χριστουγεννιάτικες ευχές

Κόντρα στην κρίση και σε κάθε είδους δυσκολία ό,τι πραγματικά χρειαζόμαστε στις γιορτές αλλά και στην καθημερινότητά μας είναι δικοί μας άνθρωποι που μας αγαπούν και μας στηρίζουν, κι αυτό είναι αρκετό για να ξεπεράσουμε τα πάντα.Χρόνια πολλά σε όλους και καλή δύναμη στους μαθητές μου που διαβάζουν. Τους αφιερώνω με αγάπη το επόμενο τραγούδι

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 31η

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ
Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est; "Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat". Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit. Statim hostes fuga salutem petiverunt. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit.

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. α) Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις :
consul ονομαστική πληθυντικού
nobili genere ονομαστική πληθυντικού
exercitui γενική ενικού
filius κλητική ενικού
hostium γενική ενικού
his verbis ονομαστική πληθυντικού
singularis proelii ονομαστική ενικού
eventu γενική ενικού
miles Latinus κλητική ενικού
virtute ονομαστική ενικού
adulescens δοτική ενικού
viribus suis γενική πληθυντικού
certamen αιτιατική πληθυντικού
salutem ονομαστική ενικού

2. α) Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω τύπους :
natus γενική γερουνδίου
abiret β΄ ενικό και α΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου
abstinerent γ΄ ενικό υποτακτικής υπερσυντελίκου
lacessitus est γ΄ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα
Congrediamur β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα και μετοχή μέλλοντα
cernatur β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα
antecellat γ πληθυντικό οριστικήςσυντελεσμένου μέλλοντα
confisus μετοχή ενεστώτα
permotus απαρέμφατο παρακειμένου
ruit μετοχή μέλλοντα
transfixit β΄ πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα
spoliavit β΄ ενικό υποτακτικής παρατατικού
petiverunt γ΄ πληθυντικό υποτακτικής μέλλοντα
revertisset α΄ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα
fugati erant γ΄ ενικό υποτακτικής μέλλοντα

3. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι προτάσεις, τον τρόπο εισαγωγής τους (Μονάδες 2) και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο εκφοράς τους:
ut omnes pugna abstinerent/
ut singularis proelii eventu cernatur, /
quanto miles Latinus Romano virtute antecellat/
cum in castra revertisset.

4. Στην άλλη φωνή: a duce hostium his verbis proelio lacessitus est/
ut singularis proelii eventu cernatur,/
fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit/
Statim hostes fuga salutem petiverunt./
Sed consul adulescentem morte multavit.

5. : Να γίνουν μετοχικές:
Is cum aliquando castris abiret,/
hostes fuga salutem petiverunt. /
eum transfixit

6. Σε πλάγιο λόγο με εξάρτηση: Aliquis nuntiavit:
Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit/
Is edixit/
Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est/
Congrediamur/
Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit;/
et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit.
Statim hostes fuga salutem petiverunt.
Sed consul adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit.

7. Ανάλυση μετοχών σε προτάσεις:
viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus

8. Παραθετικά αντικατάσταση:
nobili, singularis, fortior.

9. Να γίνουν οι απαραίτητες μεταβολές στις περιόδους ούτως ώστε να δηλώνουν το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον η πρώτη και στο παρελθόν η δεύτερη :
ut omnes pugna abstinerent/ ut singularis proelii eventu cernatur

10. Από πλάγιο σε ευθύ:
Is edixit ut omnes pugna abstinerent/
ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat".

11. Σε πλάγιο λόγο με εξάρτηση: adversarii constituent/constituerunt"
Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat".

Tum adulescens in certamen ruit // :
Να δηλώσετε το σκοπό με όλους τους δυνατούς τρόπους.

πηγή:Νεάρχου παράπλους

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ-ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ

Μια παρουσίαση του ποιήματος του Κ.Π.Καβάφη "Μελαγχολία Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή 595 μ.Χ." (μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία Γ.Παντίδου, 2010).

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΒΑΦΗ

πηγή:youtube

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΒΑΦΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗ "ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΙΑΣΩΝΟΣ..."

Μορφή:
1) ποίηση απογυμνωμένη από παραδοσιακά λυρικά σχήματα, πεζολογική.
2) παραστατικότητα,
3) εξαιρετική γλωσσική ευστοχία,
4) υποβολή
5) ιδιότυπη γλώσσα, μακριά και απ' τη δημοτική της εποχής και από την
καθαρεύουσα .Συχνή χρήση όρων της καθαρεύουσας ως ηθελημένο, ίσως, πεζολογικό, ρεαλιστικό στοιχείο. Πολίτικοι ιδιωματισμοί.
6) Ο στίχος καλλιεργεί τα "αντιποιητικά", τα πεζολογικά στοιχεία.
7) Στίχος ελεύθερος, με άνισο αριθμό συλλαβών
8) Μέτρο χαλαρό ιαμβικό
9) Πολλές φορές φανερώνεται και η ομοιοκαταληξία - σαν παιχνίδι ή ειρωνεία.
10) Κάποτε ο στίχος κόβεται, διαλύεται στα δύο, σα να μην έχει δύναμη να ολοκληρωθεί.
11) Προσοχή και λεπτουργία ως την τελευταία λεπτομέρεια.(στίξη, παύσεις, περίοδοι)
12) Κομψότητα και καλαισθησία.

Περιεχόμενο:
1) λεπτή ειρωνεία, "συνοδευμένη από μια γκριμάτσα τραγική"
2) οξύτατη σκέψη,
3) βαθιά αίσθηση τραγικού, συνειδητοποίηση της δραματικής ουσίας της ζωής
4) εκλεπτυσμένη ευαισθησία
5) διάκριση ποιημάτων σε ιστορικά-φιλοσοφικά-ερωτικά
6) σοβαρότητα και βαρυθυμία
7) αίσθηση παρακμής και ματαιότητας (που δεν οδηγεί, όμως, στη διάλυση και την απιστία)
8) αίσθημα αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας
9) στην άλλη πλευρα των decadents του 1920

Στη μορφή: 1) ποίηση απογυμνωμένη από παραδοσιακά λυρικά σχήματα, πεζολογική ( απουσία ομοιοκαταληξίας, φόρτου σχημ. λόγου, καλολογικών επιθέτων, χρήση "αντιποιητικών" λέξεων-φάρμακα, φέρε κ.α)
2) παραστατικότητα (από τις προσωποποιήσεις, την ποιητ. αποστροφή, τη θεατρικότητα που επιτυγχάνεται, τις μεταφορές - πληγή, μαχαίρι).
3) γλωσσική ευστοχία ( η παράλληλη χρήση των λέξεων"σώμα"-"μορφή", το μόνο επίθετο στην κατάλληλη θέση -"φρικτό", η σύνταξη των δύο πρώτων στίχων)
4) υποβολή ( από τη χρήση της Κομμαγηνής, ως σύμβολο φθοράς, από τον εξομολογητικό τόνο του ποιήματος)
5) Τύποι καθαρεύουσας (εις, εν, δοτικές, ποιήσεως, ποιητού, άλγους)
6) Ιδιοτυπίες ( εγκαρτέρησι, κάμνουνε)
7) Στίχος ελεύθερος, με άνισο αριθμό συλλαβών. Μέτρο χαλαρό ιαμβικό (π.χ μέτρου καλό οι δυο πρώτοι στίχοι)
8) Προσοχή και λεπτουργία ως την τελευταία λεπτομέρεια.-στίξη, παύσεις, περίοδοι. ( οι άνω τελείες του τίτλου, οι παύλες στη β΄στροφή, η σύνταξη των δύο πρώτων στίχων, η επιλεκτικές επαναλήψεις στη β΄στροφή)
9) Κομψότητα και καλαισθησία. ( Γενικά μόνο μπορεί να υποστηριχθεί, με αναφορά σε λεξιλογικές επιλογές, προσεκτική χρήση γλωσσικών και σημείων στίξης, πιθανώς και σε χρήση τύπων καθαρεύουσας)



Στο περιεχόμενο:
1)βαθιά αίσθηση τραγικού, συνειδητοποίηση της δραματικής ουσίας της ζωής
( αναφορά στο χρόνο και την επίδρασή του στην ανθρώπινη ύπαρξη, στην αδυναμία του ανθρώπου, τη θέση του)
2) εκλεπτυσμένη ευαισθησία ( όπως προκύπτει από το 7ο χαρακτηριστικό της μορφής)
3) σοβαρότητα και βαρυθυμία ( τίτλος, μελαγχολία, τρίτος στίχος αλλά και οι δύο πρώτοι)
4) αίσθηση παρακμής και ματαιότητας, που δεν οδηγεί, όμως, στη διάλυση και την απιστία. ( δήλωση μεν φθοράς - στ.1, 2, 7 - αλλά και απόπειρα αντιμετώπισης, πίστη στην Ποίηση και στην ευεργετική της λειτουργία.)
5) Το ποίημα μπορεί να ενταχθεί, ως προς το πλαίσιό του, στα ψευδοϊστορικά, ένα πλάισιο, όμως, που είναι έτσι τοποθετημένο, ώστε να οδηγεί στο πεδίο του στοχασμού, των φιλοσοφικών ποιημάτων του Καβάφη.

πηγή:logotexniakatefthinsis

ΑΣΚΗΣΕΙΣ- ΕΝΟΤΗΤΑ 30

Hic vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit. Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum. Meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit; patre imperatore libentissime meruisse pietatis fuit; finem stipendiorum patris victoriam ac triumphum fuisse felicitatis fuit.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.Την ίδια πτώση άλλο αριθμό:
viro fortissimo,
patri suo,
magno adiumento
suspicionem quandam,
eo bello

2.Να γράψετε τον τύπο που ζητάμε:
iudices κλητική ενικού
periculis ονομαστική πληθυντικού
solacio ονομαστική ενικού
laboribus κλητική ενικού
gratulationi ονομαστική ενικού
laus δοτική ενικού
generi αιτιατική πληθυντικού
nomini ονομαστική πληθυντικού
flagitium γενική ενικού
dedecus κλητική ενικού
stipendia αιτιατική ενικού
finem ονομαστική ενικού
pietatis αφαιρετική ενικού
triumphum ονομαστική πληθυντικού

3.Να γράψετε τους άλλους βαθμούς των τύπων :
fortissimo
magno
continenter
libentissime

4.Να γράψετε τον τύπο που ζητάμε:
fuit γ ενικό, β πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα
habet β πληθυντικό υποτακτικής υπερσυντελίκου
laudare απαρέμφατο μέλλοντα
vidit γενική γερουνδίου
vixit γ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού
obiecerunt β ενικό υποτακτικής παρατατικού
debemus α πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα
susceptum β ενικό οριστικής ενεστώτα παθητικής φωνής
Meruisse α πληθυντικό οριστικής μέλλοντα
constituta est απαρέμφατο παρακειμένου ενεργητικής φωνής

5.Ο υποθετικός λόγος στα άλλα είδη:
si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus.

6.Να δηλωθεί ο προσδιορισμός με δυο άλλους τρόπους: ob quam rem

7.Να μεταφερθεί στην άλλη φωνή:
Murenam laudare debemus,/
quod Asiam vidit,/
Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt.

8.Να αναλυθεί σε δευτερεύουσα πρόταση:
patre imperatore

9.Να αναγνωριστούν συντακτικά:
viro patri
adiumento
gratulationi
luxuriae
Murenam
Quam Asiae
familiae dedecus
Meruisse
virtutis
stipendiorum
fuisse

10.«si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit.»
Να αποδοθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση: Romani dicunt/ dixerunt

11.Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Να αναγνωρίσετε όλες τις προτάσεις του παραπάνω αποσπάσματος (μονάδες 2), να αιτιολογήσετε την έγκλιση των δευτερευουσών προτάσεων (μονάδες 3) και να χαρακτηρίσετε τον υποθετικό λόγο (μονάδες 2).

12.Murenam laudare debemus: Να αντικαταστήσετε το debeo + απαρέμφατο με τον αντίστοιχο τύπο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας. Να δηλώσετε το ποιητικό αίτιο

13. Να γίνουν μετοχικές:
si habet Asia suspicionem quandam luxuriae/
quod Asiam vidit

πηγή:Νεάρχου παράπλους

ΔΟΜΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ-ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ

View more presentations or Upload your own.

ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ-VUVOX

μια γεύση από... Σκιάθο και μια γουλιά... Παπαδιαμάντη για να βουτήξουμε "ορεξάτοι" στο κύμα και να ζήσουμε νοερά το όνειρό του



πηγή:το ιστολόγιο του ΚΣΕ Ιωαννίνων της Ευαγγελίας Στάμου

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

101 ιδέες για πρωτοπόρους εκπαιδευτικούς φιλολογικά

View more documents from Metaxoula

Προσδιορισμός τόπου και χρόνου

Α΄ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΠΟΥ
Ο προσδιορισμός του τόπου εκφέρεται γενικά με εμπρόθετη αιτιατική ή αφαιρετική. Ειδικότερα έχουμε και τις εξής περιπτώσεις:

1. Στάση σε τόπο
Η στάση σε τόπο δηλώνεται:

* με τοπικά επιρρήματα (ibi, hic, illic)
* με την πρόθεση in + αφαιρετική (in Italiā)
* με απλή γενική ή αφαιρετική


Απλή γενική , όταν έχουμε ονόματα πόλεων (ή μικρών νησιών) α΄και β΄ κλίσης ενικού αριθμού.
Απλή αφαιρετική , όταν έχουμε όνοματα πόλεων (ή μικρών νησιών) α΄και β΄ κλίσης πληθυντικού αριθμού ή γ΄κλίσης οποιουδήποτε αριθμού.
π.χ. sum Romae, sum Ephesi, sum Athenis, sum Carthagine
Σημείωση:
Χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική για τη δήλωση του τόπου, όταν ο τόπος έχει μπροστά του προσδιορισμό και κυρίως το επίθετο totus και την αντωνυμία ipse.
π.χ. totis castris, ipsa Romā

2. Κίνηση προς τόπο
Η κίνηση προς τόπο δηλώνεται:

* με τις προθέσεις in, ad + αιτιατική
* με απλή αιτιατική, όταν έχουμε όνοματα πόλεων (ή μικρών νησιών).

π.χ. eo in Asiam, eo in Italiam, eo Romam, eo Carthaginem

3. Κίνηση από τόπο
Η κίνηση από τόπο δηλώνεται:

* με τοπικά επιρρήματα (inde, illuc, quo)
* με τις προθέσεις ab, ex, de + αφαιρετική
* με απλή αφαιρετική, όταν έχουμε όνοματα πόλεων (ή μικρών νησιών).

π.χ. venio ex Asiā, venio ab Italiā, venio Romā, venio Carthagine

σημείωση 1: Τρεις τύποι του ουσιαστικού domus χρησιμοποιούνται επιρρηματικά ως προσδιορισμοί του τόπου:

domi
= στο σπίτι, στην πατρίδα (στάση σε τόπο) [αρχ. οἴκοι]
domum = στο σπίτι, στην πατρίδα (κίνηση σε τόπο) [αρχ. οἴκαδε]
domo = από το σπίτι, από την πατρίδα (απομάκρυνση) [αρχ. οἴκοθεν]

σημείωση 2
: Στο κείμενο 34 υπάρχει εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο με όνομα πόλης (in Literno). Στη συγκεκριμένη περίπτωση δηλώνεται όχι η πόλη, αλλά η ευρύτερη περιοχή, όπου βρισκόταν η έπαυλη του Σκιπίωνα.


Β΄ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΧΡΟΝΟΥ
Ο χρόνος δηλώνεται με τους εξής τρόπους:

1. με επιρρήματα (postea, iam, tum, nunc, deinceps, mox, diu, semper).
Τα επιρρήματα post και ante συνοδευόμενα από αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς δηλώνουν το πόσο μετά ή πόσο πριν συνέβη κάτι.
π.χ. paulo post = λίγο αργότερα [23], paucis ante diebus = πριν από λίγες μέρες
2. με εμπρόθετους προσδιορισμούς
π.χ. post victoriam = μετά τη νίκη [29], ante tertium diem = πριν από 3 ημέρες [25]

3. με χρονικές προτάσεις

4. με χρονικές μετοχές

5. με πλάγιες πτώσεις.

Πιο συγκεκριμένα:

* με απλή αφαιρετική για να δηλωθεί το πότε έγινε κάτι. π.χ. quodam die = κάποια μέρα [25]
* με απλή αιτιατική για να δηλωθεί το πόση διάρκεια είχε. π.χ. paucos menses = για λίγους μήνες [28]
* με απλή αφαιρετική για να δηλωθεί το μέσα σε πόσο χρόνο ή ύστερα από πόσο χρόνο έγινε κάτι.
π.χ. quo Carthago deleta est = κατά τη διάρκεια του οποίου η Καρχηδόνα καταστράφηκε [25]

πηγή: http://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1679

ΕΝΟΤΗΤΑ 28-29 ασκήσεις

ΕΝΟΤΗΤΑ 28η
Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit. Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. Tu, hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. Noli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi.

1. Να μεταφέρετε στον αντίθετο αριθμό τους κλιτούς όρους των πιο κάτω προτάσεων:
α) servum in custodiam tradidit β) tu hominem investiga γ) cum viri sui consilium cognovisset
2. Licinus servus Athenas fugit et in Asiam abiit:
Nα μετατρέψετε τις παραπάνω προτάσεις σε πλάγιο λόγο, αφού τις εξαρτήσετε από την φράση Cicero dixit.
3. Να δηλώσετε την απαγόρευση με τους τρόπους που γνωρίζετε:
α) Tu hominem investiga. β) Summa diligentia Romam hominem mitte. γ) Εpheso rediens tecum hominem deduc δ. Tu hominem tradidisti:
4. Να συμπληρώσετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων που σας δίνονται, εφόσον αυτό είναι δυνατόν:
Epicureum ,paucos ,libero , Sardianus , summa ,parvi , gratius
5α. Plato quidam Sardianus hominem comprehendit: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.
β. • ut nihil ei gratius…fugitivi • cum eum fugitivum ... cognovisset, quanti homo sit: Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω προτάσεων (μονάδες 2), τον τρόπο εισαγωγής τους (μονάδες 2) και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο εκφοράς τους (μονάδες 4).
6. α) Να αποδώσετε με άλλο, ισοδύναμο συντακτικά, τρόπο το καθένα από τα πιο κάτω:
Noli spectare , quam recuperatio fugitivi
7. Μετατροπή των κύριων προτάσεων των κειμένων σε μετοχές
Plato quidam Sardianus hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit/
Τu hominem investiga, summaque dilίgentia Romam mitte
8. Nα μετατρέψετε τις παρακάτω προτάσεις σε πλάγιο λόγο, αφού τις εξαρτήσετε από την φράση Cicero orat / orabat fratrem: «Tu hominem investiga summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. «Noli spectare quanti homo sit»
9. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:
fugit γενική γερουνδίου
fuit προστακτική μέλλοντα
cognovisset, σουπίνο
comprehendit γ ενικό υποτακτικής μέλλοντα
tradidit β πληθυντικό οριστικής μέλλοντα
investiga α πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα
deduc αρχικούς χρόνους
spectare προστακτική ενεστώτα
est adfectus απαρέμφατο ενεστώτα
possit β πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού

10. nostri να κλιθεί στον πληθυντικό
paucos menses ονομαστική ενικού
libero τρία γένη ονομαστική ενικού
hominem αφαιρετική ενικού
summa γενική πληθυντικού
preti ονομαστική ενικού
scelus ονομαστική πληθυντικού
dolore αιτιατική ενικού
recuperatio γενική ενικού



ΕΝΟΤΗΤΑ 29η
Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurit corvum tenens; instituerat haec dicere: "Ave, Caesar, victor imperator". Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum et operam perdidi". Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: " Domi satis salutationum talium audio". Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: "Oleum et operam perdidi". Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.


ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1.α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
parem salutationem : αφαιρετική ενικού αριθμού
corvum : την ίδια πτώση του άλλου αριθμού
milibus : ονομαστική και γενική του ίδιου αριθμού
homo quidam: ονομαστική πληθυντικού
Id exemplum αιτιατική πληθυντικού
sutorem quendam γενική πληθυντικού
haec verba γενική ενικού

2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους ρηματικούς τύπους:
interfuit : απαρέμφατο του ίδιου χρόνου
emere : ονομαστική πληθυντικού μετοχής ενεστώτα στο αρσενικό γένος
doceret : το ίδιο πρόσωπο υποτακτικής μέλλοντα της ίδιας φωνής
impendebat : γενική γερουνδίου
solebat : α΄ ενικό πρόσωπο οριστικής υπερσυντελίκου
didicit : α΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού της ίδιας φωνής
dicere : β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα της ίδιας φωνής
rediret : β΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα
risit : β΄ ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού της ίδιας φωνής
attulit : γ΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα.
tenens : β΄ ενικό πρόσωπο υποτακτικήςενεστώτα της ίδιας φωνής
instituerat : δοτική γερουνδίου
doceret γ ενικό υποτακτικής μέλλοντα
respondebat γ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα
solebat γ ενικό υποτακτικής παρακειμένου

3.α. multum, parem, diu, cupidus, satis : Nα γράψετε τους αντίστοιχους τύπους των άλλων βαθμών.
β. «Oleum et operam perdidi»: Να μεταφέρετε την πρόταση στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τη φράση: Sutor solebat dicere...
γ. sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

4. Να αναγνωριστούν οι παρακάτω προτάσεις (εισαγωγή, εκφορά, κλπ.):
ut corvum doceret parem salutationem,/
quotiescumque avis non respondebat, /
quanti nullam adhuc emerat

5. Συντακτική αναγνώριση λέξεων:
imperator, Caesaris, sestertium, pecuniae, salutationum, verborum, domini, quanti.
6. Audita salutatione:Να αναλυθεί σε δευτερεύουσα πρόταση

7.: «Domi satis salutationum talium audio» Να μεταφέρετε την πρόταση στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τη φράση: Caesar dicit

8. eum instituerat (homo) haec dicere,/
Id exemplum sutorem quendam incitavit ut corvum doceret parem salutationem : Από πλάγιο σε ευθύ

9. cum Octavianus rediret, quotiescumque avis non respondebat : Να μετατραπούν οι προτάσεις σε μετοχές.

πηγή:Νεάρχου παράπλους

Αντιγόνη- Α΄επεισόδιο

Α’ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Στιχ. 162-279
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

Στ. 162-210: Ο Κρέοντας παρουσιάζεται στους θεατές με μια μεγαλόπρεπη και εντυπωσιακή είσοδο. Η παρουσίαση αυτή είναι εσκεμμένη, ώστε να αρχίσει να διαφαίνεται η υπέρβαση του μέτρου, η ύβρη, και να προετοιμαστεί έτσι η πτώση και η τιμωρία. Ο Κρέοντας αρχίζει μια σειρά από απόλυτες και μεγαλόσχημες εξαγγελίες, που φανερώνουν την επιπολαιότητα και τον εγωισμό του.

Η πρώτη του ρήση αφορά τις προγραμματικές πολιτικές του δηλώσεις που έχουν την εξής διάταξη:

α) δικαιολόγηση της σύγκλησης της γερουσίας: ο σεβασμός προς τον εκάστοτε άρχοντα.

β) πολιτική θέση Κρέοντα: νέος βασιλιάς.

γ) απόψείς για σωστή διακυβέρνηση.

i.ο άρχοντας πρέπει να παίρνει σωστές αποφάσεις για την πόλη και να έχει παρρησία.

ii δεν πρέπει να θεωρεί κανένα φίλο ανώτερο από την πατρίδα.

δ) θεωρητική εφαρμογή των απόψεων αυτών:

i.δε φοβάται να μιλήσει όταν πρόκειται για τη σωτηρία της πατρίδας

ii. δε θα θεωρούσε φίλο κάποιον εχθρό της πατρίδας.

iii.οι γνήσιοι φίλοι αποκτώνται, όταν η πατρίδα ευδαιμονεί.

ε) πρακτική εφαρμογή των απόψεων αυτών:

i.ο Ετεοκλής, ως υπερασπιστής της πόλης, θα ταφεί με τιμές.

ii.ο Πολυνείκης, ως εχθρός της πατρίδας, δε θα ταφεί.

στ) τελική αιτιολόγηση της απόφασής του

i.οι άδικοι δε μπορεί να απολαμβάνουν τις ίδιες τιμές με τους δίκαιους.

ii.οι φίλοι της πόλης θα τιμώνται ζωντανοί και νεκροί.

Στ. 166-174: Στο σημείο αυτό ο νέος βασιλιάς υπογραμμίζει: α) την αφοσίωση των μελών του Χορού στον οίκο του Λάιου και β) τη νομιμότητα της εξουσίας του. Φαίνεται ότι ο Κρέων δεν εμπιστεύεται το Χορό και προσπαθεί να πετύχει την αναγνώρισή του και την εξασφάλιση ενός σεβασμού και μιας αφοσίωσης όμοιας μ’ αυτήν που περιέγραψε παραπάνω.

Στ. 177: Κοινός τόπος στην αρχαία Ελληνική πολιτική σκέψη είναι η αντίληψη ότι οι ικανότητες, ο χαρακτήρας και οι διαθέσεις του ηγεμόνα δοκιμάζονται και αποκαλύπτονται στον τρόπο που ασκεί την εξουσία. Επειδή ο Κρέοντας δεν έχει δοκιμαστεί ακόμα στην εξουσία, η φράση υποκρύπτει για τους θεατές κάποια ειρωνεία.

