Προτεινόμενο αδίδακτο κείμενο στα αρχαία της κατεύθυνσης

Αδίδακτο κείμενο

 Ὁ δὲ Νικίας αἰσθόμενος τοῦτο καὶ ὁρῶν καθ’ ἡμέραν ἐπιδιδοῦσαν τήν τε τῶν πολεμίων ἰσχὺν καὶ τὴν σφετέραν ἀπορίαν, ἔπεμπε καὶ αὐτὸς ἐς τὰς Ἀθήνας ἀγγέλλων πολλάκις μὲν καὶ ἄλλοτε καθ’ ἕκαστα τῶν γιγνομένων, μάλιστα δὲ καὶ τότε, νομίζων ἐν δεινοῖς τε εἶναι καί, εἰ μὴ ὡς τάχιστα ἢ σφᾶς μεταπέμψουσιν ἢ ἄλλους μὴ ὀλίγους ἀποστελοῦσιν, οὐδεμίαν εἶναι σωτηρίαν. φοβούμενος δὲ μὴ οἱ πεμπόμενοι ἢ κατὰ τὴν τοῦ λέγειν ἀδυνασίαν ἢ καὶ μνήμης ἐλλιπεῖς γιγνόμενοι ἢ τῷ ὄχλῳ πρὸς χάριν τι λέγοντες οὐ τὰ ὄντα ἀπαγγέλλωσιν, ἔγραψεν ἐπιστολήν, νομίζων οὕτως ἂν μάλιστα τὴν αὑτοῦ γνώμην μηδὲν ἐν τῷ ἀγγέλῳ ἀφανισθεῖσαν μαθόντας τοὺς Ἀθηναίους βουλεύσασθαι περὶ τῆς ἀληθείας.

Θουκυδίδη 7.8.1-2

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.Να μεταφράσετε το κείμενο                                                                              

                                                                                                                                        Μονάδες 20

2.Να γράψετε στην κόλλα σας τους γραμματικούς τύπους που σας ζητούνται:

ὁρῶ: β’ενικό αορίστου β΄

ἀπορία: γενική πληθυντικoύ

τάχιστα: τον ίδιο τύπο στο συγκριτικό βαθμό

μεταπέμψουσιν: απαρέμφατο παρακειμένου στην ίδια φωνή

ἰσχὺν : την ίδια πτώση στον αντίθετο αριθμό

σφᾶς:  ονομαστική πληθυντικού στο β΄πρόσωπο

λέγοντες:  γ΄πληθυντικό οριστικής υπερσυντελίκου

ἐλλιπεῖς : γενική ενικού στο ίδιο γένος

νομίζων: α’ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα

μαθόντας :τον ίδιο τύπο στη μετοχή παρακειμένου  

                                                                                                                                              Μονάδες 10

3α).Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους ακόλουθους τύπους του κειμένου:

 ἐπιδιδοῦσαν, εἶναι, ἐλλιπεῖς, τοῦ λέγειν, περὶ τῆς ἀληθείας, ἐπιστολήν

Μονάδες 6

3β).Να εντοπίσετε τη δευτερεύουσα ονοματική πρόταση της τελευταίας περιόδου του κειμένου από το«φοβούμενος … περὶ τῆς ἀληθείας», να κατονομάσετε το είδος της, τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς, καθώς και τη χρήση της.

 Μονάδες 2

3γ). « εἰ μὴ ὡς τάχιστα ἢ σφᾶς μεταπέμψουσιν ἢ ἄλλους μὴ ὀλίγους ἀποστελοῦσιν". Να εντοπίσετε  απόδοση του υποθετικού λόγου και να αναγνωρίσετε το είδος του.

Μονάδες 2

Άνοιξε η τράπεζα θεμάτων του Υπουργείου!

Από σήμερα το πρωί εκπαιδευτικοί και μαθητές έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στην τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας για τα μαθήματα της Α' Λυκείου.
Μπορείτε να εισέλθετε από εδώ 

Εργαστήρι εκφραστικής ανάγνωσης και δημιουργικής γραφής

Το πολιτιστικό πρόγραμμα που εκπονήθηκε φέτος στο σχολείο μας με τίτλο «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ» ξεκίνησε με το σκεπτικό ότι σε κάθε σχολείο υπάρχουν πολλές δημιουργικές τάσεις των μαθητών που, λόγω της τυποποιημένης ροής του μαθήματος και της πίεσης του χρόνου (μια που μιλάμε για Λύκειο) καταπνίγονται στα εκπαιδευτικά λιμνάζοντα νερά. Θέλησα λοιπόν να δώσουμε μια ανάσα πνοής και μια μικρή διέξοδο στα ταλέντα και τις δεξιότητες των μαθητών μας, για να εκφράσουν την ψυχή και να καταθέσουν τους προβληματισμούς τους.

