανιστική της παρουσία

Η  ΝΥΧΤΑ

στ22-27-γραμματικός προσδιορισμός της λέξης

στ28-ο χρονικός προσδιορισμός «από δω και πέρα»  ορίζει τελεσίδικα το όριο ανάμεσα στην ευτυχία και τη δυστυχία. Ως εδώ υπήρχε ο έρωτας, από δω και πέρα οι νύχτες θα είναι πολλές και φορτωμένες με το βάρος της απώλειας και της απουσίας. Άρα και ο ΕΡΩΤΑΣ θα είναι πιο βασανιστικός και ο ΦΟΒΟΣ πιο έντονος και η ΜΝΗΜΗ πιο οδυνηρή

ΓΛΩΣΣΑ απλή, καθημερινή, οικεία, καθόλου εξεζητημένη και επιτηδευμένη

ΥΦΟΣ: λιτό, χαμηλόφωνο, χωρίς λυρικές εξάρσεις και διαχυτική προβολή συναισθημάτων

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΥΛΑ ΠΟΥ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ

-στοιχεία υπαρξιστικής φιλοσοφίας

-απώλεια, στέρηση, συναισθηματική ματαίωση

-υπαινικτικότητα ποιητικού λόγου

-αμφισημία λέξεων, απροσδόκητα λεκτικά ζεύγη (όνομα θλίψεων)

-μετάβαση από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΕΠΘ

1.Η ποιήτρια δεν κάνει συγκεκριμένη αναφορά σε χώρο και πρόσωπα. Τι πετυχαίνει μ’ αυτό;

2.Με ποιες τεχνικές αξιοποιεί τις δυνατότητες που της παρέχει η γλώσσα;

3.Συμφωνείτε με την άποψη ότι η ποιήτρια διαπραγματεύεται ποιητικά μια συνηθισμένη ιστορία μ’ έναν πρωτότυπο τρόπο;

4.Σε ποιο πρόβλημα των ανθρώπινων σχέσεων αναφέρεται το ποίημς;

5.Πως επιδρά ο χρόνος στις ανθρώπινες σχέσεις;

6.Ποια είναι, σύμφωνα με το ποίημα τα χαρακτηριστικά του έρωτα;

7. Που εντοπίζεται η σχέση της μνήμης με τη θλίψη;

8.Πως μεταβάλλονται οι έννοιες «έρωτας», «φόβος», «νύχτα» με την απόδοσή τους σε πληθυντικό αριθμό; Γιατί η «μνήμη» είναι μόνο ενικού αριθμού και άκλιτη;

9.Πως σχετίζονται μεταξύ τους οι τέσσερις βασικές έννοιες του ποιήματος;

ΓΑΣ ΟΜΦΑΛΟΣ

KIKH  ΔΗΜΟΥΛΑ      «ΓΑΣ ΟΜΦΑΛΟΣ»

- το ποίημα ανήκει στη συλλογή «Χαίρε ποτέ» (1988)

- λειτουργεί σε δυο επίπεδα, αφού σύμφωνα με το πρώτο πρόκειται για την αφήγηση ενός μοναχικού περιπάτου μιας γυναίκας στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών, ενώ σ’ ένα δεύτερο αποτελεί σχόλιο για τη φθορά, την απώλεια και τον υπαρξιακό φόβο που προκαλεί η επαφή του μοναχικού ανθρώπου με τις ορατές συνέπειες του χρόνου πάνω στα πράγματα.

- ο τίτλος παραπέμπει στη γλυπτή παράσταση που ήταν τοποθετημένη στο άδυτο του ναού του Απόλλωνα και συμφωνεί με την αρχαία αντίληψη ότι εκεί ήταν το κέντρο του τότε γνωστού κόσμου. Ίσως όμως να συνδέεται και με την επικέντρωση του νου στο αγαπημένο πρόσωπο που χάθηκε (ο σύζυγός της έχει πεθάνει δυο χρόνια πριν δημοσιευθεί η συλλογή)

- το ποίημα διαρθρώνεται σε 8 στροφικές ενότητες λειτουργώντας σε δυο επίπεδα (κυριολεκτικό –μεταφορικό) που εναλλάσσονται και συμφύρονται με άξονες το ΧΡΟΝΟ και τη ΜΝΗΜΗ

 α΄στροφή στ.1-5

Ο προσδιορισμός του χρόνου και του χώρου με το απρόσμενο αναστηλώνεται που μπορεί να λειτουργεί κυριολεκτικά αλλά κυρίως μεταφορικά ως αναβίωση του παρελθόντος. Η συμπλοκή φυσικού τοπίου και αρχαιολογικού χώρου υποβάλλει μια συναισθηματική κατάσταση γεμάτη μελαγχολία, θλίψη και απομόνωση.