Στ. 184-191: Ο Κρέων δείχνει συνέπεια χαρακτήρα. Παρουσιάζεται θεοσεβής, καθώς επικαλείται ως μάρτυρα της αλήθειας των λόγων του Δία. Ενδιαφέρεται κυρίως για την πατρίδα και τη σωτηρία της. Εκφράζει το κοινωνικό και πολιτικό ιδεώδες που επικρατούσε στην Αθήνα την εποχή που παρουσιάστηκε η τραγωδία. Φαίνεται συνετός και ιεραρχεί σωστά τις διάφορες αξίες. Θεωρεί την πατρίδα ως το πολυτιμότερο αγαθό. Η συλλογιστική και η φιλοσοφία του είναι απόλυτα ορθές. Όμως η πρώτη πολιτική του πράξη και απόφαση δεν είναι σωστή, καθώς επιβάλλει ένα νόμο-διάταγμα που έρχεται σε αντίθεση με τον ανθρωπισμό και το άγραφο θεϊκό δίκαιο. Αυτό κλονίζει τη διακηρυγμένη θεοσεβεία του. Σ’ αυτό το σημείο ανατρέπεται η συλλογική του και η αξιοπιστία των προγραμματικών του δηλώσεων.

Στ. 196-206: Στο σημείο αυτό επαναλαμβάνεται το διάταγμα παρ’ όλο που είναι ήδη γνωστό στους θεατές. Αυτό συμβαίνει: α) για να τηρηθεί η συνέπεια στον κανόνα της προοικονομίας των σκηνών, καθώς η Αντιγόνη είχε προετοιμάσει αυτή τη σκηνή και β) για να πληροφορηθεί και ο Χορός το περιεχόμενό του. Σαν νέο στοιχείο προστίθεται εδώ το σκεπτικό πάνω στο οποίο ο Κρέων στηρίζει τις διαμετρικά αντίθετες αποφάσεις που πήρε για τα δύο αδέλφια. Επίσης ο Κρέων παραλείπει ένα ουσιαστικό στοιχείο: την προβλεπόμενη ποινή.

Ο Κρέων στηρίζει την απόφασή του στο συλλογισμό ότι ο Πολυνείκης είναι προδότης. Διαπράττει όμως σφάλμα, γιατί αποδίδει προθέσεις σ’ αυτόν που δεν είχε και πιστεύει πως έχει το δικαίωμα να στερήσει την ταφή από έναν άνθρωπο, έστω κι αν αυτός είναι προδότης.

Για να δικαιολογήσει την απόφασή του ο Κρέοντας χρησιμοποιεί ένα τέχνασμα. Υποστηρίζει ότι δεν πρέπει ο προδότης να τιμηθεί όπως ο υπερασπιστής της πατρίδας, γιατί η εξίσωση συνιστά αδικία σε βάρος του αγαθού. Κανείς όμως δεν είχε την απαίτηση να προσφερθούν οι ίδιες τιμές και στους δύο αδελφούς. Μπορούσε απλώς να γίνει μια τυπική ταφή έξω από τα σύνορα της Θήβας. Αυτό επέβαλλαν οι άγραφοι νόμοι. Ο Κρέων δεν καταλαβαίνει ότι η δικαιοδοσία του έχει κάποια όρια και ότι οι νεκροί δεν ανήκαν στη δικαιοδοσία της πολιτείας.

Η διαταγή του Κρέοντα θα αποτελέσει κριτήριο πολιτικής αφοσίωσης. Όσοι από τους Θηβαίους τολμήσουν να την παραβούν θα είναι εχθροί της πόλης, άρα πολιτικοί αντίπαλοι και υπονομευτές της εξουσίας του Κρέοντα.

Στ. 211-214: Ο Χορός δίνει απόλυτο χαρακτήρα στην εξουσία του μονάρχη. Αυτό μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι ο Χορός δεν πιστεύει όσα λέει, γιατί κανένας συνετός άνθρωπος δε θα αναγνώριζε την εξουσία ενός επίγειου μονάρχη πέραν αυτού του κόσμου, δηλαδή στους νεκρούς. Διαφαίνεται στα λόγια, λοιπόν, του Χορού μια ειρωνεία. Φαίνεται ότι ο Χορός έχει τις επιφυλάξεις του για την ορθότητα της διαταγής του Κρέοντα, καθώς υποδηλώνει ότι άλλοι ενδέχεται να έχουν διαφορετική άποψη για το θέμα αυτό. Τα λόγια του Χορού αποτελούν μια διπλωματική απάντηση, η οποία ενέχει έμμεση αποδοκιμασία. Η υποταγή του Χορού στον Κρέοντα προβάλλει έμμεσα το φόβο που νιώθει ο πρώτος απέναντι στο δεύτερο και τον αυταρχικό κι εξουσιαστικό χαρακτήρα του δεύτερου.

Στ. 216: Ο ποιητής σκόπιμα παρουσιάζει το Χορό να παρανοεί την προτροπή του Κρέοντα και να νομίζει ότι του αναθέτει τη φύλαξη του νεκρού. Αυτή η παρανόηση του Χορού και η διευκρίνιση του Κρέοντα αποτελούν στοιχεία δραματουργικής τεχνικής που προοικονομούν και δικαιολογούν την είσοδο του φύλακα και ταυτόχρονα δίνουν την αφορμή για να παρουσιάσει ο Κρέων τις υποψίες του για τους δράστες της ταφής και τα ιδιοτελής τους κίνητρα αυξάνοντας έτσι το ενδιαφέρον των θεατών. Από την άλλη η υπεκφυγή του Χορού υποδηλώνει ότι δεν είναι απόλυτα σύμφωνος με τις σχετικές διαταγές του Κρέοντα.

Στ. 220: Ο Χορός στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε ή να δεχτεί την πρόταση του Κρέοντα και να τον στηρίξει ή να την απορρίψει και να εκδηλώσει ξεκάθαρα την αντίθεση του ή να τη συζητήσει. Ο ποιητής όμως δεν τον βάζει να κάνει τίποτε απ’ αυτά. Στην πρώτη περίπτωση ο Χορός δεν θα μπορούσε να συμφωνήσει με έναν τύραννο και υποστηρίξει μια λανθασμένη απόφαση. Στην δεύτερη περίπτωση ο Κρέων θα οργιζόταν και θα ακολουθούσε μια σύγκρουση με το Χορό, ο οποίος θα έπρεπε να δικαιολογηθεί παραβιάζοντας το λειτουργικό του ρόλο μέσα στην τραγωδία. Παράλληλα θα μείωνε το ρόλο της Αντιγόνης και θα την εμπόδιζε να φτάσει στο ύψος στο οποίο τελικά φτάνει όταν συγκρίνεται με τον Κρέοντα. Ο Χορός λοιπόν παρουσιάζεται να απαντά με αινιγματικό τρόπο, λέγοντας πως δεν είναι κανένας τόσο ανόητος που να θέλει να πεθάνει.

Όπως συμπεραίνουμε από το εύθυμο τραγούδι της Παρόδου και από την απορία που εξέφρασε ο Χορός για το λόγο της ειδικής πρόσκλησής του, δε γνωρίζει το διάταγμα ούτε την ποινή που προβλέπεται. Η υπόθεση που κάνει εδώ ο Χορός για την ποινή εξυπηρετεί το έργο με τρεις τρόπους: α) αποκαλύπτει πως κίνητρο της συμπεριφοράς του Χορού είναι ο φόβος της εξουσίας του Κρέοντα, β) φωτίζει τον τυραννικό και αυταρχικό χαρακτήρα του Κρέοντα και γ) προοικονομεί τη στάση παθητικότητας και αδράνειας που θα τηρήσει ο Χορός στη συνέχεια.

Γενικότερα, ο Χορός από την αρχή βρίσκεται σε ένα δίλημμα που προδίδει σ’ αυτόν κάποια τραγικότητα και τον κάνει να αποκαλύπτεται ως χαρακτήρας. Ταλαντεύεται, λοιπόν, ανάμεσα στην αφοσίωση του προς τον Πολυνείκη, κάτι όμως που θα τον οδηγήσει στην τιμωρία, και στην υποστήριξή του προς τον Κρέοντα, κάτι που θα αποτελέσει προδοσία των δεσμών του με την οικογένεια του Οιδίποδα.

Ο Χορός, πάντως, διαφωνεί με την απόφαση του Κρέοντα και αυτό φαίνεται από τα εξής:

α) δεν υποστηρίζει ανοιχτά και ξεκάθαρα τον νέο άρχοντα

β) απορρίπτει με διπλωματικό τρόπο τις προτάσεις συνεργασίας

γ) μιλά με ύφος τυπικό και ψυχρό

δ) αφήνει να φανεί ότι κίνητρο της παθητικότητάς του είναι ο φόβος.

Στ. 223-236: Ο φύλακας τονίζει το δίλημμα που τον ταλαιπώρησε με τους εξής τρόπους:

i.χρησιμοποιεί ένα ζωντανό εσωτερικό διάλογο με τη ψυχή του

ii.παρεμβάλλει έναν ευθύ λόγο γεμάτο με χαρακτηριστικές ερωτήσεις

iii.χρησιμοποιεί απλό και κοφτό λόγο που στηρίζεται πάνω σε μια βασική αντίθεση: «χωριεις» – «μένεις»

Στ.239: Με μια συσσώρευση αρνήσεων ο φύλακας προσπαθεί να απαλλάξει τον εαυτό του από κάθε ευθύνη. Δηλώνει κατηγορηματικά ότι δε γνωρίζει το δράστη και ότι ο ίδιος δεν είναι ο δράστης. Συμπεραίνει λοιπόν μόνος του ότι θα ήταν άδικο να τιμωρηθεί.

Στ. 249-278: Στους στίχους αυτούς έχουμε τη δεύτερη ρήση του φύλακα, όπου γίνεται η περιγραφή των γεγονότων. Έτσι δίνονται:

α) τα εξωτερικά στοιχεία του τόπου: κανένα ίχνος ούτε από εκσκαφή χώματος ούτε από δράστη.

β) τα χρονικά δεδομένα παρανομίας: η ανακάλυψη του εγκλήματος έγινε νωρίς το πρωί, επομένως η πράξη έγινε πριν χαράξει.

γ) οι λεπτομέρειες της ταφής: όχι τύμβος, αλλά κάλυψη με σκόνη.

δ) ο αποκλεισμός πιθανών υπαίτιων της ταφής: i. δεν υπάρχου ίχνη ζώων και ii. οι φύλακες αρνούνται ότι είναι οι δράστες.

ε) η υποχρέωση ανακοίνωσης των νέων στο βασιλιά: με κλήρο ορίστηκε ο συγκεκριμένος φύλακας.

στ) η αιτιολόγηση της αθυμίας του να παρουσιαστεί στο βασιλιά: με γνωμικό: κανείς δεν αγαπά τον μαντατοφόρο κακών ειδήσεων.

Στ. 251: Ο φύλακας δηλώνει ότι δεν υπήρχαν ίχνη από τροχούς. Το γεγονός αυτό θα έπρεπε να δημιουργήσει στον Κρέοντα την υποψία ότι ο δράστης μάλλον είναι γυναίκα, καθώς οι γυναίκες δεν οδηγούν άρματα· και εφόσον οι γυναίκες συγγενείς είναι επιφορτισμένες με το έργο της ταφής, οι πιθανοί ύποπτοι περιορίζονται στην Αντιγόνη και την Ισμήνη. Ο Κρέων όμως δε μπορεί να σκεφτεί ότι μια γυναίκα θα έδειχνε τέτοια τόλμη.

Στ. 256: Σύμφωνα με τα έθιμα εκείνης της εποχής, όποιος έβλεπε άταφο νεκρό και δεν έριχνε πάνω του σκόνη θεωρούνταν εναγής, δηλαδή μιασμένος. Αυτό δηλώνει ότι ο λαός θεωρεί την ταφή του νεκρού πράξη ιερή και υποχρεωτική. Επομένως, έμμεσα αποδοκιμάζεται το κήρυγμα του Κρέοντα.

Στ. 264: Παρουσιάζονται εδώ δύο είδη θεοδικίας ή θεοκρισίας, με τα οποία απονεμόταν το δίκαιο στις αρχαίες κοινωνίες. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο θεός δε μπορεί να αφήσει τον αγνό και τον αθώο να καεί ή να πεθάνει, επομένως όποιος άντεχε αυτές τις δοκιμασίες ήταν αθώος.

Στ. 278-279: Σημαντικοί στίχοι για την ερμηνεία του έργου, γιατί ο συλλογισμός στον οποίο οδηγούν ενισχύει την υπόνοια του Κρέοντα ότι η πράξη της ταφής είναι έργο των πολιτών του αντιπάλου και ανεβάζουν τη δραματική ένταση.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Κρέοντας: O αρχηγός του κράτους παρουσιάζεται θεοσεβής, εφόσον αποδίδει στους θεούς τη νίκη των Θηβαίων. Στη συνέχεια εκθέτει τις διοικητικές αρχές που θα εφαρμόσει κατά την άσκηση της εξουσίας του. Παρουσιάζεται φιλόπατρις και γενναίος άντρας. Θέλει να προετοιμάσει ψυχολογικά το λαό για το διάταγμά του το οποίο είναι σύμφωνο με το δίκαιο της εποχής. Διαφαίνεται ο εγωισμός του με την χρήση της αντωνυμίας ε γ ω. Είναι απόλυτος και φαίνεται αποφασιστικός.