Και φαίνεται ότι δεν διαψεύστηκα! Αν και η έγκριση του προγράμματος ήρθε με σχετική καθυστέρηση (λίγο πριν τα Χριστούγεννα) και ο χρόνος που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν 4 περίπου μήνες, οι μαθητές δούλεψαν με πολύ μεράκι και ενθουσιασμό και το αποτέλεσμα ήταν πραγματικά εντυπωσιακό και πολύπλευρο. Εκφραστική ανάγνωση με πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ παιδείας του δήμου μας,, ποιητικές δημιουργίες των μαθητών με διακρίσεις και πρωτιές σε τοπικούς και πανελλήνιους διαγωνισμούς, δημιουργία πρωτότυπου σεναρίου από τους μαθητές της ομάδας και θεατρική  απόδοσή του από τους ίδιους - που ξεδίπλωσαν και το υποκριτικό τους ταλέντο - εκπαιδευτικές επισκέψεις στη βιβλιοθήκη του δήμου μας και στο μουσείο κινηματογράφου, παρουσία συγγραφέα στο σχολείο και συζήτηση με τους μαθητές είναι όσα καταφέραμε σε  αυτό  το σύντομο χρονικό διάστημα.

Ακολουθεί ένα δείγμα όλων αυτών των δράσεων και προσπαθειών δημιουργικής έκφρασης των μαθητών.

Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς  τη συνάδελφο, φίλη και συνοδοιπόρο σ΄ αυτό το δημιουργικό ταξίδι, τη φιλόλογο ΣΟΦΙΑ ΣΑΣΚΑΛΙΔΟΥ, για την πολύτιμη βοήθεια, και συμπαράστασή της και τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα αυτό. 

Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΤΑΝΙΔΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (τελικό)

Πλάτωνος Πρωταγόρας    

  Ἳνα δέ μή οἲῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὂντι ἡγοῦνται πάντες ἂνθρωποι πάντα ἂνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καί τῆς ἂλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβέ τεκμήριον. Ἐν γάρ ταῖς ἂλλαις ἀρεταῖς, ὣσπερ σύ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθός αὐλητής εἶναι, ἢ ἂλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν ἢ χαλεπαίνουσιν, και οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον· ἐν δέ δικαιοσύνῃ καί ἐν τῇ ἂλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καί εἰδῶσιν ὃτι ἀδικός ἐστιν, ἐάν οὗτος αὐτός καθ’ αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τόν μή προσποιούμενον [δικαιοσύνην]· ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὃντιν’ οὐχί ἃμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μή εἶναι ἐν ἀνθρώποις.

……………………………………………………………………………………………………...........

ὃσα δέ ἐξ ἐπιμελείας καί ἀσκήσεως καί διδαχῆς οἲονται γίγνεσθαι ἀγαθά ἀνθρώποις, ἐάν τις ταῦτα μή ἒχῃ, ἀλλά τἀναντία τούτων κακά, ἐπί τούτοις που οἳ τε θυμοί γίγνονται καί αἱ κολάσεις καί αἱ νουθετήσεις. Ὧν ἐστιν ἓν καί ἡ ἀδικία καί ἡ ἀσέβεια καί συλλήβδην πᾶν τό ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς. ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶἀσκήσεως καὶ διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθὰ ἀνθρώποις,  ἐάν τις ταῦτα μὴ ἔχῃ, ἀλλὰ τἀναντία τούτων κακά, ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις. ὧν ἐστιν ἓν καὶ ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἀσέβεια καὶ συλλήβδην πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς· ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται· ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται ―οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη― ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν· ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να µεταφράσετε το χωρίο: « Ἳνα δέ μή οἲῃ ἀπατᾶσθαι … ἢ μή εἶναι ἐν ἀνθρώποις.» 

