O Δαρείος και το... θέατρο

Με αφορμή τη διδασκαλία του Καβάφη στην Α΄ Λυκείου και μια απαίτηση της τελευταίας στιγμής που προέκυψε για την επίσκεψή μας με την ομάδα της γραφής στο Μουσείο Κινηματογράφου ιδού ένας μίνι θεατρικός-κινηματογραφικός διάλογος βασισμένος στο ΔΑΡΕΙΟ του Καβάφη.

ΔΑΡΕΙΟΣ

Ο ποιητής Φερνάζης το σπουδαίον μέρος
του επικού ποιήματός του κάμνει.
Το πώς την βασιλεία των Περσών
παρέλαβε ο Δαρείος Υστάσπου. (Aπό αυτόν
κατάγεται ο ένδοξός μας βασιλεύς,
ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ’ Ευπάτωρ). Aλλ’ εδώ
χρειάζεται φιλοσοφία· πρέπει ν’ αναλύσει
τα αισθήματα που θα είχεν ο Δαρείος:
ίσως υπεροψίαν και μέθην· όχι όμως — μάλλον
σαν κατανόησι της ματαιότητος των μεγαλείων.
Βαθέως σκέπτεται το πράγμα ο ποιητής.

Aλλά τον διακόπτει ο υπηρέτης του που μπαίνει
τρέχοντας, και την βαρυσήμαντην είδησι αγγέλλει.
Άρχισε ο πόλεμος με τους Pωμαίους.
Το πλείστον του στρατού μας πέρασε τα σύνορα.

Ο ποιητής μένει ενεός. Τι συμφορά!
Πού τώρα ο ένδοξός μας βασιλεύς,
ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ’ Ευπάτωρ,
μ’ ελληνικά ποιήματα ν’ ασχοληθεί.
Μέσα σε πόλεμο — φαντάσου, ελληνικά ποιήματα.

Aδημονεί ο Φερνάζης. Aτυχία!
Εκεί που το είχε θετικό με τον «Δαρείο»
ν’ αναδειχθεί, και τους επικριτάς του,
τους φθονερούς, τελειωτικά ν’ αποστομώσει.
Τι αναβολή, τι αναβολή στα σχέδιά του.

Και νάταν μόνο αναβολή, πάλι καλά.
Aλλά να δούμε αν έχουμε κι ασφάλεια
στην Aμισό. Δεν είναι πολιτεία εκτάκτως οχυρή.
Είναι φρικτότατοι εχθροί οι Pωμαίοι.
Μπορούμε να τα βγάλουμε μ’ αυτούς,
οι Καππαδόκες; Γένεται ποτέ;
Είναι να μετρηθούμε τώρα με τες λεγεώνες;
Θεοί μεγάλοι, της Aσίας προστάται, βοηθήστε μας.—

Όμως μες σ’ όλη του την ταραχή και το κακό,
επίμονα κ’ η ποιητική ιδέα πάει κι έρχεται —
το πιθανότερο είναι, βέβαια, υπεροψίαν και μέθην·
υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Δαρείος.

ΣΚΗΝΙΚΟ- Δωμάτιο με κλασικό γραφείο, πίσω βιβλιοθήκη γεμάτη βιβλία, μπροστά  από το γραφείο μια πολυθρόνα υποδοχής κι ένα στρογγυλό τραπεζάκι δίπλα με ένα σκαλιστό λαμπατέρ και αριστερά ένα παράθυρο με βαριές κουρτίνες

ΠΡΟΣΩΠΑ: Φερνάζης (ο ποιητής), Ρωξάνη (η γυναίκα του), ο Υπηρέτης

Φερνάζης- (μονολογεί) Πρέπει να συγκεντρωθώ και να ολοκληρώσω επιτέλους αυτό το ποίημα για το Δαρείο και τον τρόπο που ανέλαβε την εξουσία. Ο βασιλιάς μας, ο Μιθριδάτης τον είχε πρόγονό του και πολύ νομίζω θα ευχαριστηθεί με ένα τέτοιο έργο.

Ρωξάνη- (μπαίνει στο πλάνο από την πλευρά που είναι η πολυθρόνα) Όχι μόνο θα ευχαριστηθεί, μα θα κερδίσεις και την εύνοιά του. Μόνο έτσι θα μπορέσεις να βγεις ξανά στο προσκήνιο και να εκδοθείς κι εσύ μετά από τόσο καιρό καημένε…

Φερνάζης- Αγαπητή μου, είσαι μέσα στο μυαλό μου. Λες και διάβασες τη σκέψη μου. Μα εγώ δε θέλω να είμαι σαν όλους τους άλλους, ένας φτηνός κόλακας. Το πράμα χρειάζεται φιλοσοφία. Πρέπει να αναλύσω τα αισθήματα που είχε ο Δαρείος.