Ο φύλακας παρουσιάζεται και εδώ ένας απλοϊκός τύπος που μέλημά του είναι μόνο να σώσει τη ζωή του. Γνωρίζει το δίκιο αλλά η ταπεινή θέση του, τον κάνει να υιοθετεί στάση δειλή και συνεσταλμένη για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του. Προς το τέλος όμως, πετά κάποιες κουβέντες που δείχνουν ότι αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει. Διακρίνεται μια αυθάδεια όταν σχολιάζει φλύαρα τη συναισθηματική κατάσταση του βασιλιά. Στο τέλος δηλώνει πως δεν πρόκειται να επιστρέψει ακόμα κι αν βρεθεί ο δράστης της ταφής.

πηγή:blogs.sch.gr

17Η ΝΟΕΜΒΡΗ

ΕΝΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟ… ΨΩΜΙ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
(σκέψεις με αφορμή τη γιορτή του Πολυτεχνείου)

38 χρόνια πέρασαν ήδη από τις θλιβερές εκείνες ημέρες του 1973.Θλιβερές, γιατί η βαριά σκιά της δικτατορίας έπνιγε την καρδιά και τη συνείδηση των δημοκρατικών Ελλήνων έξι χρόνια πια και δεν μπορούσαν άλλο να την αντέξουν. Ήταν όμως και ηρωικές εκείνες οι μέρες, γιατί η νέα γενιά απέδειξε για άλλη μια φορά το μεγαλείο της, έδιωξε από πάνω της τη ρετσινιά της οκνής, ανερμάτιστης, της χωρίς σκοπό, όνειρα και ιδανικά νεολαίας και αγωνίστηκε μέχρι τέλους για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη γενέτειρά της.
Γεμάτη παλμό και ορμή νεανική και με ένα σύνθημα στα χείλη ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ-ΨΩΜΙ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ όρθωσε το ανάστημά της απέναντι στο τανκ του δικτάτορα και επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά πως τίποτα δεν δωρίζεται αλλά κατακτάται με αγώνες, θυσίες και αίμα. Με εφαλτήριο σκέψης και δράσης λοιπόν το ΨΩΜΙ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ οι νέοι αυτοί μεγαλούργησαν. Άραγε οι σημερινοί νέοι έχουν ανάγκη τις τρεις αυτές προϋποθέσεις για να φτάσουν στο θαύμα-που μακάρι ποτέ να μη χρειαστεί.
Μπορεί τα ζητούμενα του Πολυτεχνείου ΨΩΜΙ, ΠΑΙΔΕΊΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ να μοιάζουν μέχρι σήμερα παράκαιρα, ανεπίκαιρα, ουτοπικά (ωστόσο έρχονται δύσκολες μέρες και ίσως μας λείψουν ξανά) αφού είμαστε χορτάτοι πια μέσα στην καταναλωτική μας ευδαιμονία, με μια παιδεία που προσφέρεται αφειδώς αλλά όχι αμισθί και όχι μόνο από τα σχολεία μας, μέσα σ’ ένα κυκεώνα πληροφοριών και γνώσεων που επιβάλλει και προωθεί το πεπαιδευμένο αλλά δυστυχώς και… παιδευόμενο πρότυπο ανθρώπου, με μια ελευθερία τόσο πλέρια, που αγνοεί ο καθένας μας τα όριά της και μπορεί ταυτόχρονα να λειτουργεί ως δυνάστης και ως υπόδουλος.
Παραφράζοντας λοιπόν το σύνθημα ΨΩΜΙ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, για να ανταποκρίνεται όχι στις ανάγκες αλλά στις ….στερήσεις του σύγχρονου ανθρώπου, θα μπορούσε να ακουστεί ως δικαίωμα στο ΧΡΟΝΟ, στη ΣΚΕΨΗ, στην ΑΠΟΨΗ. Αναλογιστείτε πως επικρατεί η άποψη ότι χρειάζομαι χρόνο για να σκεφτώ, πως μπορώ να έχω άποψη επί παντός επιστητού χωρίς να το πολυσκεφτώ, γιατί δεν έχω χρόνο και πως, επειδή ο χρόνος είναι χρήμα, δεν χρειάζεται ούτε να σκέφτομαι, ούτε βέβαια να έχω άποψη.
Αν αφήσουμε κατά μέρος τα λογοπαίγνια είμαστε νομίζω όλοι σε θέση να αντιληφθούμε πως το πρώτο ζητούμενο του σύγχρονου ανθρώπου είναι ο χρόνος ή ο ελεύθερος χρόνος -έννοια που καθόλου δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ- λες και ό,τι προηγείται ή έπεται του ελεύθερου χρόνου είναι ο χρόνος καταδυνάστευσης του ανθρώπου. Μήπως όμως είναι έτσι; Αλήθεια, ο άνθρωπος που ασκεί ένα επάγγελμα που δεν τον εκφράζει δεν καταπιέζεται; Όταν αναγκάζεται λόγω των απαιτήσεων της ζωής να αναλώνεται σε παντοειδείς δραστηριότητες, προκειμένου να ανταποκριθεί στις συνεχώς αυξανόμενες πλαστές ανάγκες της, δε φθείρεται;
Ή μήπως ο άνθρωπος σκέφτεται σήμερα; Προλαβαίνει άραγε; Η σκέψη και ο διαλογισμός είναι πολυτέλεια στις μέρες μας. Είναι για τους φιλόσοφους και τους «ψαγμένους», που έχουν εξασφαλίσει με ….κάποιο τρόπο τα προς το ζην και φιλοσοφούν εκ του ασφαλούς ή για τους αιθεροβάμονες και τους «φευγάτους», που η τρέλα τους τούς επιτρέπει ακόμη να ονειρεύονται. Ε ξ άλλου υπάρχουν και κάποιοι που τους βολεύει να μην είναι σκεπτόμενοι οι σημερινοί άνθρωποι, για να μπορούν να τους χειραγωγούν ευκολότερα.
Τελικά έχει άποψη ο σύγχρονος άνθρωπος; Η κοινωνία της πληροφορίας του παρέχει θεωρητικά αυτή τη δυνατότητα. Έτσι όλοι γνωρίζουν τα πάντα για τα πάντα. Αυτή η πολυπραγμοσύνη όμως και η εκφορά λόγου από τον κάθε αδαή για οποιοδήποτε ζήτημα πιστοποιεί την επιπολαιότητα και την επιδερμικότητα με την οποία αντιμετωπίζονται όλα τα ζητήματα. Άλλωστε δεν είναι προσβλητικό να θυμόμαστε που και που τους σοφούς προγόνους μας που παραδεχόταν την άγνοιά τους και την αξιοποιούσαν ως κίνητρο για αναζήτηση και έρευνα.
Όταν λοιπόν βρούμε ο καθένας μας το ΧΡΟΝΟ για μια ενδοσκόπηση, όταν ΣΚΕΦΤΟΥΜΕ πόσο πολύτιμος είναι ο εαυτός μας για μας, όχι για τους άλλους, τότε έχω την ΑΠΟΨΗ πως θα μπορούσαμε «να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα»

ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΒΙΖΥΗΝΟΥ (συνέχεια)

Κάποιες συμπληρωματικές πληροφορίες για το ΓΘ1 και ΓΘ2 σχετικά με το Βιζυηνό τώρα που τελειώνουμε το... "Αμάρτημα"

Αθανασόπουλος, Β., Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Γ. Βιζυηνού Αθήνα 1992, Καρδαμίτσας. Σσ. 156-157

Οι προσωπικοί μύθοι του Βιζυηνού
Στην περίπτωση του Βιζυηνού η αναζήτηση των προσωπικών μύθων έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί αυτοί αντανακλούν τις ψυχολογικές συγκρούσεις του συγγραφέα. Οι συγκρούσεις αυτές υφίστανται ανάμεσα σ' αυτόν και στην κοινωνική ή όποια άλλη περιβάλλουσα πραγματικότητα κυρίως, αλλά κι ανάμεσα σ' αυτόν και στον εαυτό του κατά δεύτερο λόγο.
Ακόμη, μέσα από τους προσωπικούς μύθους διαφαίνονται οι ιδανικές ή δυνατές λύσεις που ο συγγραφέας θα ήθελε, ή που αυτός κατορθώνει να δώσει σ' αυτές τις ψυχολογικές συγκρούσεις. Οι προσωπικοί μύθοι, λοιπόν, με τη λειτουργία τους αυτή γίνονται πολύ διαφωτιστικοί σε ό,τι αφορά τις αιτίες ή τις συνθήκες δημιουργίας του πεζογραφικού έργου του Βιζυηνού, καθώς και τις αιτίες ή τις συνθήκες της διακοπής αυτής της δημιουργίας.
Έχει γίνει, βέβαια, σαφές πως οι μύθοι που εμψυχώνουν το έργο του Βιζυηνού δεν είναι αποκλειστικός καρπός της δημιουργικής φαντασίας του. Ο Βιζυηνός δεν κατεσκεύασε με το έργο του μύθους• αντίθετα, διαπιστώνουμε πως κατά τη συγκρότηση του πεζογραφικού έργου του κατά βάση καταφεύγει σ' έναν προσωπικά υπαρκτό κόσμο - έστω κι αν αυτό γίνεται μέσα από την ανάμνηση. Αυτό είναι απόρροια της προσπάθειας του να υλοποιήσει μέσα στη ζωή του κάποιους μύθους, καθώς και του συνακόλουθου γεγονότος πως η λογοτεχνία ουσιαστικά υπήρξε ένα μέσο υπηρέτησης αυτών των μύθων της ζωής του. Αυτός είναι και ο λόγος που το πεζογραφικό έργο του διαθέτει μια τόσο έντονη πραγματολογική διάσταση που ξεκινώντας από την περισσότερο ή λιγότερο μακρινή ανάμνηση, συχνά επεκτείνεται προς την περιοχή της επιστήμης (της ψυχολογίας κυρίως) και των λαϊκών παραδόσεων.

Τζιόβας, Δημήτρης, Το παλίμψηστο της ελληνικής αφήγησης Αθήνα 1993, Οδυσσέας. Σσ. 49-50, 167

Στοιχεία της αφήγησης στον Βιζυηνό
Η διαφορά στο χειρισμό της οπτικής γωνίας ανάμεσα στο Βικέλα και το Βιζυηνό, θα μπορούσε να πει κανείς ότι εκφράζει μικροσκοπικά και . τη διαφορά ανάμεσα στο ευθύγραμμο απομνημόνευμα και το έντεχνο λογοτέχνημα ή σημαίνει κατά κάποιο τρόπο τη μετάβαση του ελληνικού αφηγηματικού λόγου από τη διήγηση στην αφήγηση, από την ιστοριογραφία στην πεζογραφία, ένα πέρασμα που σημαδεύεται έντονα από την περιπλοκότερη και την εσωτερικότερη αφηγηματική προοπτική του Βιζυηνού.
Σε αυτόν τελικά η οπτική γωνία είναι ιδιάζουσα, γιατί και η πλοκή των περισσότερων διηγημάτων του είναι σχεδόν μοναδική. Ο Βιζυηνός είναι ο πρώτος νεοέλληνας πεζογράφος που βασίζει την πλοκή του στο αίνιγμα και το στοιχείο αυτό μαζί με το χρονικό ανάπτυγμα της έδωσαν την ευκαιρία σε αρκετούς, με πρώτο τον Παλαμά, να υποστηρίξουν ότι τα διηγήματα του έχουν τις προϋποθέσεις μυθιστορήματος. Πολύ δύσκολα θα ξαναβρούμε στην ελληνική πρόζα πλοκή σαν του Βιζυηνού που να εκμεταλλεύεται τόσο καλά την εσωτερική εστίαση και αυτό γιατί το κυρίαρχο μοντέλο οργάνωσης της δράσης σε αρκετές νουβέλες και διηγήματα είναι τελείως διαφορετικό. Βασίζεται, κυρίως, στην τριμερή διάταξη των συμβάντων ακολουθώντας το σχήμα: αρχική κατάσταση - ανατροπή της - νέα κατάσταση, παρά στο αίνιγμα ή στην απορία.