Mονάδες 10

2.Ο Πρωταγόρας, στο απόσπασμα που μεταφράσατε, χρησιμοποιεί μια εμπειρική απόδειξη για να τεκμηριώσει  την καθολικότητα της πολιτικής  αρετής. Να την αναπτύξετε και να εξηγήσετε γιατί θεωρείται τρελός όποιος δέχεται ότι δεν κατέχει τη δικαιοσύνη και την άλλη πολιτική αρετή;

Μονάδες 15

3. Να καταδείξετε το σκοπό των νόµων και των ποινών σύµφωνα µε την άποψη του Πρωταγόρα. Στην απάντησή σας να αξιοποιήσετε και το παρακάτω χωρίο από την 7^η  ενότητα.

«Και όταν πια φύγουν αυτοί [δηλ. οι νέοι άνδρες] από τους δασκάλους, η πόλη, µε τη σειρά της, τους αναγκάζει να µάθουν τους νόµους και να ζουν σύµφωνα µε αυτούς, ώστε να µην ενεργούν από µόνοι τους και όπως νοµίζουν οι ίδιοι [...]. Έτσι και η πόλη, υπογραμμίζοντας τους νόµους, αυτά τα επινοήµατα των καλών, παλαιών νοµοθετών, αναγκάζει και όσους ασκούν ένα αξίωµα και όσους άρχονται να συµµορφώνονται µε αυτούς. Εκείνος δε ο οποίος τους παραβαίνει, υφίσταται κυρώσεις και οι κυρώσεις αυτές oνoµάζoνται, και σε σας εδώ [δηλ. στην Αθήνα] και σε πολλά άλλα µέρη, ευθύνες, λες και η δικαιοσύνη ξαναβάζει τον παραβάτη στην ευθεία.»

 Μονάδες 15

4. Τι γνωρίζετε για το µύθο ως µέθοδο έκθεσης των απόψεων των σοφιστών;

Μονάδες 10

5. Να βρεθούν από το πρωτότυπο κείµενο τύποι που να είναι ετυµολογικά συγγενείς των παρακάτω λέξεων: χειρολαβή,  προθήκη, σχεδόν, κατάκτηση,  δικηγόρος.

Μονάδες 10

Αδίδακτο κείμενο

Ξενοφῶντος Κύρου Παιδεία 7.3.14

Ὁ Κῦρος μὲν δὴ ταῦτ᾽ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα  οἵου ἀνδρὸς στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ᾽  ὄψοιτο. ἡ δὲ γυνὴ τοὺς μὲν εὐνούχους ἐκέλευσεν ἀποστῆναι, ἕως ἄν, ἔφη,  τόνδ᾽ ἐγὼ ὀδύρωμαι ὡς βούλομαι· τῆ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῆ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ. ἡ δὲ τροφὸς πολλὰ ἱκετεύουσα μὴ ποιεῖν τοῦτο, ἐπεὶ οὐδὲν ἥνυτε καὶ χαλεπαίνουσαν ἑώρα, ἐκάθητο κλαίουσα. ἡ δὲ ἀκινάκην πάλαι παρεσκευασμένον σπασαμένη σφάττει ἑαυτὴν καὶ ἐπιθεῖσα ἐπὶ τὰ στέρνα τοῦ ἀνδρὸς τὴν ἑαυτῆς κεφαλὴν ἀπέθνῃσκεν. ἡ δὲ τροφὸς ἀνωλοφύρατό τε καὶ περιεκάλυπτεν ἄμφω ὥσπερ ἡ Πάνθεια ἐπέστειλεν.

------------------------------

ἀκινάκην < ἀκινάκης, ὁ: μαχαίρι, ευθύ ξιφοειδές περσικό μαχαίρι με κοντή λάμα

σπασαμένη < σπάομαι-ῶμαι = βγάζω από τη θήκη, ξιφουλκώ, τραβώ, εξάγω.

1. Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

 2. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις του κειμένου:

γυναῖκα: την κλητική ενικού

ἑνί: την ίδια πτώση στο θηλυκό γένος

πάλαι: τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος

εἰπών: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ίδιου χρόνου

περικαλύψαι: το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ίδιου χρόνου στην ενεργητική φωνή

παραμένειν: το απαρέμφατο του μέλλοντα

ἐπιθεῖσα: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή

ἐπέστειλεν: τον ίδιο τύπο στην οριστική παρακειμένου

                                     Μονάδες 10

3.α. Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: ἀποστῆναι, πολλά, χαλεπαίνουσαν, ἐπιθεῖσα, τοῦ ἀνδρὸς,.

