Κριτήριο αξιολόγησης για τη γλωσσομάθεια

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

[Ο Παλαμάς και οι ξένες γλώσσες]

Θα μου ειπήτε. «Και πώς! Μας είναι τόσο χρήσιμες, και τόσο ευεργετικές οι ξένες γλώσσες. Η γλωσσομάθεια, το ασφαλισμένον όργανο το κυριώτατο για να μας φέρη προς τον πολιτισμό, για να μας γνωρίση τη σοφία!».

Μεγάλη ανακάλυψη εκάματε! Η γλωσσομάθεια σ' εμάς, εδώ, η γλωσσομάθεια σ’ έναν Έλληνα, μπορεί να είναι κάτι ασύγκριτα πιο σημαντικό, παρ’ όσο θα είναι σ’ έναν άγγλο, σ’ ένα γερμανό. Γιατί ένας άγγλος, λ.χ. φορεί κορώνα του ασάλευτη τον πολιτισμό του έθνους του· το δικό του πολιτισμό· τον πολιτισμό που κάνει να φτάνει η δύναμη του αγγλικού λαού ως τα τετραπέρατα του κόσμου, και να ομιλήται η γλώσσα του από εκατομμύρια εκατοντάδες. Αυτός μπορεί να συλλογίζεται: «Όπου γη, πατρίδα μου. Όπου ρωτήσω, θα μου δοθή η απόκριση με τη δική μου τη φωνή. Κι αν δεν ακούσω τη δική μου τη φωνή, λίγο με μέλλει· εγώ είμ’ ο δυνατός· αυτοί με χρειάζονταν οι ξένοι ας έρθουν προς εμένα με τη γλώσσα μου».

Για ζητήματα τέτοιας λογής δε θα μπορούμ’ εμείς να σκεφτούμε και δε θα ήταν λογικό να φερθούμε σαν τους πολίτες των μεγαλοδύναμων εθνών. Τρισμεγάλη βέβαια της πατρίδας μας η ιδέα, και κανείς δε θ' άλλαζε με όποιο χάρισμα την υπέρτατη τιμή και χάρη, τη μητέρα του, ακόμα κι αν αυτή δεν είχε την ενδοξότερη του κόσμου ιστορία. Ζήτω η ιδέα. Μα θέλομε, δε θέλομε, παράπλευρα της ιδέας, στέκουν, ζωντανά κι εκείνα από τη ζωντανή ζωή, τα πράγματα. Και τα πράγματα μας δείχνουν πως είμαστε μικροί και πως είμαστε φτωχοί.

Κάποιος ενθουσιώδης ποιητής μας, άγγελος ευαγγελισμού, βροντοφώνησε μια φορά προς την τωρινήν Ελλάδα: «Πάλι θα γίνουν βάρβαροι και θα τους δώσης φώτα!». Αλλά αν είναι γραμμένο να ξανανθίση αυτό το γοητευτικότατο και το χιμαιρικώτατο πάλι, από τη

δική μας την ενέργεια και την ταπεινοσύνη και την ορθοφροσύνη και την αυταπάρνησην εξαρτάται το θαύμα. Ως την ώρα εκείνη, αδύνατο ν’ αρνηθούμε τα πράγματα. Και τα πράγματα μας λένε πως αναποδογύρισεν η Ιστορία. Απ’ αλλού τώρα μας έρχεται το φως, και αλλού σωριάζονται τα πλούτη. Εμείς δανείσαμε τους ξένους. Οι ξένοι ελεημοσύνη μας δίνουν τώρα ψίχουλ’ από τα παλιά, τα δανεικά μας.

Εμείς είμαστε τώρα οι βάρβαροι, και η Ελληνική σοφία θαυματουργεί μακριά μας. Απέξω τον εισάγομε και τον πολιτισμό. Και για να μπορούμε ευκολώτερα και ακοπώτερα και αποτελεσματικώτερα να ενεργούμε την αναγκαιότατη αυτή προμήθεια, χρειάζεται να είμαστ’ εφοδιασμένοι πάντα με κάποιον επίσημον εισιτήριον ελεύθερης παντού κυκλοφορίας· και το εισιτήριον αυτό είναι μια ξένη γλώσσα.

Ώστε παράλογος και στενοκέφαλος θα ήταν ο πόλεμος εναντίον της γλωσσογνωσίας και επομένως εναντίον εκείνων που μιλούν και μεταχειρίζονται την ξένη γλώσσα· γιατί χωρίς κάποιο μίλημα και χωρίς κάποιο μεταχείρισμα κατορθωτή δεν είναι η οποιαδήποτε γλωσσογνωσία. Με θέλεις κολυμπητή· άφησε με λοιπόν να μπω στο νερό!

Αλλά ο κόμπος δεν είναι εδώ. Κανενός από το νου δεν θα του πέρασε να καταδικάση τη γλωσσογνωσία. Καταδικάζομε μόνο το άκαιρο και το άπρεπο, το φαντασμένο και το επιπόλαιο, το εξευτελιστικό και το αντεθνικό, το ανήθικο και το γραικυλικό μεταχείρισμα της ξένης γλώσσας. Της ξένης γλώσσας που τις πιο πολλές φορές όσο μισά και αν μαθαίνεται, όσο στραβά και αν μιλιέται, άλλο τόσο επιδεικτικά και πρόχειρα προβάλλει στα χείλη μας.

Η εθνική αξιοπρέπεια, που δεν είναι παρά η πιο σοβαρή μορφή της ανθρώπινης αξίας, μας δίνει να καταλάβουμε τούτο: πως δεν μπορούμε να ζούμε, και στον ιδιωτικό μας βίο και στο δημόσιο, σαν κοσμοπολίτες μόνο· πως είμαστε πολίτες, και πως είμαστε Έλληνες, κυριότατα και σπουδαιότατα. Πως υπάρχουν περιστάσεις που το να μιλάς τη γλώσσα σου είναι το ίδιο σαν να αρνήσαι τη γλώσσα σου· και πως όταν αρνήσαι τη γλώσσα σου θα πει πως αρνήσαι την ψυχή σου και την πατρίδα σου. Και τα ζητήματα της εθνικής αξιοπρέπειας είναι σαν τα ζητήματα της δημόσιας ηθικής.

Έχε τον πολιτισμό σου και τον ευρωπαϊσμό σου· όμως να τον φορείς όπως η ωραία εκείνη δέσποινα με το μετάξι· μέσα από το φόρεμα σου, ταπεινά και αθώρητα και ανεπίδεχτα. Και να μη παραξενεύεσαι γι' αυτό.

Κ. Παλαμάς (Άπαντα, Τόμος 16)

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ποια είναι η άποψη του Παλαμά για τη γλωσσομάθεια; Πιστεύει ότι είναι απαραίτητη στους Έλληνες;

(16 μονάδες)

2. Να αναπτυχθεί σε μία παράγραφο 80 λέξεων το νόημα της υπογραμμισμένης φράσης.

(10 μονάδες)

3. Να βρείτε ένα συνώνυμο για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

ευεργετικές, άπρεπο, ασάλευτη, συλλογίζεται

(12 μονάδες)

4. Να βρείτε ένα αντώνυμο για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ευεργετικές, άκαιρο, επιπόλαιο ταπεινοσύνη

(12 μονάδες)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Να γράψεις την ομιλία ενός καθηγητή ξένων γλωσσών στα πλαίσια μιας ημερίδας για τη γλωσσομάθεια, σχετικά με τις ωφέλειές της καθώς και τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την άκριτη υιοθέτηση και τη  χρήση ξένων λέξεων στην ελληνική γλώσσα.(350-400 λέξεις)