Tonnet Henri, Ιστορία του ελληνικού μυθιστορήματος μετάφραση Μαρίνα Καραμάνου, Αθήνα 1999, Πατάκης. Σσ. 147-148
Πράγματι, το αντικείμενο της λογοτεχνικής δημιουργίας του Βιζυηνού, έτσι όπως το μαντεύουμε, δεν είναι καθόλου η περιγραφή των αυθεντικών ελληνικών ηθών. Ο Βιζυηνός αναπαριστά την παιδική του ηλικία στη Θράκη μεταμορφώνοντάς την. Αυτή η αναδημιουργία με βάση τις αναμνήσεις έχει όλες τις μορφές μιας έρευνας άλλοτε τρυφερής και άλλοτε αγωνιώδους για το προπατορικό αμάρτημα της οικογένειάς του. Έχοντας αποχωριστεί πολύ νωρίς το οικογενειακό περιβάλλον για να πάει να δουλέψει σ' ένα ραφείο στην Κωνσταντινούπολη και υποχρεωμένος να αρέσει σε διάφορους «θετούς πατέρες», όπως ο προστάτης του Ζαρίφης, ο Βιζυηνός δεν παύει να ερευνά τις «παλιές ιστορίες» της οικογένειάς του. Υποθέτει μάλλον ότι, όπως και στο μύθο του Οιδίποδα, πρέπει να υπάρχει ένα αρχικό λάθος που εξηγεί τις ανησυχητικές αντιφάσεις που στοιχειώνουν τον κόσμο του. Η μητέρα του σκοτώνει κατά λάθος την κόρη που ξεχωρίζει από τα άλλα της παιδιά (Το αμάρτημα της μητρός μου), έπειτα δείχνει τη στοργή της στο νεαρό Τούρκο για τον οποίο δεν ξέρει ότι έχει σκοτώσει το γιο της (Ποίος ήτον ο φονεύς του άδελφού μου).
Σ' όλα αυτά η περιγραφή του κόσμου της υπαίθρου κατέχει πραγματική αλλά δευτερεύουσα θέση. Τα πρόσωπα του Βιζυηνού μπορεί να είναι Έλληνες χωρικοί, δεν περιορίζονται όμως σ' αυτό. Ο εσωτερικός κόσμος των Τούρκων, του Κιαμήλ ή του Σελήμ, περιγράφεται με την ίδια συμπάθεια που περιγράφεται και ο κόσμος των Ελλήνων. Τα έθιμα και οι λαϊκές δοξασίες έχουν εδώ θέση όχι γιατί βοηθούν να εννοηθεί καλύτερα η αιώνια Ελλάδα, αλλά γιατί φανερώνουν μια βασική αγωνία:

«Ετινάχθην από το στρώμά μου.
Τότε ευρέθην ενώπιον παραδόξου σκηνής.
Η ασθενής ανέπνεε βαρέως, όπως πάντοτε. Πλησίον αυτής ήτο τοποθετημένη ανδρική ενδυμασία, καθ' ήν τάξιν φορείται. Δεξιόθεν σκαμνίον σκεπασμένον με μαύρον ύφασμα, επί του οποίου υπήρχε σκεύος πλήρες ύδατος και εκατέρωθεν δύο λαμπάδες αναμμέναι. Η μήτηρ μου γονυπετής εθυμίαζε τ' αντικείμενα ταύτα προσέχουσα επί της επιφανείας του ύδατος. […] Αίφνης μικρά χρυσαλίς, πετάξασα κυκλικώς επ' αυτού, ήγγισε με τα πτερά της, και ετάραξεν ελαφρώς την επιφάνειάν του.
Η μήτηρ μου έκυψεν ευλαβώς και έκαμε τον σταυρόν της, όπως όταν διαβαίνουν τα Άγια εν τη εκκλησία. […] Όταν η μικρά εκείνη χρυσαλίς εχάθη εις το βάθος του δωματίου, η μήτηρ μου ανέπνευσεν, εσηκώθη ιλαρά και ευχαριστημένη, και -Επέρασεν η ψυχή του πατέρα σου!- είπε, […]».
(έκδ. Αθανασόπουλου, σσ. 77-78)

Ο Βιζυηνός εισήγαγε στην Ελλάδα μια κατηγορία ψυχολογικών διηγημάτων με φανταστικές αποχρώσεις, ωστόσο ούτε η τεχνική του ούτε η θεματική του μας επιτρέπουν να τον κατατάξουμε στη σχολή της ηθογραφίας.

ΠΗΓΗ:ΠΟΘΕΓ

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ

Ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ
Η μόνη απάντηση σε διαφορα φαινόμενα που παρουσιάζονται ως προς τις υπερβάσεις εκ μέρους δημοσιογράφων είναι η απλή ανάγνωση του Κώδικα Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ, ο οποίος ψηφίστηκε το 1998 και συνοψίζει τους κανόνες των συναλλακτικών υποχρεώσεων του τύπου.


ΠΡΟΟΙΜΙΟ
Ο Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και Κοινωνικής Ευθύνης των δημοσιογράφων-μελών της Ε.Σ.Η.Ε.Α. έχει στόχο:
Να επαναβεβαιώσει και διασφαλίσει τον κοινωνικό ρόλο του δημοσιογράφου στις νέες συνθήκες, που διαμορφώνουν ο γιγαντισμός, το ολιγοπώλιο στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, η αυξημένη εμβέλεια και επιρροή των Μ.Μ.Ε. και η παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας.
Να αποθαρρύνει και να αντιστέκεται σε κάθε απόπειρα κρατικού ή άλλου επηρεασμού με τον αυτοκαθορισμό κανόνων υπεύθυνης επαγγελματικής λειτουργίας.
Να κατοχυρώσει την ελευθερία της πληροφόρησης και της έκφρασης, την αυτονομία και αξιοπρέπεια του δημοσιογράφου και να θωρακίσει την ελευθεροτυπία έπ’ αγαθώ της δημοκρατίας και της κοινωνίας.
Προς το σκοπό αυτό, οι δημοσιογράφοι αυτοδεσμεύονται να εφαρμόσουν και να περιφρουρήσουν τις ακόλουθες θεμελιώδεις αρχές:

Άρθρο 1
Το δικαίωμα του ανθρώπου και του πολίτη να πληροφορεί και να πληροφορείται ελεύθερα είναι αναφαίρετο. Η πληροφόρηση είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα ή μέσο προπαγάνδας. Ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει:
α. Να θεωρεί πρώτιστο καθήκον του προς την κοινωνία και τον εαυτό του τη δημοσιοποίηση όλης της αλήθειας.
β. Να θεωρεί προσβολή για την κοινωνία και πράξη μειωτική για τον εαυτό του τη διαστρέβλωση, την απόκρυψη, την αλλοίωση ή την πλαστογράφηση των πραγματικών περιστατικών.
γ. Να σέβεται και να τηρεί το διακριτό της είδησης, του σχολίου και του διαφημιστικού μηνύματος, την αναγκαία αντιστοιχία τίτλου και κειμένου και την ακριβή χρησιμοποίηση φωτογραφιών, εικόνων, γραφικών απεικονίσεων ή άλλων παραστάσεων.
δ. Να μεταδίδει την πληροφορία και την είδηση ανεπηρέαστα από τις προσωπικές πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, φυλετικές και πολιτισμικές απόψεις ή πεποιθήσεις του.
ε. Να ερευνά προκαταβολικά, με αίσθημα ευθύνης και με επίγνωση των συνεπειών, την ακρίβεια της πληροφορίας ή της είδησης που πρόκειται να μεταδώσει.
στ. Να επανορθώνει χωρίς χρονοτριβή, με ανάλογη παρουσίαση και ενδεδειγμένο τονισμό, ανακριβείς πληροφορίες και ψευδείς ισχυρισμούς, που προσβάλλουν την
τιμή και την υπόληψη του ανθρώπου και του πολίτη και να δημοσιεύει ή να μεταδίδει την αντίθετη άποψη, χωρίς, αναγκαστικά, ανταπάντηση, η οποία θα τον έθετε σε προνομιακή θέση έναντι του θιγομένου.

Άρθρο 2
Η δημοσιογραφία, ως επάγγελμα, αλλά και κοινωνικό λειτούργημα, συνεπάγεται δικαιώματα, καθήκοντα και υποχρεώσεις. Ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει:
α. Να αντιμετωπίζει ισότιμα τους πολίτες, χωρίς διακρίσεις εθνικής καταγωγής, φύλου, φυλής, θρησκείας, πολιτικών φρονημάτων, οικονομικής κατάστασης και κοινωνικής θέσης.
β. Να σέβεται την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια και το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής του ανθρώπου και του πολίτη. Μόνο όταν το επιτάσσει το δικαίωμα της πληροφόρησης μπορεί να χρησιμοποιεί, πάντοτε με τρόπο υπεύθυνο, στοιχεία από την ιδιωτική ζωή προσώπων που ασκούν δημόσιο λειτούργημα ή έχουν στην κοινωνία ιδιαίτερη θέση και ισχύ και υπόκεινται στον κοινωνικό έλεγχο.
γ. Να σέβεται το τεκμήριο της αθωότητας και να μην προεξοφλεί τις δικαστικές αποφάσεις.
δ. Να σέβεται την κατοχυρωμένη με διεθνείς συμβάσεις προστασία των ανηλίκων και των προσώπων με ειδικές ανάγκες και με σοβαρά προβλήματα υγείας.
ε. Να αντιμετωπίζει με διακριτικότητα και ευαισθησία τους πολίτες, όταν αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, ψυχικού κλονισμού και οδύνης, καθώς και αυτούς που έχουν εμφανές ψυχικό πρόβλημα, αποφεύγοντας να προβάλει την ιδιαιτερότητά τους.
στ. Να μην αποκαλύπτει, άμεσα ή έμμεσα, την ταυτότητα των θυμάτων βιασμού, τα οποία επέζησαν της εγκληματικής πράξης.
ζ. Να ελέγχει και να τεκμηριώνει τις πληροφορίες, που αναφέρονται στον ευαίσθητο τομέα της υγείας, όπου η παραπλανητική πληροφόρηση και η εντυπωσιακή προβολή μπορούν να προκαλέσουν αδικαιολόγητη αναστάτωση στην κοινή γνώμη.
η. Να συλλέγει και να διασταυρώνει τις πληροφορίες του και να εξασφαλίζει την τεκμηρίωσή τους (έγγραφα, φωτογραφίες, κασέτες, τηλεοπτικές εικόνες) με δημοσιογραφικά θεμιτές μεθόδους, γνωστοποιώντας πάντοτε τη δημοσιογραφική του ιδιότητα.
θ. Να τηρεί το επαγγελματικό απόρρητο ως προς την πηγή των πληροφοριών που εξασφάλισε υπό εχεμύθεια.
ι. Να σέβεται τους κανόνες της εμπιστευτικής πληροφόρησης (off the record) εφ’ όσον ανέλαβε αυτή τη δέσμευση.

Άρθρο 3
Η ισηγορία και η πολυφωνία, οξυγόνο της δημοκρατίας, αναιρούνται σε συνθήκες κρατικού μονοπωλιακού ελέγχου των Μ.Μ.Ε. και υπονομεύονται με τη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας τους σε γιγαντιαίες κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν την κοινή γνώμη σαν καταναλωτή και προσπαθούν να χειραγωγήσουν το φρόνημα, τις συνήθειες και την εν γένει συμπεριφορά της.Γι' αυτό ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει:
α. Να υπερασπίζεται σθεναρά το δημοκρατικό πολίτευμα, που διασφαλίζει την ελευθεροτυπία και την απρόσκοπτη άσκηση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος.
β. Να αποκρούει και να καταγγέλλει τις εκδηλώσεις κρατικού αυταρχισμού και τις αυθαιρεσίες των ιδιοκτητών των Μ.Μ.Ε. και ιδιαίτερα των ολιγοπωλίων.
γ. Να υπερασπίζεται τη δημοσιογραφική ανεξαρτησία στον εργασιακό χώρο του και να αρνείται την εκτέλεση έργου, που έρχεται σε σύγκρουση με τις αρχές της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
δ. Να μη δέχεται τη σύνταξη είδησης, σχολίου ή άρθρου και την παραγωγή εκπομπής κατά τις υποδείξεις των προϊσταμένων ή του εργοδότη του, αν το περιεχόμενό τους δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και να καταγγέλλει τις εν αγνοία του παραποιήσεις και διαστρεβλώσεις του δημοσιογραφικού του προϊόντος.

Άρθρο 4
Η υπερπροσφορά εργασίας στο χώρο της δημοσιογραφίας επιτείνει τις προϋποθέσεις για την εκδήλωση φαινομένων εκμετάλλευσης, όπως είναι: η άμισθη ή η συμβολικώς αμειβόμενη εργασία, η καταστρατήγηση συμβατικών υποχρεώσεων και κανόνων δεοντολογίας κ.λπ.. Γι' αυτό ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει:
α. Να στηρίζει και να ενισχύει τις δραστηριότητες της συνδικαλιστικής του οργάνωσης, που αποσκοπούν στη βελτίωση των όρων αμοιβής και απασχόλησης στα Μ.Μ.Ε..
β. Να αποκρούει στο χώρο εργασίας του κάθε απόπειρα περιστολής των εργασιακών δικαιωμάτων του ή παραβίασης των κανόνων δεοντολογίας.
γ. Να μην ασκεί και να μη δέχεται οποιαδήποτε μορφή διακρίσεων, που σχετίζονται με το φύλο ή την επαγγελματική ηλικία των συναδέλφων του.