β’ στροφή στ. 6-14

η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο συνοδεύεται από μια έκρηξη εκφραστικών μέσων (προσωποποιήσεις, μεταφορές, απροσδόκητες συζεύξεις λέξεων, παρηχήσεις). Πρόκειται για μια εορταστική θρησκευτική πομπή, όπου προπορεύονται οι αρχές, ακολουθούν οι βασιλείς και οι πολέμαρχοι, οι προσωποποιημένοι αιώνες, οι παλλακίδες και οι σωματοφύλακες. Οι σαρκοφάγοι, που επαναλαμβάνονται με έμφαση φέρνουν στο προσκήνιο το μοτίβο της φθοράς και του θανάτου. Όλη η διαδικασία υπογραμμίζει την ανθρώπινη ματαιοδοξία και ματαιότητα αλλά αποκαλύπτει και το υπαρξιακό άγχος των ανθρώπων όλων των εποχών που τότε εκφραζόταν ως αγωνία για το μέλλον, ενώ στην περίπτωση του ποιητικού υποκειμένου ως φόβος για τη φθορά και το θάνατο.

  

γ’ στροφή στ.15-18

Συνδυάζοντας το στέψη σκέψης με τους βασιλείς, το επ’ ανδραγαθία με τους πολέμαρχους και το αφανών με τις σαρκοφάγους μεταβαίνουμε από το αρχαιολογικό χώρο στην προσωπική ζωή  και στη βασανιστική απουσία του προσώπου που έχει πεθάνει, με το οποίο η ποιήτρια διαλέγεται, προσπαθώντας να αναπληρώσει την απουσία του μέσω του ποιητικού λόγου.

δ’ στροφή στ.19-28

Μέσα από σουρεαλιστικές εικόνες τα στοιχεία της φύσης (πέτρες, θυμάρια, βράχοι, μέλισσες, πεταλούδες) διαπλέκονται με τα στοιχεία του θεάτρου (ταξιθέτριες, σειρά επισήμων, θεατρόφιλοι, αυλαία, πρωταγωνίστρια ερμηνεία), όπου κυρίαρχο ρόλο παίζει η υπαρξιακή αγωνία και ο θάνατος είναι το κορυφαίο γεγονός. Η ερημιά και η ηρεμία του τοπίου ξεπερνιούνται, αφού τα άψυχα παίρνουν ζωή, δίνοντας έναν ειρωνικό χαρακτήρα στην αφήγηση, που προκύπτει όμως μέσα από μια …γοητευτική κατά τ’ άλλα ατμόσφαιρα. Έμφαση δίνεται στο μέγεθος και τη σημασία της προσωπικής απώλειας.

ε’ στροφή στ.29-32

Η ψευδής εντύπωση της κίνησης επιτείνει την εικόνα της ερήμωσης και της φθοράς, καθώς και τη θλίψη του ποιητικού υποκειμένου. Οι κύκλοι δρομείς εκφράζουν τις φάσεις της ζωής που  ένας- ένας κλείνουν και στενεύουν τα περιθώρια ζωής και δράσης του ποιητικού υποκειμένου, αφού τελικά ο θάνατος είναι αυτός που σφραγίζει τα πάντα.

στ’ στροφή στ.33-36

Ο αρχαιολογικός περίπατος συνεχίζεται και καθώς η σκέψη περιδιαβαίνει τη ζωή (στέρνες), τις θυσίες (βωμοί), τις φιλοδοξίες (υδραγωγεία κινήτρων) η αναπόδραστη πρόβλεψη (η αρχαιότερη Πυθία) είναι και πάλι ο θάνατος, ο μόνος λυμένος γρίφος της ζωής είναι το τέλος. Η θέληση όμως του ανθρώπου για ζωή είναι τόσο ισχυρή, ώστε αυτός κάνει πως ξεχνάει τη μοίρα του θανάτου (αχτίδα αισιοδοξίας το ότι η ζωή αποφεύγει το χρησμό της)

