ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (τελικό)

Πλάτωνος Πρωταγόρας    

  Ἳνα δέ μή οἲῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὂντι ἡγοῦνται πάντες ἂνθρωποι πάντα ἂνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καί τῆς ἂλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβέ τεκμήριον. Ἐν γάρ ταῖς ἂλλαις ἀρεταῖς, ὣσπερ σύ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθός αὐλητής εἶναι, ἢ ἂλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν ἢ χαλεπαίνουσιν, και οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον· ἐν δέ δικαιοσύνῃ καί ἐν τῇ ἂλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καί εἰδῶσιν ὃτι ἀδικός ἐστιν, ἐάν οὗτος αὐτός καθ’ αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τόν μή προσποιούμενον [δικαιοσύνην]· ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὃντιν’ οὐχί ἃμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μή εἶναι ἐν ἀνθρώποις.

……………………………………………………………………………………………………...........

ὃσα δέ ἐξ ἐπιμελείας καί ἀσκήσεως καί διδαχῆς οἲονται γίγνεσθαι ἀγαθά ἀνθρώποις, ἐάν τις ταῦτα μή ἒχῃ, ἀλλά τἀναντία τούτων κακά, ἐπί τούτοις που οἳ τε θυμοί γίγνονται καί αἱ κολάσεις καί αἱ νουθετήσεις. Ὧν ἐστιν ἓν καί ἡ ἀδικία καί ἡ ἀσέβεια καί συλλήβδην πᾶν τό ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς. ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶἀσκήσεως καὶ διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθὰ ἀνθρώποις,  ἐάν τις ταῦτα μὴ ἔχῃ, ἀλλὰ τἀναντία τούτων κακά, ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις. ὧν ἐστιν ἓν καὶ ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἀσέβεια καὶ συλλήβδην πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς· ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται· ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται ―οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη― ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν· ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να µεταφράσετε το χωρίο: « Ἳνα δέ μή οἲῃ ἀπατᾶσθαι … ἢ μή εἶναι ἐν ἀνθρώποις.» 

Mονάδες 10

2.Ο Πρωταγόρας, στο απόσπασμα που μεταφράσατε, χρησιμοποιεί μια εμπειρική απόδειξη για να τεκμηριώσει  την καθολικότητα της πολιτικής  αρετής. Να την αναπτύξετε και να εξηγήσετε γιατί θεωρείται τρελός όποιος δέχεται ότι δεν κατέχει τη δικαιοσύνη και την άλλη πολιτική αρετή;

Μονάδες 15

3. Να καταδείξετε το σκοπό των νόµων και των ποινών σύµφωνα µε την άποψη του Πρωταγόρα. Στην απάντησή σας να αξιοποιήσετε και το παρακάτω χωρίο από την 7^η  ενότητα.

«Και όταν πια φύγουν αυτοί [δηλ. οι νέοι άνδρες] από τους δασκάλους, η πόλη, µε τη σειρά της, τους αναγκάζει να µάθουν τους νόµους και να ζουν σύµφωνα µε αυτούς, ώστε να µην ενεργούν από µόνοι τους και όπως νοµίζουν οι ίδιοι [...]. Έτσι και η πόλη, υπογραμμίζοντας τους νόµους, αυτά τα επινοήµατα των καλών, παλαιών νοµοθετών, αναγκάζει και όσους ασκούν ένα αξίωµα και όσους άρχονται να συµµορφώνονται µε αυτούς. Εκείνος δε ο οποίος τους παραβαίνει, υφίσταται κυρώσεις και οι κυρώσεις αυτές oνoµάζoνται, και σε σας εδώ [δηλ. στην Αθήνα] και σε πολλά άλλα µέρη, ευθύνες, λες και η δικαιοσύνη ξαναβάζει τον παραβάτη στην ευθεία.»

 Μονάδες 15

4. Τι γνωρίζετε για το µύθο ως µέθοδο έκθεσης των απόψεων των σοφιστών;

Μονάδες 10

5. Να βρεθούν από το πρωτότυπο κείµενο τύποι που να είναι ετυµολογικά συγγενείς των παρακάτω λέξεων: χειρολαβή,  προθήκη, σχεδόν, κατάκτηση,  δικηγόρος.

Μονάδες 10

Αδίδακτο κείμενο

Ξενοφῶντος Κύρου Παιδεία 7.3.14

Ὁ Κῦρος μὲν δὴ ταῦτ᾽ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα  οἵου ἀνδρὸς στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ᾽  ὄψοιτο. ἡ δὲ γυνὴ τοὺς μὲν εὐνούχους ἐκέλευσεν ἀποστῆναι, ἕως ἄν, ἔφη,  τόνδ᾽ ἐγὼ ὀδύρωμαι ὡς βούλομαι· τῆ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῆ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ. ἡ δὲ τροφὸς πολλὰ ἱκετεύουσα μὴ ποιεῖν τοῦτο, ἐπεὶ οὐδὲν ἥνυτε καὶ χαλεπαίνουσαν ἑώρα, ἐκάθητο κλαίουσα. ἡ δὲ ἀκινάκην πάλαι παρεσκευασμένον σπασαμένη σφάττει ἑαυτὴν καὶ ἐπιθεῖσα ἐπὶ τὰ στέρνα τοῦ ἀνδρὸς τὴν ἑαυτῆς κεφαλὴν ἀπέθνῃσκεν. ἡ δὲ τροφὸς ἀνωλοφύρατό τε καὶ περιεκάλυπτεν ἄμφω ὥσπερ ἡ Πάνθεια ἐπέστειλεν.

------------------------------

ἀκινάκην < ἀκινάκης, ὁ: μαχαίρι, ευθύ ξιφοειδές περσικό μαχαίρι με κοντή λάμα

σπασαμένη < σπάομαι-ῶμαι = βγάζω από τη θήκη, ξιφουλκώ, τραβώ, εξάγω.

1. Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

 2. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις του κειμένου:

γυναῖκα: την κλητική ενικού

ἑνί: την ίδια πτώση στο θηλυκό γένος

πάλαι: τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος

εἰπών: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ίδιου χρόνου

περικαλύψαι: το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ίδιου χρόνου στην ενεργητική φωνή

παραμένειν: το απαρέμφατο του μέλλοντα

ἐπιθεῖσα: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή

ἐπέστειλεν: τον ίδιο τύπο στην οριστική παρακειμένου

                                     Μονάδες 10

3.α. Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: ἀποστῆναι, πολλά, χαλεπαίνουσαν, ἐπιθεῖσα, τοῦ ἀνδρὸς,.

Μονάδες 5

3.β. «Τῆ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῆ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ»: να τρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

Μονάδες 5