Μονάδες 5

3.β. «Τῆ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῆ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ»: να τρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

Μονάδες 5 

Η μάνα στη ελληνική ποίηση (Βάρναλης - Ρίτσος)

Ο Κώστας Βάρναλης γράφει "Οι πόνοι της Παναγιάς" για τη μάνα του Χριστού και μετά το Νίκο Ξυλούρη το τραγουδά με τη μοναδική του φωνή ο Γιάννης Χαρούλης. Απολαύστε τον!!!

 

Που να σε κρύψω, γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί;

Σε ποιο νησί του Ωκεανού, σε ποια κορφήν ερημική;

Δε θα σε μάθω να μιλάς και τα άδικο φωνάξεις.

Ξέρω πως θάχεις την καρδιά τόσο καλή, τόσο γλυκιά

Που με τα βρόχια της οργής ταχιά θενα σπαράξεις.

Συ θάχεις μάτια γαλανά, θάχεις κορμάκι τρυφερό,

θα σε φυλάω από ματιά κακή κι από κακόν καιρό,

από το πρώτο ξάφνιασμα της ξυπνημένης νιότης.

Δεν είσαι συ για μάχητες, δεν είσαι συ για το σταυρό.

Εσύ νοικοκερόπουλο – όχι σκλάβος ή προδότης.

Τη νύχτα θα σηκώνομαι κι αγάλια θα νυχοπατώ

να σκύβω την ανάσα σου ν’ ακώ, πουλάκι μου ζεστό

να σου τοιμάζω στη φωτιά γάλα και χαμομήλι,

κι ύστερα απ το παράθυρο με καρδιοχτύπι να κοιτώ

που θα πηγαίνεις στο σκολιό με πλάκα και κοντήλι…

Κι αν κάποτε τα φρένα σου μ αλήθεια, φως της αστραπής,

χτυπήσει ο κύρης τα ουρανού, παιδάκι μου να μη την πεις!

Θεριά οι ανθρώποι, δεν μπορούν το φως να το σηκώσουν!

Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή σαν την αλήθεια της σιωπής.

Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε σταυρώσουν!

  Και ο Γιάννης Ρίτσος γράφει στον "Επιτάφιο" για τη μάνα που έχασε το γιο της.. 

Γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, καρδούλα της καρδιάς μου,

πουλάκι της φτωχιάς αυλής, ανθέ της ερημιάς μου.

Πως κλείσαν τα ματάκια σου και δε θωρείς που κλαίω

και δε σαλεύεις, δε σαλεύεις, δε γρικάς τα που πικρά σου λέω.

Στη στράτα εδώ καταμεσής τα άσπρα μαλλιά μου λύνω

και σου σκεπάζω της μορφής το μαραμένο κρίνο

Φιλώ το παγωμένο σου χειλάκι που σωπαίνει

κι είναι σα να μου θύμωσε και σφαλιγμένο μένει.

Δεν μου μιλείς κι η δόλια εγώ τον κόρφο, δες, ανοίγω

και στα βυζιά που βύζαξες τα νύχια, γιε μου, μπήγω.

Κορώνα μου αντιστύλι μου, χαρά των γηρατειών μου,

ήλιε της βαρυχειμωνιάς, λιγνοκυπάρισσό μου,

πως μ άφησες να σέρνομαι και να πονώ μονάχη

χωρίς γουλιά, σταλιά νερό και φως κι ανθό κ αστάχυ.

Με τα ματάκια σου έβλεπα της γης κάθε λουλούδι,

με τα χειλάκια σου έλεγα τα αυγερινό τραγούδι.

Με τα χεράκια σου τα δυο, τα χιλιοχαϊδεμένα,

όλη τη γης αγκάλιαζα κ όλ ήτανε για μένα.

Νιότη απ τη νιότη σου έπαιρνα κι ακόμα αχνογελούσα,

Τα γηρατειά δεν τρόμαζα, τον θάνατο αψηφούσα.

Και τώρα που θα κρατηθώ, που θα σταθώ, που θάμπω,

που απόμεινα ξερό δεντρί σε χιονισμένο κάμπο;

Γιε μου, αν δε σούναι βολετό ναρθείς ξανά σιμά μου,

Πάρε μαζί σου εμένανε, γλυκιά μου συντροφιά μου.

Κι αν είν τα πόδια σου λιγνά, μπορώ να περπατήσω

κι αν κουραστείς, στον κόρφο μου, γλυκά θα σε κρατήσω.