Άρθρο 5
Η διαφάνεια στις οικονομικές σχέσεις αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της αξιοπιστίας, του κύρους και της επαγγελματικής αξιοπρέπειας του δημοσιογράφου, ο οποίος οφείλει:
α. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται αμοιβή για δημοσιογραφική εργασία από απόρρητα κονδύλια κρατικών υπηρεσιών και δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών.
β. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται αργομισθία ή έπ’ αμοιβή θέση συναφή με την ειδικότητά του σε Γραφεία Τύπου, δημόσιες υπηρεσίες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις, που θέτει εν αμφιβόλω την επαγγελματική αυτονομία και ανεξαρτησία του.
γ. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται τη διαφημιστική χρήση του ονόματος, της φωνής και της εικόνας του, παρά μόνο για κοινωφελείς σκοπούς.
δ. Να μη μεταδίδει και να μην αξιοποιεί ιδιοτελώς αποκλειστικές πληροφορίες που επηρεάζουν την πορεία του Χρηματιστηρίου Αξιών και την αγορά.
ε. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται οποιεσδήποτε παροχές σε χρήμα και είδος, που θίγουν την αξιοπιστία και την αξιοπρέπειά του και επηρεάζουν την ανεξαρτησία και την αμεροληψία του.

Άρθρο 6
Η συναδελφική αλληλεγγύη και ο αλληλοσεβασμός των δημοσιογράφων συμβάλλουν θετικά στις συλλογικές επαγγελματικές επιδιώξεις και στην κοινωνική εικόνα του δημοσιογραφικού επαγγέλματος. Γι' αυτό ο δημοσιογράφος οφείλει:
α. Να σέβεται την προσωπικότητα των συναδέλφων του. Να μην εκτοξεύει εναντίον τους ασύστατες κατηγορίες και να αποφεύγει τις προσωπικές αντεγκλήσεις, δημόσια και στους χώρους εργασίας.
β. Να θεωρεί σοβαρότατη αντιεπαγγελματική πράξη κάθε λογοκλοπή.
γ. Να μην οικειοποιείται την εργασία συναδέλφων του. Να αναφέρει πάντοτε το όνομα του συντάκτη, του οποίου χρησιμοποιεί κείμενα ή αποσπάσματα κειμένων.
Να μνημονεύει την πηγή των πληροφοριών, που έχουν ήδη δημοσιευθεί ή μεταδοθεί.

Άρθρο 7
Ο γιγαντισμός των Μ.Μ.Ε. και η παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας αύξησαν σημαντικά τον παιδευτικό και πολιτισμικό ρόλο του ηλεκτρονικού και του γραπτού Τύπου. Με τις πρόσθετες ευθύνες του στις νέες συνθήκες, ο δημοσιογράφος οφείλει:
α. Να συμβάλλει στην αναβάθμιση του δημοσιογραφικού λόγου, αποφεύγοντας γραμματικές, συντακτικές και λεκτικές κακοποιήσεις.
β. Να αποφεύγει τη χυδαιογραφία, τη χυδαιολογία και τη γλωσσική βαρβαρότητα, τηρώντας, ακόμη και στη σάτιρα και τη γελοιογραφία, τους κανόνες της επαγγελματικής ηθικής και της κοινωνικής ευθύνης.
γ. Να προστατεύει την ελληνική γλώσσα από την κατάχρηση ξένων λέξεων και όρων.
δ. Να συμβάλλει δημιουργικά στην προστασία της εθνικής μας παράδοσης και τη διασφάλιση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.

Άρθρο 8
Οι υποχρεώσεις των δημοσιογράφων, που απορρέουν από αυτόν τον Κώδικα, δεν συνιστούν περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Οι παραβάσεις των υποχρεώσεων αυτών ελέγχονται από τα δύο Πειθαρχικά Συμβούλια, συνερχόμενα σε κοινή συνεδρίαση, μέχρις ότου τροποποιηθεί το Καταστατικό, που θα επιλύσει θεσμικά το θέμα του Εποπτικού Οργάνου του Κώδικα.
H παραβίαση των διατάξεων αυτού του Κώδικα, εκτός από τις περιπτώσεις που τιμωρούνται αυτοτελώς από το δίκαιο (παραβίαση ιδιωτικής ζωής, δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας κλπ.) συνιστούν πειθαρχικά παραπτώματα που επισύρουν σχετικές κυρώσεις.

πηγή:e-lawyer

ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Μια σύντομη αλλά περιεκτική παρουσίαση για το θέμα της παραπληροφόρησης που μελετήσαμε σήμερα με το Β1

παραπληροφορηση

View more presentations from panosfilologos

ΠΑΙΖΟΥΣΙΝ ΕΝ ΟΥ ΠΑΙΚΤΟΙΣ

ΜΙΚΡΟΙ ΚΑΙ ΑΒΟΥΛΟΙ του Αντώνη Καρακούση

Το πολιτικό πρόβληµα της χώρας δείχνει να βρίσκει, υπό το βάρος της επαπειλούµενης κατάρρευσης, κάποια προσωρινή ατελή διέξοδο. Ο κ. Παπανδρέου µετά την ατυχή επιλογή του για το δηµοψήφισµα και τον σάλο που προκάλεσε διεθνώς, φέρνοντας τη χώρα στα πρόθυρα εξόδου από την ευρωζώνη, υποχρεώθηκε σε αναζήτηση λύσεων ξένων προς τα ως τώρα ελληνικά πολιτικά ήθη. Οσο κι αν η στάση του εγείρει αµφιβολίες, είναι φανερό ότι εκχωρεί εξουσίες και δείχνει διατεθειµένος να παραδώσει την πρωθυπουργία, είτε γιατί αγαπάει την πατρίδα, όπως λέει, είτε γιατί δεν µπορεί να κάνει αλλιώς, επειδή απλούστατα γνωρίζει ότι µόνος του δεν στέκεται ούτε µέρα στο Μέγαρο Μαξίµου. Αντιστοίχως και άλλες πολιτικές δυνάµεις, ευρωπαϊκές, συστηµικές και εθνολαϊκές, αντιλαµβάνονται ότι στις παρούσες συνθήκες εθνικής κατάρρευσης δεν µπορούν να διατηρούν ρόλο απλού παρατηρητή των εξελίξεων και µπαίνουν στο παιχνίδι. Αλλες πάλι, της δογµατικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς, εµµένουν στις θέσεις τους, δεν µετακινούνται, επενδύοντας στην επερχόµενη καταστροφή, µη αντιλαµβανόµενες πιθανώς το βάρος των συνεπειών ούτε την έκταση της µεταβολής των συνθηκών. Και µένει το κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης που αρνείται συµµετοχή, προστατεύοντας κυρίως τον ρόλο της εφεδρικής δύναµης, η οποία υποτίθεται ότι θα πρέπει να µείνει αµέτοχη και αλώβητη για την επόµενη µέρα.

Ολοι ωστόσο συµπεριφέρονται σαν να µην αντιλαµβάνονται πλήρως την κατάσταση και να µην αισθάνονται το µέγεθος της απειλής. Και εδώ ίσως χρειάζονται ορισµένες διευκρινίσεις. Η χώρα δεν απειλείται απλώς από την οικονοµική κρίση. Κινδυνεύει µε βίαιη αλλαγή εθνικού προσανατολισµού, µε ανατροπή πρώτου µεγέθους. Η χώρα αν συνεχίσει αµέριµνη ή δράσει µε µάτια εσωστρεφή, θα κινδυνεύσει όχι απλά µε πτώχευση αλλά και µε αποποµπή από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Και διερωτάται κανείς πώς κόµµατα µε ιστορικές ευρωπαϊκές ρίζες, όπως η Νέα ∆ηµοκρατία, κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν τι παίζεται και τι πάει να χαθεί. Η τελευταία θέτει όρους που δεν στέκουν, επιχειρεί να περάσει την κρίση άβρεχτη, ψηφίζοντας µόνο τα θετικά µέρη της συµφωνίας, όταν η ηγεσία της γνωρίζει πολύ καλά ότι δανειακή σύµβαση, έκτη δόση και νέο οικονοµικό πρόγραµµα είναι αναπόσπαστα, συγκροτούν αδιατάρακτο και αλληλοσυµπληρούµενο σύνολο.

Αυτή την ώρα θα περίµενε κανείς από τα κεντρικά πρόσωπα του πολιτικού συστήµατος άλλη στάση. Οι περισσότεροι αντιδρούν ως µοιραίοι και άβουλοι, προσβλέποντας ανοήτως σε µια επόµενη µέρα, που πιθανώς δεν υπάρχει για κανέναν τους. Είναι αυτή η στάση ακριβώς που επιβεβαιώνει την εκτίµηση ότι οι ηγέτες µας είναι µικροί και απαίδευτοι. Και πιθανώς να αποδειχθούν και άβουλοι.

πηγή:εφημερίδα "το βήμα"

ΘΡΗΣΚΕΙΑ-ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑ-ΜΑΓΕΙΑ στο "αμάρτημα της μητρός μου"

Το αμάρτημα της μητρός μου του Γ. Βιζυηνού: Μαγικός και θρησκευτικός λόγος

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ, τεύχος 93, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2005
πηγή:το ιστολόγιο της Ε.Στάμου "αρισμαρί"

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ "ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ"

«Υπάρχει η ζέστα του υποκειμενικού στοιχείου στο Αμάρτημα της μητρός μου, καθώς η αφήγηση μας δίνεται ως ανάμνηση του συγγραφέα. Ένα οικογενειακό δράμα εξιστορεί στο διήγημα αυτό ο Βιζυηνός, με γνώ­ση της ψυχής και με αφηγηματική τέχνη. Από την αφήγηση δεν λείπουν ακόμα, εδώ κι εκεί, η ειρωνεία, η χάρη, το χιούμορ. Το θέμα είναι απλό, τα πρόσωπα λίγα: κυρίως η μητέρα και ο αφηγητής. Ωστόσο η επιμονή του συγγραφέα στον εσωτερικό κόσμο, η σωστή περιγραφή και απόδοση του ψυχικού δράματος της μητέρας, της Δεσποινιώς της Μιχαλιέσσας, η ηθική δοκιμασία της από τη συναίσθηση του αμαρτήματός της, υψώνουν το θέμα και το διήγημα σ’ ένα άλλο επίπεδο - όχι απλώς ρεαλιστικό. Γιατί όλα στο Αμάρτημα της μητρός μου υπηρετούν τον μέσα κόσμο, την αγωνία και το βάθος της ψυχής, τη συγκρατημένη έκφραση του πόνου της μητέρας. Έπει­τα οι σχέσεις ανάμεσα στα πρόσωπα του διηγήματος είναι τόσο αληθινές, τόσο φυσικές, τόσο συγκινητικά και ουσιαστικά δοσμένες, ώστε το δράμα να υποβάλλεται αβίαστα, με ισορροπία και με μέτρο, χωρίς ακρότητες ή υπερβολές. Η πλαστική δύναμη του Βιζυηνού διακρίνεται επίσης εδώ: τα πρόσωπά του, και ιδίως η μητέρα, ζωντανεύουν θαυμάσια, μέσα σε λίγες γραμμές, ανάμεσα από ένα διάλογο που μπορεί και μας δίνει πάντα το καί­ριο - ό,τι αποκαλύπτει μια πτυχή της ψυχής. Η ευαισθησία του συγγραφέα συλλαμβάνει και τις παραμικρότερες κυμάνσεις της εσωτερικής ζωής, και η πλαστική και η αφηγηματική του ικανότητα τις μορφοποιούν και τις δικαιώνουν πεζογραφικά, κερδίζοντας και γοητεύοντας τον αναγνώστη. Το αμάρτημα της μητρός μου είναι ένα διήγημα με ζεστά συναισθήματα και πάθη, με ανθρωπιά και τρυφερότητα. Η τάση της μητέρας να υιοθετεί ολοένα μικρά κορίτσια δεν παρουσιάζεται ως έμμονη ιδέα, όπως γράφουν ο Αντώνης Γιαλούρης και ο Άλκης Θρύλος, δεν είναι δηλαδή απλή ιδιο­τροπία ή ψυχική ιδιομορφία ούτε «μονομανίας αποτέλεσμα», αλλά βαθύτατη ανάγκη της ψυχής».

Σαχίνη Α., «Το διήγημα του Γ. Βιζυηνού», Επιστημονική Επετηρίς Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Περίοδος Α΄, 1968, Τόμος Ι΄, σ. 346-347.


ΤΡΑΓΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ «ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ»
ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ Γ. ΒΙΖΥΗΝΟΥ

Η αναλυτική και ερμηνευτική λογική της Ψυχανάλυσης (Θ. Τζούλης 1988) γοητεύεται και προκαλείται από το βεβαρημένο ψυχικό υπόστρωμα της παιδικής ηλικίας του συγγραφέα. Εστιάζει το ενδιαφέρον της στην ιδιόμορφη παρουσία της γυναικείας φιγούρας και ψάχνει για αντιστοιχίες και αναλογίες ανάμεσα στη ζωή του και στο λογοτεχνικό του έργο. Στο «αμάρτημα της μητρός μου» η μητρική φιγούρα (μορφοείδωλο) εμφανίζεται ως αντικείμενο με πολλαπλές και αντιφατικές όψεις, άλλοτε ως αντικείμενο αγάπης και μίσους, άλλοτε καταδίκης και αθώωσης, άλλοτε αποδοχής και απόρριψης. Μια τέτοια μητρική παρουσία συνθέτει και αναδεικνύει ένα ιδιόμορφο ψυχικό κόσμο για τον ήρωα-συγγραφέα και ένα προφίλ ψυχολογικά ευάλωτο στις γυναικείες φιγούρες. Οι τελευταίες δεν φαίνεται να καταγράφονται στα κείμενα του συγγραφέα πλην αυτής της μητρικής εικόνας. Απουσιάζουν αναφορές για το πατρικό μορφοείδωλο. Το διήγημα «Το μόνο της ζωής του ταξείδιον» μπορεί να διαβαστεί ως η ματαίωση και η αποτυχία της προσπάθειας για υποκατάσταση της πατρικής φιγούρας με το πρόσωπο του παππού. Η πανταχού παρουσία της πανίσχυρης φαλλικής φιγούρας της γυναίκας του παππού ακυρώνει το πατρικό μοντέλο . Ακόμα και η προσπάθεια του συγγραφέα να βρει προστασία στα πρόσωπα του Γ. Ζαρίφη, του Γ. Χασιώτη και του Ηλία Τανταλίδη θεωρείται ως ένα είδος καθυστερημένης υιοθεσίας.
Η ΤΡΑΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Γ.ΒΙΖΥΗΝΟΥ
Ξεκινώντας να θυμηθούμε ότι στην αρχαία τραγωδία τραγικό είναι το πρόσωπο που συγκρούεται με δυνάμεις υπέρτερες του εαυτού του ( όπως η μοίρα , ο θάνατος, η θεϊκή δικαιοσύνη, οι ενοχές, οι εσωτερικές συγκρούσεις...)
Στο έργο του Βιζυηνού κυριαρχεί μια τραγική, σκοτεινή μοίρα. Κανένα κείμενό του δεν έχει happy end, κανένας ήρωάς του δεν είναι ευτυχισμένος. Ο Βαγγέλης Αθανασόπουλος γράφει: "O Βιζυηνός είναι ένας θλιμμένος ή πικραμένος πεζογράφος". ("Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Γ. Βιζυηνού", 1992, σελ. 155). "Υπάρχει ακόμη ένα αίσθημα θανάτου, συγκρατημένης απελπισίας και πικρής διάψευσης..." (ο.π. 156). Την παρουσία του θανάτου, "βίαιου και άδικου", σημειώνει σαν leit-motiv του έργου και ο Μουλλάς: "..ό,τι σημαδεύει ανεξίτηλα τα διηγήματα του Βιζυηνού είναι μια μνήμη ώριμη να συνθέσει την 'Νέκυϊά' της, επιστρέφοντας διαρκώς σ' ένα παρελθόν σφραγισμένο με την παρουσία του θανάτου". Και παρακάτω: "Αυτή την παρουσία του θανάτου θα την βρούμε ακόμα και στους τίτλους των τριών από τα έξη διηγήματα του Βιζυηνού".
Η τραγικότητα στο “Αμάρτημα της μητρός μου”
Το στοιχείο της τραγικότητας είναι εντονότατο στο διήγημα, ένα διήγημα το οποίο χαρακτηρίζεται για το ψυχογραφικό του χαρακτήρα, την έντονη δραματικότητα την σχεδόν επιστημονική διείσδυση στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής.
Ο ακούσιος φόνος του μωρού της Δεσποινιώς( το πρώτο αμάρτημα στον ιστορικό χρόνο ) είναι το γεγονός το οποίο θα την καταστήσει εξ’ αρχής τραγικό πρόσωπο, μιας που η μοίρα την πλήττει με ένα οδυνηρότατο πλήγμα, το οποίο εκείνη ποτέ δε θα μπορέσει να ξεπεράσει. Το γεγονός του θανάτου του παιδιού της είναι από του τραγικό, αφού φέρνει τη μητέρα αντιμέτωπη με συμβάν αναπότρεπτο και δραματικό, το οποίο οι ψυχικές της δυνάμεις φαίνονται ανεπαρκείς να το αντιμετωπίσουν. Η “ύβρις” και η “τίσις” ορθώνονται μπροστά στα μάτια της, μιας που πιστεύει ότι η θεϊκή δικαιοσύνη λειτουργεί εκδικητικά : Ύβρις, αφού ξεπέρασε τα επιτρεπτά όρια σαν μητέρα και ήπιε, χόρεψε, μέθυσε και η Τίσις, ως τιμωρία, με τον ακούσιο φόνο.
Το συναίσθημα της οδύνης και της ενοχής κυριεύει μετά από αυτό για πάντα τη ψυχή της, μέσα της παλεύει με διλήμματα που την οδηγούν σε τρομερές εσωτερικές συγκρούσεις, οι οποίες θα φανούν όταν αρρωστήσει και το δεύτερο κοριτσάκι, η Αννιώ, που γέννησε μετά το θάνατο του πρώτου παιδιού. Οι ενοχές της είναι πάνω από οποιαδήποτε άλλη λογική η συναίσθημα. Το τραγικό παιχνίδι της μοίρας, με την οποία συγκρούεται για άλλη μια φορά, την φέρνει μπροστά στη προοπτική της απώλειας, και του δεύτερου κοριτσιού της, την οποία η μητέρα θεωρεί θεϊκή τιμωρία. Αδιαφορεί εντελώς για τα άλλα παιδιά της, πληγώνοντας τα με τη στέρηση της μητρικής στοργής που εκείνα χρειάζονται. Διχάζεται τραγικά ανάμεσα σ’ αυτό που ξέρει πως έχει χρέος να κάνει ( αγάπη κ’ φροντίδα για τα άλλα παιδιά ) και σ’ αυτό από το οποίο ακούσια, δεν μπορεί να ξεφύγει : την επιλεκτική, σχεδόν ¨ψυχωτική¨ , εμμονή, στη φροντίδα της άρρωστης Αννιώς. Μέσα από αυτή τη στάση της διαβλέπουμε την τραγική αντιφατικότητα της ανθρώπινης φύσης που πάντα παλεύει με δυνάμεις υπέρτερές της, με επιλογές και στάσεις ζωής που δεν μπορεί να αξιολογήσει ή να ιεραρχήσει εδώ η μητέρα ξέρει πολύ καλά ποιο είναι το καθήκον της, όμως είναι πάνω από τις δυνάμεις της να το επιτελέσει. Ο εσωτερικός αυτός διχασμός εντείνει τη τραγικότητά της. Η συντριβή και η ενοχή είναι το μόνιμο ψυχικό κλίμα της μητέρας, ενοχή διπλή και για τον ακούσιο φόνο του πρώτου μωρού και για την παραμέληση των άλλων παιδιών, η οποία αποτελεί ουσιαστικά ένα δεύτερο «Αμάρτημα» μετά το πρώτο.
Αυτή η τραγική σύγκρουση και η πάλη της μητέρας προς τη μοίρα και τη θεία δικαιοσύνη έρχεται να μεταδώσει την τραγικότητα και στο μικρό Γιωργή. Ο μικρός γίνεται και αυτός τραγικό πρόσωπο αφού ταλαντεύεται ανάμεσα σε συγκρούσεις και διλήμματα: βλέπει τη μητέρα του να του στερεί την φροντίδα της όταν αρρωσταίνει η Αννιώ, ζηλεύει, αλλά νιώθει ενοχές γι’ αυτό -ξέρει πως πρέπει να δέχεται αγόγγυστα την ιδιαίτερη αγάπη της μητέρας του προς την άρρωστη μικρή αδελφή του- αυτό όμως δεν τον εμποδίζει από το να ζηλεύει, κάτι απόλυτα φυσικό για ένα μικρό παιδί. Οι συνεχείς εκφράσεις κατανόησης για τη μητέρα του ή στοργής προς την άρρωστη αδελφή του (που είναι δείγματα ενοχοποιημένου ψυχισμού), δεν τον εμποδίζουν να δηλώσει απερίφραστα το παράπονό του. Ο μικρός Γιώργης τραυματίζεται θανάσιμα από την προσευχή της μητέρας του (" χάρισέ μου το κορίτσι") και βεβαιώνεται ότι η μητέρα του δεν τον αγαπά! Συγχρόνως νιώθει τον θάνατο να τον καταδιώκει, «οι οδόντες του συνεκρούοντο υπό του τρόμου»...
Και η κορύφωση της τραγικότητας και των δυο προσώπων, στις τελευταίες στιγμές πριν το θάνατο της Αννιώς: ο μικρός Γιωργής με μια προσευχή – εκδίκηση, αναιρεί την προσευχή της στην εκκλησιά «παρακαλεί το θεό να πάρει εκείνον αντί για την Αννιώ κορυφώνοντας και τη δική του οδύνη και αυτήν της μητέρας του…
ΑΠΟ ΤΟ "ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ" ΤΗΣ ΠΟΛΙΝΑΣ ΜΟΙΡΑ

Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΩΝ ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΩΝ του Γεράσιμου Βώκου

Συνήθως τα λόγια είναι απείρως περισσότερα από τα έργα και δεν κοστίζουν σχεδόν τίποτα. Αν µπορούσαµε να καταγράψουµε πόσες φορές έχει σωθεί η χώρα – και πόσες θα σωθεί στο άµεσο µέλλον, σύµφωνα τουλάχιστον µε τα λόγια αυτών που κυβερνούν αλλά και όσων επιθυµούν να βρεθούν στη θέση τους –, η σωτηρία και η συνακόλουθη ευτυχία όλων µας βρίσκονται σε απόσταση χειρονοµίας. Αρκεί, βεβαίως, να πολεµήσουµε µε γενναιότητα και αποφασιστικότητα, γιατί, σύµφωνα µε την πιο πρόσφατη µεταφορά που κατασκευάστηκε στο οπλοστάσιο της κυβερνητικής ρητορείας, βρισκόµαστε σε πόλεµο.

Μόλις επιστρατευθεί η εικόνα του πολέµου, συρρέουν κατά δεκάδες οι λέξεις που θα ενισχύσουν τη φαντασία στη µάχη της εναντίον της πραγµατικότητας. Επειδή, για παράδειγµα, ένας πόλεµος στοιχίζει πολύ ακριβά, πρέπει όλοι να υποβληθούµε στις απαραίτητες θυσίες. Οι µάχιµοι πρέπει να εκπαιδευτούν ώστε να µπορέσουν να αντέξουν στις κακουχίες και στον κίνδυνο των αναµετρήσεων, παρ’ όλο που το κυβερνητικό επιτελείο δεν έχει αποφασίσει ακόµη ποια είναι «η µητέρα όλων των µαχών», σύµφωνα µε µια άλλη έκφραση της κυβερνητικής λεξολαγνείας: Η Παιδεία; Η οικονοµία; Η ανάπτυξη; Η ανεργία; Ακόµη, πρέπει να οργανωθούν οι απαραίτητες εφεδρείες, έτοιµες να ριχτούν στη µάχη την κρίσιµη στιγµή για τη νικηφόρο έκβασή της. Τέλος, πρέπει να κάνουµε την καρδιά µας πέτρα, ακόµη και όταν διαπιστώσουµε ότι οι απώλειες θα είναι βαριές: πόλεµος χωρίς θύµατα δεν γίνεται, κυρίως µάλιστα όταν τα θύµατα είναι οι άλλοι, γιατί προφανώς οι στρατηγοί πρέπει να µείνουν αλώβητοι στις θέσεις τους. Στο σηµείο αυτό επεµβαίνει όλο και πιο συχνά αγανακτισµένος ο δρόµος που ζητάει όλο και πιο έντονα λογαριασµούς. Ανησυχεί, για παράδειγµα, για την ικανότητα των στρατηγών: γιατί, όπως και να το κάνουµε, ένας πόλεµος απαιτεί και ικανούς στρατηγούς. Είναι αλήθεια ότι τα επιτελικά γραφεία των κοµµάτων αποφεύγουν, σεµνοπρεπώς, να θίξουν το θέµα. Ο δρόµος όµως επιµένει να ρωτά, αδιαφορώντας για τα αυτάρεσκα λόγια µε τα οποία οι βαθµοφόροι επαινούν τους εαυτούς τους. ∆εν είναι λοιπόν παράξενο ότι πληθαίνουν οι άνθρωποι που θυµώνουν µε τις άγονες λογοµαχίες στο Κοινοβούλιο, απαξιώνοντας όλο και περισσότερο, µε τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται, το κύρος και τις λειτουργίες του. ∆εν χρειάζεται µεγάλη οξύνοια για να διαπιστώσει κανείς ότι οι διαφορές που χωρίζουν αυτά που ονοµάζουµε µεγάλα κόµµατα δεν είναι πια αγεφύρωτες, εκτός αν λάβουµε υπόψη µας τις προσωπικές φιλοδοξίες των αρχηγών και των στελεχών, καθώς και την απαιτητική διαφορετική πελατεία που θέλει να εξυπηρετήσει το καθένα. Αν στραφεί κανείς στα µικρά κόµµατα, σ’ αυτά που ονοµάζουµε Αριστερά, θα δει ότι οι διαφορές µεταξύ τους είναι ακόµη λιγότερες µπροστά στα πραγµατικά προβλήµατα της κοινωνίας σήµερα, παρ’ όλο που τα ίδια τις φουσκώνουν, πιστεύοντας ότι από τις διαφορές αυτές εξαρτάται, εν µέρει ή εν όλω, η τροπή που θα πάρει η παγκόσµια ιστορία.

