REALITY SHOW-κριτήριο αξιολόγησης

κείμενο

1.Το «Survivor» (Επιζήσας) είχε πρωτοεμφανιστεί το 2003 και το τωρινό είναι η τέταρτη εκδοχή του. Όπως συχνά συμβαίνει στην τηλεόραση και την ιστορία, το παλιό επιστρέφει με το ένδυμα του καινούριου ή μάλλον του ψευτοκαινούριου. Είναι αυτονόητο πως η κύρια αιτία που το «Survivor» έχει τόσους πιστούς είναι η ένδεια των άλλων ψυχαγωγικών τηλεοπτικών προγραμμάτων. Η ανανέωση, ένα βασικό συστατικό αυτού που θα λέγαμε «καλή τηλεόραση», λάμπει σήμερα διά της απουσίας της. Η ουσιαστική ανανέωση θέλει χρήμα, φαντασία και ανάληψη ρίσκου, είναι ένα είδος πολυτελείας. Κι αυτό, μέχρι στιγμής, δεν το έχει ούτε στο ελάχιστο πετύχει ούτε η ιδιωτική ούτε η δημόσια τηλεόραση. Η απήχηση του «Survivor» υπογραμμίζει την απουσία του «άλλου», δηλαδή μιας τηλεόρασης που μας κεντρίζει, μας διασκεδάζει, μας συγκινεί. Για παράδειγμα, εντυπωσιακή είναι σήμερα η απουσία πολιτικών σατιρικών εμπομπών τη στιγμή που η επικαιρότητα προσφέρει ανεξάντλητο υλικό.

2.Ξαναζεσταμένο φαγητό το «Survivor», όμως η κοινωνία που το καταναλώνει δεν είναι αυτή του 2003. Πολλά έχουν αλλάξει από τότε και αυτές τις αλλαγές θα άξιζε να προσεγγίσουμε. Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τέσσερα σημεία που δείχνουν πώς έχουν αλλάξει οι συνθήκες πρόσληψης του «Survivor» σε σχέση με τους προηγούμενους κύκλους. Πρώτο: Η σκιά της κρίσης. Το πρώτο κύμα των ριάλιτι είχαν σαν φόντο τον λεγόμενο πόλεμο κατά της διεθνούς τρομοκρατίας. Στην τσακισμένη από την κρίση Ελλάδα, το «Survivor» μας διδάσκει ότι για ένα κομμάτι ψωμί, για ένα πιάτο ρύζι, «δεν φτάνει μόνο η δουλειά»: χρειάζεται η πλήρης υποταγή, η προδοσία, η αλληλοεξόντωση. Δεύτερο: Η απενοχοποίηση του είδους. Εντάξει, βλέπουμε «Survivor», και τι έγινε; Στην αρχή του “Mεγάλου Aδελφού” όλοι ήταν εναντίον, έλεγαν ότι είναι τηλεοπτικό σκουπίδι», αλλά στην πορεία άλλαξαν γνώμη: «Eγώ εξακολουθώ να πιστεύω ότι αποτελεί μέρος του τέλειου εγκλήματος, αλλά δεν μπορώ πλέον να το λέω, επειδή η γενική τάση είναι η προσχώρηση στη συναίνεση, στην ενιαία σκέψη». Η απενοχοποίηση των ριάλιτι ολοκληρώθηκε. Το εξωφρενικό του χθες γίνεται το αυτονόητο του σήμερα. Τρίτο: Τα επαγγέλματα του σώματος. Οι περισσότεροι από τους παίχτες του νέου κύκλου του «Survivor» ασκούν κάποιο επάγγελμα που έχει σχέση με το σώμα ή απαιτεί καλογυμνασμένο σώμα: επαγγελματίες ή ερασιτέχνες αθλητές, γυμναστές, μοντέλα, τηλεπαρουσιάστριες, ηθοποιοί. Οι μπιροκοιλιές αποκλείονται και η fitness, δηλαδή το να είσαι σε φόρμα, γίνεται η νέα θρησκεία. Στο πνεύμα των καιρών κι αυτό. Το ρωμαλέο σώμα γίνεται επαγγελματικό προσόν, γίνεται ένα συν στον αγώνα για επιβίωση εντός κι εκτός παιχνιδιού. Τέταρτο: Η έκρηξη των social media. Πριν από 15 χρόνια περίπου πολλά έντυπα και πάμπολλες εκπομπές ασχολούνταν με τα τεκταινόμενα στα διάφορα ριάλιτι και τάλεντ σόου. Οι πρώην παίχτες ήταν περιζήτητοι στα πρωινάδικα και τα μεσημεριανάδικα, ενώ και οι μαμάδες τους έβρισκαν ένα φιλόξενο τηλεοπτικό βήμα, για να καταγγείλουν τις όποιες αδικίες είχαν διαπραχτεί σε βάρος των τέκνων τους. Ακόμα και τα κεντρικά δελτία ειδήσεων δυο-τριών καναλιών αφιέρωναν χρόνο στις «συγκλονιστικές εξελίξεις» σε κάποιο ριάλιτι ή τάλεντ σόου. Στη χρυσή εποχή των ριάλιτι ήταν και η χρυσή εποχή της φιλολογίας γύρω απ’ αυτά. Άρθρα, βιβλία, ρεπορτάζ, στην Ελλάδα και παντού. Σήμερα ο «κοινωνικός σχολιασμός» έχει περάσει στο φέισμπουκ και το τουίτερ και πράγματι πολλά σχόλια εντυπωσιάζουν με το χιούμορ και την ευθυβολία τους. Όμως τα περισσότερα δεν ασκούν κριτική στο «κόνσεπτ», στην κεντρική ιδέα του σόου, ούτε σε αυτούς που εμπορεύονται τον κανιβαλισμό και την αλληλοεξόντωση, που κερδίζουν χρήματα από τις διαφημίσεις και τα SMS, αλλά στους παίχτες, στον κακό, τον καλό και τον άσχημο. Στον αχάριστο, τον ιντριγκαδόρο ή τον κουβαλητή. ΄Ετσι καλύπτεται, με διαστρεβλωμένο τρόπο, και μια βασική κοινωνική ανάγκη: το να έχουμε λόγο για τα όσα συμβαίνουν στη δημόσια σφαίρα. Μια που ο λόγος μας ή η λαϊκή ψήφος στις εκλογές δεν μετράει, μια που η μνημονιακή βαρβαρότητα έτσι κι αλλιώς θα περάσει, ας περιοριστούμε να κρίνουμε μια χούφτα συμπατριώτες μας, ανάμεσά τους και VIPS (έτσι έχουν χαρακτηριστεί οι «Διάσημοι»), που ψωμολυσσάνε σε μια έρημη ακτή του Αγίου Δομίνικου. 