Η μητρική αγάπη απέραντη. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ στις μαμάδες όλου του κόσμου!!!

ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΑΜΑΔΕΣ...

Κάπως έτσι μας βλέπουν τα παιδιά μας!!! Αφιερωμένο σε όλες τις μαμάδες που γιορτάζουν αύριο. ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΠΟΛΛΑ!!!

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΣΤΗΝ "ΠΟΛΙΤΕΙΑ" ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

Επιλογή από το ψηφιακό βοήθημα του υπουργείου (study4exams)

1.Ποια είναι τα σύμβολα που εμπεριέχονται στην αλληγορία του σπηλαίου και πώς ερμηνεύονται; (11^η ενότητα)

2.Ποιους θεωρεί ο Πλάτωνας ακατάλληλους να διοικήσουν μια πολιτεία και για ποιους λόγους; (12^η ενότητα)

3.Ποιοι αποτελούν τους ιδρυτές μιας πολιτείας και ποιο είναι το έργο τους; (12^η ενότητα)

4.Ποιες απόψεις διατυπώνονται από τον Σωκράτη και τον Γλαύκωνα για το αν είναι δίκαιος ο ηθικός εξαναγκασμός των φιλοσόφων; Αξιολογήστε τη θέση του Σωκράτη. (13^η ενότητα)

5.Ποιες απόψεις διατυπώνονται από τον Σωκράτη και τον Γλαύκωνα για το αν είναι δίκαιος ο ηθικός εξαναγκασμός των φιλοσόφων; Αξιολογήστε τη θέση του Σωκράτη. (13^η ενότητα)

6.Κρίνοντας από τα μέσα που χρησιμοποιεί ο νόμος για να πετύχει την υπακοή των πολιτών σ’ αυτόν διαγράψτε το χαρακτήρα του. Πώς θα χαρακτηρίζατε το πολίτευμα που λειτουργεί μ’ αυτόν τον τρόπο; (13^η ενότητα)

7.Να συγκρίνετε τις απόψεις του Πλάτωνα και του Πρωταγόρα (ενότητα 7) για το σκοπό και τον χαρακτήρα του νόμου. (13^η ενότητα)

AΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΤΗΣ ΑΛΛΗΓΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ

Ο Πλάτωνας για να πετύχει τη συμβολική μετατόπιση από τον κόσμο της σπηλιάς στον αισθητό κόσμο χρησιμοποιεί μια πλειάδα συμβόλων, τα οποία  φορτίζουν με γνωσιολογικό και πολιτικό νόημα την κατάσταση και τις συνθήκες διαβίωσης των δεσμωτών. Τα σύμβολα που μπορεί κάποιος να εντοπίσει είναι τα παρακάτω:

Η φωτιά που με το τεχνητό φως της φωτίζει το μισοσκόταδο της σπηλιάς αντιστοιχεί με τον ήλιο του αισθητού κόσμου. Ο συμβολισμός αυτός επιβεβαιώνεται από το πλούσιο, γνήσιο και δυνατό φως του εξωτερικού χώρου που μπορεί κάποιος να διακρίνει από κάθε σημείο της σπηλιάς. Το φως αυτό συμβολίζει το φως της αλήθειας που εκπέμπει ο ήλιος του αισθητού κόσμου, που εδώ όμως αντιστοιχεί με το πρωταρχικό Αγαθό του νοητού κόσμου, στο οποίο τα πάντα οφείλουν την ύπαρξη  τους. Η διάκριση αισθητού και νοητού κόσμου αποκτά, με κριτήριο τη δύναμη του φωτός που εκπέμπεται από την τεχνητή και γνήσια πηγή αντίστοιχα, γνωσιολογική αξία. Ο Πλάτωνας αξιοποιώντας το γνωστό σχήμα από προηγούμενους φιλοσόφους και ιδιαίτερα τον Παρμενίδη για το φως και το σκότος, που συμβολίζουν αντίστοιχα τη γνώση και την άγνοια, παρεμβάλλοντας όμως ανάμεσά τους και το ημίφως της σπηλιάς, θέλει να δείξει ότι οι αισθήσεις, χωρίς βέβαια να παραγνωρίζει τη σημασία τους, δεν αποτελούν ασφαλή πηγή γνώσης, εν αντιθέσει με το νου που μπορεί να μας οδηγήσει με τις κατάλληλες διαδικασίες στην απόκτηση της απόλυτης γνώσης.