Ρωξάνη- Δε χρειάζεται όμως να πεις αλήθειες αλλά τις αλήθειες που θέλει να ακούσει ο βασιλιάς μας.

Φερνάζης- Σα να ΄χεις δίκαιο. Υπεροψία και μέθη είχε ο Δαρείος μα…

Ρωξάνη- Μα, εσύ θα παρουσιάσεις τα γεγονότα σαν κατανόηση της ματαιότητας των μεγαλείων.

Ο Φερνάζης χώνεται στα χαρτιά του, ξύνει το κεφάλι του, δαγκώνει την πένα του και σκέφτεται σοβαρά πως πρέπει να παρουσιάσει τα γεγονότα. Ξαφνικά, μπαίνει ο υπηρέτης του λαχανιασμένος

Υπηρέτης- Αφέντη μου, ήρθα τρέχοντας, κόντεψα να σκοντάψω δυο φορές στο δρόμο, πήρα σβάρνα καμιά δυο γριούλες που μ΄ έβρισαν με κομψότητα αλλά να ΄μαι.

Φερνάζης- Σε βλέπω! Τι συνέβη και σου ΄χει κοπεί η ανάσα;

Υπηρέτης- Άρχισε ο πόλεμος με τους Ρωμαίους. Το μεγαλύτερο μέρος του στρατού μας πέρασε τα σύνορα.

Ο Φερνάζης μένει αποσβολωμένος. Η Ρωξάνη αναφωνεί.

Ρωξάνη-  Τι συμφορά! Χαθήκαμε!

Φερνάζης- Που να ασχοληθεί τώρα ο ένδοξός μας βασιλιάς, ο Μιθριδάτης, με ελληνικά ποιήματα. Για φαντάσου, μέσα στον πόλεμο ελληνικά ποιήματα!

Ρωξάνη- Ατυχία! Με το «Δαρείο» θα είχες την ευκαιρία να καταξιωθείς ανάμεσα στους ομοτέχνους σου, θα τους αποστόμωνες για τα καλά και θα έβαζαν τέλος στα πικρόχολα σχόλιά τους, ότι τάχα στέρεψε η έμπνευσή σου. Και το κυριότερο! Θα σε γέμιζε στο χρυσάφι ο βασιλιάς μας σαν άκουγε τις τόσες κολακείες.

Φερνάζης- Τι αναβολή, τι αναβολή στα σχέδιά μου!

Υπηρέτης- Αφεντικό, μακάρι να ΄ναι μόνο αναβολή. Η Αμισός δεν είναι και καμιά πόλη καλά οχυρωμένη. Αν μας πολιορκήσουν και κυριεύσουν την πόλη; Κι οι Ρωμαίοι είναι φρικτοί εχθροί. Έχετε ακούσει πως βασανίζουν τους αιχμάλωτους. Οι θεοί να σε φυλάνε από δαύτους.

Ρωξάνη- Στα αλήθεια μπορούμε να αναμετρηθούμε μαζί τους;

Φερνάζης- Αφήστε με μόνο μου σας παρακαλώ! Πρέπει να σκεφτώ σοβαρά.

Η Ρωξάνη και ο υπηρέτης αποχωρούν

Φερνάζης- Το ποίημα θα το τελειώσω στα σίγουρα αλλά…

 Σηκώνεται και βηματίζει πάνω κάτω στο δωμάτιο

Φερνάζης- Αλλά δεν ξέρω ποιους πρέπει να προβάλλω τελικά. Το Δαρείο; Κι αν χάσει ο Μιθριδάτης τον πόλεμο με τους Ρωμαίους; Τότε η νέα τάξη πραγμάτων θα με στείλει εξορία σε κανένα εξωτικό νησί , που ήμουν ευνοούμενος του εχθρού τους. Αν πάλι πω την αλήθεια για το πώς πήρε ο Δαρείος την εξουσία; Λες να με εκτιμήσουν οι Ρωμαίοι και να μου δώσουν και κανένα παράσημο;

Λίγες στιγμές σιωπής. Κατευθύνεται προς το γραφείο του.

Φερνάζης- Ναι, ναι! Το αποφάσισα. Το πιθανότερο είναι πως υπεροψία και μέθη είχε ο Δαρείος. Σίγουρα είχε ΥΠΕΡΟΨΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΗ.

Ο Φερνάζης σκύβει στα χαρτιά του για να γράψει