3.Για τους παίχτες του «Survivor» το ερώτημα «Τι θα φάμε σήμερα;» συμπληρώνεται με το «Ποιον θα φάμε σήμερα;» Ποιανού η αποχώρηση θα εξασφαλίσει τη δική μου παραμονή; Ασφαλώς την πρακτική της αξιολόγησης με σκοπό το ξεσκαρτάρισμα δεν την έφερε το «Survivor» ή ο «Βig Brother». Όμως τα ριάλιτι αυτού του τύπου μάς συμφιλιώνουν με την ιδέα ότι όλοι, π.χ. οι εργαζόμενοι είναι αναλώσιμοι, ότι το να χάσει κανείς τη δουλειά του είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο. Ότι είναι φυσικό το να υπακούει κανείς σε παράλογους κανόνες, να καρφώνει και να υπονομεύει τον συμπαίκτη του ή τον συνάδελφο, προκειμένου ο ίδιος να επιβιώσει. Σε διεθνές επίπεδο, η άνοδος των ριάλιτι συνοδεύεται από τη μείωση των εκπομπών που βασίζονται σε σενάριο σειρών μυθοπλασίας. Αυτή είναι πλέον η βασική διάκριση στον τομέα της τηλεοπτικής ψυχαγωγίας. Βέβαια και στα ριάλιτι οι παίχτες συμπεριφέρονται βάσει σεναρίου και σκηνοθετικών οδηγιών, όμως ο σεναριογράφος ως δημιουργός γίνεται όλο και πιο αχρείαστος.