ζ’ στροφή στ.37-46

Βρισκόμαστε στο εσωτερικό του μουσείου και μέσα στις σπασμένες αρτιότητες η ποιήτρια ψάχνει να βρει την πληρότητα μετά την απώλεια του αγαπημένου της. Γίνεται αναφορά σε τέσσερα αρχαιολογικά ευρήματα:1)το κάτω μέρος του σώματος μιας γυναίκας που τρέχει, αναδεικνύοντας τη ματαιότητα της ανθρώπινης προσπάθειας 2) την ασπίδα ενός νεκρού πολεμιστή, που είναι ό,τι απέμεινε απ’ αυτόν, άρα μόνο τα άψυχα αντέχουν στη φθορά του χρόνου 3)τον σπασμένο καθρέφτη μιας νεαρής δούλης, που παραπέμπει στην ψυχική υποδούλωση μας στην επιθυμία να πείσουμε τον εαυτό μας ότι η φθορά δε μας αφορά και 4)τη Σφίγγα των Ναξίων, που παραπέμπει στο αινιγματικό και το δυσδιάκριτο, και επομένως στη αδυναμία εύρεσης διεξόδου στα ερωτηματικά της ζωής της.

η’ στροφή στ.47-57

Ο περίπατος τελειώνει. Ο αρχαίος κόσμος βγαίνει τραυματισμένος από την επαφή του με τη σύγχρονη πραγματικότητα, αφού κυριαρχεί η εμπορευματοποίηση και η καταναλωτική προσέγγιση του αρχαίου πολιτισμού. Με αναφορές στα καθημερινά (καντίνες, σάντουιτς, αναψυκτικά) και το αιχμηρό σχόλιο για το εμφιαλωμένο λάλον ύδωρ περνάει στις αναθηματικές επιγραφές που βρίσκονται έξω από το μουσείο, που είναι δυσανάγνωστες λόγω της φθοράς που έχουν υποστεί από το χρόνο. Στους στίχους 51-52 διατυπώνεται αποφθεγματικά πως το ποιητικό υποκείμενο έχει βιώσει τη πληγή που προκαλεί ο θάνατος αλλά δεν ξέρει ακόμα πώς να αντιμετωπίσει τη φθορά και τον πόνο. Η αναγνωστική προσπάθεια οδηγεί στη λέξη ΕΠΤΟΗΘΗ, που σημαίνει ταράχτηκε, φοβήθηκε, άρα για μια φορά ακόμα η ποιήτρια συναντιέται με τις προσωπικές οδυνηρές της μνήμες αλλά η λέξη δηλώνει και  το δέος του ανθρώπου μπροστά στη φθορά, γιατί δε μπορεί να την αντιμετωπίσει. Αυτή η αίσθηση όμως δεν είναι μόνο προσωπική αλλά και καθολική, αφού χαρτογραφεί επαρκώς την ανθρώπινη ψυχή. Τώρα το μαντείο μπορεί να μιλήσει και η ζωή- θέλει δε θέλει- θα πάρει το χρησμό της. «Γας ομφαλός» δηλ. το κέντρο της ζωής είναι ο θάνατος.

ΓΛΩΣΣΑ:απλή, καθημερινή αλλά και τύποι καθαρεύουσας και απροσδόκητα λεκτικά σύνολα, ξένες λέξεις

ΥΦΟΣ:κινείται από την απλότητα ως τη μεγαλοπρέπεια

ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:συνειρμική κίνηση μεταξύ κυριολεξίας και μεταφοράς, αλληγορία και διαμεσολάβηση της φαντασίας, απομάκρυνση της σκέψης από τη λογική, κυριαρχία των αισθήσεων, απροσδόκητοι λεκτικοί συνδυασμοί, ευρηματικές μεταφορές, προσωποποιήσεις και εικόνες, υπαινικτικότητα της έκφρασης, ελεύθερη στιχουργία

ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ:κινείται από το παρόν στο παρελθόν και αντίστροφα, από το αρχαίο κλέος στη σημερινή εκμετάλλευση, από το γενικό στο ειδικό και από το προσωπικό στο πανανθρώπινο

Η εστίαση είναι εσωτερική και οι αφηγηματικοί τρόποι είναι ο δραματικός μονόλογος και οι περιγραφές

καλή αρχή...

Τα μαθήματα στο ΚΣΕ ξεκίνησαν τη Δευτέρα 13/12  και η συνέχεια αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον!

Πρέπει να προσπαθήσω να είμαι καλή μαθήτρια, γιατί κάθε Τετάρτη θα κάνω τη δασκάλα στη φίλη μου την Ξανθή, που είναι εγχειρισμένη και δε μπορεί ακόμα να παρακολουθήσει τα μαθήματα!!!