Η ανηφορική οδός έχει διπλό συμβολικό ρόλο. Ο ένας είναι ρόλος επίτασης της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας που βιώνουν οι δεσμώτες, κάτι που στη συνέχεια θα αναλυθεί και θα συνδεθεί με τους υπόλοιπους παράγοντες που συντείνουν σ’ αυτό το αποτέλεσμα. Η ουσιαστική όμως συμβολική αξία του έγκειται στη σχηματική απεικόνιση της πορείας που πρέπει να ακολουθήσει ο άνθρωπος, μέσω της παιδείας, προκειμένου να πετύχει την ανάβαση από το ημίφως των αισθήσεων στην αποκάλυψη της αλήθειας, στην οποία μόνο ο νους μπορεί να μας οδηγήσει. […] Η ανάβαση αυτή συμβολίζει την οδό της παιδείας που θα πρέπει να ακολουθήσει ο άνθρωπος, η οποία βρίθει δυσκολιών, επίμονων προσπαθειών, αποτυχιών και απογοητεύσεων, αλλά και επιβράβευσης με το αγαθό της γνώσης, που κατά τον Πλάτωνα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της ευδαιμονίας. Ο Πλάτωνας διακρίνει τους ανθρώπους σε «βελτίστας και μή φύσεις», προσδίδοντας έτσι στην φυσική προδιάθεση ιδιαίτερη σημασία, αλλά θεωρεί αναγκαία την ενεργοποίηση των νοητικών ικανοτήτων, ιδιαίτερα των «βελτίστων φύσεων», μέσω της παιδείας, έτσι ώστε να δοθεί η ενδεδειγμένη ηθική διαπαιδαγώγηση και να αποφευχθεί η εκτροπή σε ανήθικες συμπεριφορές με αρνητική επίπτωση για την κοινωνική λειτουργία.

Τα δεσμά στον αυχένα και τα σκέλη ακινητοποιούν τους δεσμώτες και δεν τους επιτρέπουν να περιστρέψουν το κεφάλι και το βλέμμα τους και να εμπλουτίσουν τις παραστάσεις τους, ώστε να αποκτήσουν πληρέστερη εικόνα της πραγματικότητάς τους. […] Η στέρηση αξιοποίησης του συγκριτικού πλεονεκτήματος του ανθρώπου έναντι των άλλων ζώων, του λόγου, ισοδυναμεί με τον αναγκαστικό προσανατολισμό της όρασης με παρωπίδες, με τη μονοδιάστατη θέαση της πραγματικότητας και τον υποβιβασμό του ανθρώπου στην κατηγορία των όντων, στα οποία κυριαρχούν τα ζωώδη ένστικτα. Η ίδια η ύπαρξη των δεσμών απέναντι στο φιλελεύθερο πνεύμα των ανθρώπων, που αυθόρμητα θα αγανακτήσουν μπροστά σε μια εικόνα αλυσοδεμένων ανθρώπων, εμπεριέχει και το συμβολισμό της αναγκαιότητας να αντιδράσουν σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο και να σπάσουν τις αλυσίδες της όποιας εξουσιαστικής διάθεσης επιθυμεί να τους μετατρέψει σε πειθήνια όργανά της Η άγνοια και η ημιμάθεια συνδέονται με την πολιτική κοινωνία που χειραφετείται από δημαγωγούς και φιλόδοξους καιροσκόπους, ενώ η γνώση με την ορθολογική άσκηση της εξουσίας προς το συμφέρον όλων των πολιτών. Τονίζεται μ’ αυτόν τον τρόπο ο καταλυτικός ρόλος της παιδείας στη διαμόρφωση και τη λειτουργία της ιδανικής πολιτείας.

Ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί αρκετά σύμβολα για να δηλώσει την πολλαπλή διαστρέβλωση της πραγματικότητας που βιώνουν οι δεσμώτες. Οι δεσμώτες βλέπουν μόνο ό,τι προβάλλεται στον τοίχο που βρίσκεται μπροστά τους (πρόσθεν μόνον ὁρᾶν) και αναγκαστικά αυτό εκλαμβάνουν ως πραγματικότητα, εφόσον δεν έχουν άλλες παραστάσεις κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής τους. Ένα θέατρο σκιών (τούς γάρ τοιούτους πρῶτον μέν ἑαυτῶν τε καί ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλήν τάς σκιάς τάς ὑπό τοῦ πυρός εἰς τό καταντικρύ αὐτῶν τοῦ σπηλαίου προσπιπτούσας) με ομιλούσες σκιές που βρίσκονται σε συνεχή κίνηση προβάλλεται στον τοίχο· σκιές που προέρχονται από τους ίδιους τους δεσμώτες, τους ανθρώπους που κινούνται στον ανηφορικό δρόμο και τα αντικείμενα που μεταφέρουν. Η διαστρέβλωση του πραγματικού επιτείνεται από το γεγονός ότι το τοιχίο του ανηφορικού δρόμου, περίπου ενός μέτρου, μεταφέρει στο χώρο προβολής το ήμισυ του σκοτεινού ειδώλου των ανθρώπων που κινούνται. Επιπλέον τα αντικείμενα που μεταφέρουν οι άνθρωποι μπορεί να φαίνονται ολόκληρα, αφού βρίσκονται πάνω από το τοιχίο (ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου), αλλά αποτελούν ομοιώματα των πραγματικών, ως απομιμήσεις ανθρώπων και ζώων, κατασκευασμένων από πέτρα, ξύλο ή άλλο υλικό. Επίσης, η αδυναμία των δεσμωτών να προσδιορίσουν την πηγή των φωνών επιτείνει τη σύγχυση, εφόσον είναι δυνατό να θεωρούν για παράδειγμα ότι οι ανθρώπινες φωνές προέρχονται από τα ομοιώματα ζώων. Ακόμη, η διαστρέβλωση πολλαπλασιάζεται από τη θέση της φωτιάς, η οποία θα αποτύπωνε τις πραγματικές διαστάσεις όσων ανθρώπων ή αντικειμένων περνούν από μπροστά της, αν βρισκόταν στο ίδιο ύψος με τους δεσμώτες, τους ανθρώπους με τα αντικείμενα και τον τοίχο προβολής και οι άνθρωποι που κινούνται στο δρόμο βρίσκονταν στο μέσο ακριβώς της απόστασης ανάμεσα στον τοίχο και τη φωτιά. Όμως, η φωτιά βρίσκεται αρκετά μακριά από τους δεσμώτες και αρκετά πιο ψηλά από αυτούς και επομένως τα είδωλα των ανθρώπων και των αντικειμένων θα είναι λοξά και μικρότερα σε διαστάσεις από αυτά. Ένας επιπλέον παράγοντας διαστρέβλωσης είναι το γεγονός ότι ο τοίχος προβολής των σκιών δεν είναι επίπεδος, κάτι που σημαίνει ότι οι σκιές σε άλλα σημεία θα πλαταίνουν και σε άλλα θα στενεύουν τις επιφάνειές τους.

Η τόσο έντονη διαστρεβλωμένη αλήθεια που παρουσιάζει ο Πλάτωνας ότι αντιλαμβάνονται οι δεσμώτες ως απώτερο στόχο δεν έχει παρά να τονίσει τη σαφή διάκριση ανάμεσα στο φαινομενικό του αισθητού κόσμου και στην πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από αυτήν και την οποία μόνον ο νους μπορεί να συλλάβει. Η ταύτιση της γνωστικής κατάστασης των δεσμωτών με τους ανθρώπους του αισθητού κόσμου, που στηρίζουν στα εμπειρικά δεδομένα την εικόνα της πραγματικότητας που συλλαμβάνουν, δεν έχει άλλο σκοπό από το να καταδείξει όχι μόνο την ανεπάρκεια των αισθήσεων ως ασφαλούς πηγής γνώσης. Η εικονική πραγματικότητα εγγράφει στο ασυνείδητο ψευδεπίγραφες εντυπώσεις, χωρίς να επιτρέπει στη σκέψη να τις επεξεργαστεί και να εμβαθύνει στο πραγματικό τους περιεχόμενο.

Απόσπασμα από την εργασία του Νίκου Κουτρούμπα

«Η αλληγορία του σπηλαίου» ερμηνευτική προσέγγιση

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΣΤΟΝ «ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ»- αρχαία κατεύθυνσης γ΄λυκείου

Οι επαναλήψεις έχουν ξεκινήσει για τους μαθητές της Γ΄Λυκείου. Ακολουθούν κάποιες ερωτήσεις που αφορούν στον ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ. Πρόκειται για τις λεγόμενες πραγματολογικές ερωτήσεις και επισημαίνουν τα βασικά σημεία των 7 ενοτήτων.Καλό διάβασμα!!!