4.Τελικά, η απήχηση που έχει σήμερα το «Survivor» φανερώνει πιο πολλά για την κοινωνία που το καταναλώνει παρά για το ίδιο το σόου: δείχνει τη φτώχεια της κοινωνικής ζωής, τη συρρίκνωση της δημόσιας σφαίρας ή μάλλον την αντικατάστασή της από ένα ψηφιακό είδωλό της. Δείχνει το πόσο η οθόνη της τηλεόρασης ή της ταμπλέτας έχει γίνει υποκατάστατο της πραγματικής ζωής, της παρέας, της συζήτησης, της συλλογικής διασκέδασης. Και φυσικά δεν έχει νόημα το να μιλάμε για το υποτιθέμενο «χαμηλό επίπεδο» των παικτών ή των τηλεθεατών, ώστε να επιβεβαιωθεί η δική μας διανοητική ανωτερότητα. Ωστόσο, το «κόνσεπτ», αν και ιδιοφυές, δεν είναι ούτε ουδέτερο ούτε αθώο. Kαι δεν είναι αθώο όχι γιατί πέφτει σε «κακά χέρια» ή χρησιμοποιούνται ευτελή υλικά, αλλά επειδή τα ριάλιτι αυτού του τύπου αντανακλούν, νομιμοποιούν και αναπαράγουν τη βαρβαρότητα και τον παραλογισμό της εποχής μας. 

Μαριάννα Τζιαντζή, από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", διασκευασμένο

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις

Β1. Με βάση το κείμενο που διαβάσατε να αποδώσετε το χαρακτηρισμό Σ σε κάθε σωστή και Λ σε κάθε λανθασμένη για καθεμία από τις ακόλουθες προτάσεις:

1.Ο λόγος που το «Survivor» έχει τόσο υψηλή τηλεθέαση είναι η απουσία ποιοτικών ψυχαγωγικών εκπομπών

2. Τα δελτία ειδήσεων δε σχολιάζουν πια τα reality γιατί το κάνουν τα social media

3. Tα σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα αφορούν στην κεντρική ιδέα του παιχνιδιού και τους παραγωγούς

4. Δε χρειάζεται να είσαι fit για να συμμετέχεις σε ένα παιχνίδι επιβίωσης

5. Η απήχηση του «Survivor» δείχνει ανάμεσα στα άλλα τη φτώχεια της κοινωνικής ζωής

Β2. Να κάνετε το διάγραμμα της 2^ης παραγράφου

Β3. Να εξηγήσετε τη λειτουργία των σημείων στίξης στα παρακάτω:

§ (έτσι έχουν χαρακτηριστεί οι «Διάσημοι»)

§ «κοινωνικός σχολιασμός»

§ «κόνσεπτ»

§ «χαμηλό επίπεδο»

Β4 α)Να εντοπίσετε και να καταγράψετε 3 φράσεις του κειμένου όπου καταφαίνεται η συνυποδηλωτική λειτουργία της γλώσσας.

Β4 β) απήχηση, απουσία, ανεξάντλητο, ρωμαλέο, διαστρεβλωμένο: Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις.

B5 α). Tα κεντρικά δελτία ειδήσεων δυο-τριών καναλιών αφιέρωναν χρόνο στις «συγκλονιστικές εξελίξεις» σε κάποιο ριάλιτι ή τάλεντ σόου:

Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης που χρησιμοποιείται στην παραπάνω πρόταση, να αιτιολογήσετε τη χρήση της και να τη μετατρέψετε στο αντίθετό της.

Β5 β). Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε το είδος των αναφορικών προτάσεων που βρίσκονται στα ακόλουθα παραδείγματα τεκμηριώνοντας την απάντησή σας.

1. Τελικά, η απήχηση που έχει σήμερα το «Survivor» φανερώνει πιο πολλά για την κοινωνία που το καταναλώνει παρά για το ίδιο το σόου

2.Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τέσσερα σημεία που δείχνουν πώς έχουν αλλάξει οι συνθήκες πρόσληψης του «Survivor»

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

 Σε ένα άρθρο για την εφημερίδα του Δήμου σας αναλαμβάνεις να γράψεις για τους λόγους που τα reality σήμερα έχουν τόσο υψηλά ποσοστά τηλεθέασης και για τις  αρνητικές επιπτώσεις από την παρακολούθηση τέτοιων εκπομπών  για τους τηλεθεατές.

(500-600 λέξεις)