1.Ποιά επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο Σωκράτης για το μη διδακτό της αρετής και ποια είναι η αποδεικτική τους δύναμη; (1^η ενοτ)

2. Θεωρείτε εύστοχο το παράδειγμα του Σωκράτη για τους γιους του Περικλή; Αποδεικνύεται με αυτό η θέση που υποστηρίζει; (1^η ενοτ)

3. Το επιχείρημα του Σωκράτη ότι οι  άντρες που κατέχουν την πολιτική αρετή δε μπορούν να τη διδάξουν σε άλλους αντιφάσκει με το μη διδακτό της αρετής. Εξηγήστε αυτή την αντινομία. (1^η ενοτ)

4.Για ποιες μεθόδους διδασκαλίας των σοφιστών γίνεται λόγος στην 1^η ενότητα; (1^η ενοτ)

5.Οι απόψεις για την ύπαρξη των θεών έρχονται σε αντίφαση με τον αγνωστικισμό του Πρωταγόρα; (2^η ενοτ)

6.Ποια διαδικασία ακολούθησε ο Επιμηθέας στην κατανομή των ιδιοτήτων των ειδών και πως εξισορροπεί τις αντίρροπες τάσεις στα πλαίσια του οικοσυστήματος; (2^η ενοτ)

7.Ποιές κοσμολογικές αντιλήψεις παρουσιάζει ο Πρωταγόρας στη ενότητα αυτή; (2^η ενοτ)

8. « έντεχνος σοφία σύν πυρί»: να εξηγήσετε τον όρο και τον τρόπο χορήγησης αυτών των εφοδίων στον άνθρωπο καθώς και να επισημάνετε τις προοπτικές που διάνοιξαν για την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους.(3^η ενοτ)

9. Ποιο είναι το περιεχόμενο των όρων «αἰδώς» και «δίκη» και ποιος ο ρόλος τους στη συγκρότηση των πολιτικών κοινωνιών; (4^η ενοτ) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2009

 10. Πώς δικαιολογείται η διά νόμου θανάτωση όσων δεν μετέχουν στην αιδώ και τη δίκη, παρόλο που όλοι τις έχουν δεχτεί ως δώρα από τον ∆ία; (4^η ενοτ) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2009

11.Πως εξηγείτε την αντίφαση ότι η αρετή είναι διδακτή σε συνδυασμό με την καθολικότητα παροχής της σε όλους τους ανθρώπους; (4^η ενοτ)

12.Πως ορίζεται η πολιτική τέχνη σ΄αυτή την ενότητα και γιατί η πολεμική τέχνη θεωρείται κομμάτι της πολιτικής; (4^η ενοτ)

13.Ποιες αντιφάσεις υπάρχουν στην επιχειρηματολογία του Πρωταγόρα για το διδακτό της αρετής. Εξετάστε αν μπορούμε να τις άρουμε και πως είναι δυνατό να τις αιτιολογήσουμε. (5^η ενοτ)

14.Ποια άποψη εκφράζει ο Πρωταγόρας σ΄αυτή την ενότητα για τον σκοπό της τιμωρίας  και πώς αξιοποιεί την άποψη αυτή για να τεκμηριώσει ότι η αρετή μπορεί να διδαχθεί; (6^η ενοτ)  ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2011

15. «ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται»: Να σχολιάσετε την παραπάνω φράση, δίνοντας έμφαση στη σημασία που έχει ο λόγος για τη συγκρότηση και για τη λειτουργία της κοινωνίας. (6^η ενοτ) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2011

16.Να αξιολογήσετε ως προς την αποδεικτική της δύναμη την άποψη του Πρωταγόρα ότι οι άριστοι άνδρες μπορούν να μεταδώσουν την πολιτική αρετή στα παιδιά τους (7^η ενοτ)

17.Ποιες είναι οι τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης στην αρχαία Αθήνα, ποιοι είναι οι στόχοι τις καθεμιάς και ποιες μεθόδους χρησιμοποιούν για να τους πετύχουν; (7^η ενοτ)

18.Τελικά η δια βίου εκπαίδευση των Αθηναίων αποδεικνύει επαρκώς ότι η αρετή διδάσκεται; Να αξιολογήσετε το επιχείρημα ως προς την αποδεικτική του αξία.(7^η ενοτ)