Με τα δεδοµένα αυτά, η χώρα µοιάζει να διαιρείται σε δύο άνισα µέρη. Αφενός τον µικροσκοπικό κόσµο του Κοινοβουλίου, µε τις έριδές του, τα αντικρουόµενα συµφέροντα των µελών του, τις µαταιοδοξίες τους και τη µεγάλη σηµασία που αποδίδει ο καθένας στο προσωπικό του βάρος και αφετέρου τις µεγάλες µάζες των ανθρώπων που υποφέρουν, αγωνίζονται να ζήσουν, αγωνιούν για το παρόν και το µέλλον τους, απαιτώντας ότι κάτι πρέπει να γίνει αλλά δεν ξέρουν τι. Η απελπισία που µας κυκλώνει όλο και πιο απειλητικά τείνει να γίνει ο µοναδικός συνοµιλητής, γιατί κάθε φορά που καταφέρνεις µε πολύ κόπο να την αποκρούσεις τη βρίσκεις µπροστά σου στο επόµενο στενό.

Αν έτσι έχουν τα πράγµατα, µήπως οι κατά φαντασίαν στρατηγοί, που συνεχίζουν να περιφέρονται κορδωµένοι και καµαρωτοί, θα έπρεπε να ανησυχήσουν µπροστά στην πολύ πραγµατική προοπτική ο πόλεµος, στον οποίο τόσο αστόχαστα επενδύουν, πάρει τη µορφή εµφυλίου; Γιατί οι θυµωµένοι άνθρωποι δεν είναι δύσκολο, όπως πολύ συχνά το έδειξε η ιστορία, να γίνουν εξαγριωµένα πλήθη και τότε δεν θα υπάρχει πια κανένας τρόπος να αποτραπεί ο αναπόφευκτος παραλογισµός και η καταστροφή. Γιατί µια έκρηξη απελπισµένων χωρίς προοπτική πού µπορεί να οδηγήσει αν όχι στον σπαραγµό και στην καταστροφή;

O κ. Γεράσιμος Βώκος είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
ΠΗΓΗ:εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ"

Η ποιητική γλώσσα του Σολωμού

Ο Ν. Βαγενάς αναλύει τη συμβολή του εθνικού μας ποιητή στη διαμόρφωση μιας κοινής νεοελληνικής ποιητικής γλώσσας μέσα από το πλήθος των γλωσσικών τάσεων και προτάσεων που προβάλλονταν εκείνη την εποχή

Το επίτευγμα του Σολωμού

Στο τελευταίο κείμενό μου στο «Βήμα» (29 Νοεμβρίου 1998) είχα υποστηρίξει ότι, αν θέλουμε να δούμε καθαρότερα τη φύση της ποιητικής προσπάθειας του Σολωμού, θα πρέπει να απομακρυνθούμε από τις στερεότυπες εικόνες του επτανησιακού και του αθηναϊκού λογοτεχνικού τοπίου της εποχής του, οι οποίες μας έχουν παραδοθεί από την ηρωική εποχή του δημοτικισμού, να προσδιορίσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τα επτανησιακά λογοτεχνικά και εν γένει γραμματειακά συμφραζόμενα της σολωμικής ποίησης, και να δούμε αυτά τα συμφραζόμενα μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των ελληνικών συμφραζομένων τους. Μια τέτοια εξέταση θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε ότι ο Σολωμός όχι μόνο δεν αποτελούσε για τους Επτανησίους τη μοναδική πηγή ποιητικής αλήθειας, όπως πιστεύεται, αλλά και ότι, ως πηγή αλήθειας, τους ήταν άγνωστος κατά το ωριμότερο και ουσιαστικότερο μέρος του έργου του. Θα μας παροτρύνει, ακόμη, να κοιτάξουμε προσεκτικότερα τις σχέσεις του Σολωμού με τους ποιητές του κύκλου του, εκείνους που είχαν ή που μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στο άδηλο για τους λοιπούς εγχείρημα των μειζόνων ποιητικών συνθέσεών του (Ο Κρητικός, Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι, Ο Πόρφυρας). Το νόημα της γνωστής επιστολής του στον Τερτσέτη (1833) είναι προφανές, ώστε να μη χρειάζεται να το περιγράψουμε εδώ. Αυτό που μπορούμε να πούμε μελετώντας τους στίχους των ποιητών του σολωμικού κύκλου είναι ότι ούτε και αυτοί μπόρεσαν να έρθουν σε γόνιμη επαφή με το νόημα της σολωμικής τέχνης. Τον Σολωμό δεν μπόρεσαν να τον καταλάβουν, ή τουλάχιστον να ωφεληθούν ουσιαστικά από αυτόν, ούτε οι μαθητές του. Διαφορετικά, θα είχαν δώσει έργα σημαντικότερα, διαμορφωμένα και από τα βαθύτερα στοιχεία του διδάγματός του.

Κοιτάζοντας σήμερα τα πράγματα με την οπτική καθαρότητα που μπορεί να μας προσφέρει η χρονική απόσταση, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν θα μπορούσαν να ήταν αλλιώς. Ο Σολωμός ήταν μια ποιητική μεγαλοφυΐα, από εκείνα τα σπάνια ποιητικά πνεύματα που, ενίοτε, υπερέχουν τόσο πολύ των συγχρόνων ομοτέχνων τους, ώστε αυτοί να μην μπορούν να τα ακολουθήσουν. Ετσι, ανέλαβε μόνος του και χωρίς ουσιαστική βοήθεια ένα τιτάνιο ποιητικό έργο, το οποίο ήταν έργο μιας ολόκληρης ποιητικής γενιάς: να διαμορφώσει μια κοινή νεοελληνική ποιητική γλώσσα μέσα από το πλήθος των γλωσσικών τάσεων και προτάσεων που κατετίθεντο εκείνη την εποχή. Το έργο αυτό έχει αρκετές αναλογίες με το γλωσσικό έργο που επετέλεσε η ποίηση της Κρητικής Ακμής, αλλά με δύο σημαντικές διαφορές:

1) Η κλίμακα της γλώσσας που είχαν να επεξεργαστούν οι ποιητές της Κρήτης ήταν τοπική, ενώ εκείνη του Σολωμού πανελλήνια· η διαμόρφωση της κρητικής ποιητικής γλώσσας, την οποία επέτυχαν οι ποιητές της Κρήτης, ήταν ευκολότερη, γιατί το υλικό που έπρεπε να «καθαριστεί» και να μορφοποιηθεί σε ομοιογενή ποιητική γλώσσα ήταν πολύ λιγότερο ετερόκλητο από το υλικό της ελληνικής γλώσσας της εποχής του Σολωμού, ο οποίος είχε να αντιμετωπίσει και τις κινούμενες στους αντίποδες της δικής του προσπάθειας θεσμοποιημένες γλωσσικές κατευθύνσεις του νέου κράτους.

2) Η εποχή της Κρητικής Ακμής διέθετε περισσότερους από έναν μεγάλους ποιητές (Κορνάρος, Χορτάτσης) και ελάσσονες αναλογικά σημαντικότερους από τους ελάσσονες σολωμικούς, ώστε να μπορούμε να πούμε ότι η ποιητική γλώσσα της ήταν αποτέλεσμα μιας μεγαλύτερης ποιητικής αλληλεγγύης. Ετσι, δεν θα πρέπει να μας παραξενεύει το γεγονός ότι ο Σολωμός δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει τις ποιητικές συνθέσεις της ωριμότητάς του.

Αλλά δεν ήταν μόνον οι αντικειμενικές συνθήκες που εμπόδισαν την ολοκλήρωση αυτών των συνθέσεων. Ηταν και μια προσωπική συντεταγμένη, που καθιστούσε το σολωμικό εγχείρημα ακόμη πιο δύσκολο. Και δεν εννοώ τις γλωσσικές ελλείψεις του ποιητή, τις οποίες ήταν αδύνατον να εξαλείψει πλήρως η επανασύνδεσή του με την ελληνική γλώσσα μετά την επάνοδό του από την Ιταλία (σε τελευταία ανάλυση, αυτές ενδέχεται να λειτουργούν ως ένα βαθμό και αντιστρόφως: να αποτελούν συγχρόνως, όπως στην περίπτωση του Κάλβου, και πηγή εκφραστικής γοητείας ­ βέβαια πολύ λιγότερο ορατή στον Σολωμό). Αναφέρομαι στην παράτολμη για την ελληνική γλωσσική διαμόρφωσή του προσπάθεια του Σολωμού να κάνει τραγικού (Ο Κρητικός, Ο Πόρφυρας) και επικοτραγικού περιεχομένου ποίηση (Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι) με λυρική γλώσσα. Παρά την αποσπασματικότητα του έργου του, ο Σολωμός με τις συγχωνεύσεις του αυτές είναι ένας από τους ελάχιστους ευρωπαίους ποιητές της εποχής του που υλοποιούν πραγματικά ­ θέλω να πω: σε βάθος ­ το ρομαντικό όραμα της σύμμειξης των ποιητικών ειδών (μια παρόμοια ­ λυρικοτραγική ­ συγχώνευση επιτυγχάνει στην Ιταλία ο συνομήλικός του Λεοπάρντι) ­ και πιστεύω ότι από αυτή πηγάζει η μεγάλη καθαρότητα της σολωμικής γλώσσας. Η καθαρότητα της γλώσσας του Σολωμού, όπως άλλωστε και του Λεοπάρντι (και οι δύο χαρακτηρίστηκαν πρόδρομοι της γαλλικής «καθαρής ποίησης»), δεν είναι μεγαλύτερη από εκείνη άλλων λυρικών ποιητών της εποχής τους. Ωστόσο, δίνει την αίσθηση ότι είναι μεγαλύτερη, γιατί έχει μεγαλύτερο βάθος· γιατί ο σολωμικός λυρισμός, όπως και ο λεοπαρδικός, έχει βαρύτερο περιεχόμενο: εκφράζει συναισθήματα πυκνότερα και ασύμβατα με εκείνα του συνήθους λυρισμού.

Κι εδώ βρίσκεται η διαφορά του Σολωμού από τους ξενόγλωσσους ομοτέχνους του. Ενώ ο Λεοπάρντι είχε στη διάθεσή του μια καλλιεργημένη και σε σημαντικό βαθμό ομοιογενοποιημένη γλώσσα, ο Σολωμός έπρεπε να εργαστεί με το υλικό μιας ποιητικής γλώσσας πολύ λιγότερο πρόσφορης για την επίτευξη της σύμμειξης που επεδίωκε. Αυτό εννοούσε ο Σπ. Ζαμπέλιος όταν τον επέκρινε γιατί επιχείρησε να εκφράσει πράγματα τα οποία δεν του επέτρεπε η κατάσταση της ελληνικής γλώσσας εκείνη την εποχή.

Το βάρος του έργου που ανέλαβε ο Σολωμός ήταν τόσο ώστε η «συντριβή» του να μην είναι ανεξήγητη. Η μορφή των σωζομένων ποιημάτων του δεν οφείλεται τόσο στην εφαρμογή από τον ποιητή της ιδέας του ρομαντικού αποσπάσματος, όπως έχει ειπωθεί, όσο στη φύση του εγχειρήματός του (σε κανέναν ρομαντικό ποιητή η αποσπασματικότητα δεν έχει τη «συντριμματική» μορφή με την οποία εμφανίζεται στον Σολωμό). Ο Σολωμός υπέκυψε στις δυσκολίες του εγχειρήματός του, όμως κατόρθωσε, για να χρησιμοποιήσω μια μεταφορά του Σεφέρη, να βγάλει μέσα από τα γλωσσικά νεφελώματα της εποχής του ένα άστρο ­ για την ακρίβεια, κομμάτια ενός άστρου, τα οποία επρόκειτο να γίνουν ο κύριος οδηγητής και διαμορφωτής της κοινής ποιητικής γλώσσας μας και, ως εκ τούτου, ένας από τους κύριους διαμορφωτές της νεοελληνικής κοινής. Λέω επρόκειτο, γιατί χρειαζόταν χρόνος ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει και σε βάθος το σολωμικό δίδαγμα.

Η επεξεργασία της ελληνικής ποιητικής γλώσσας που επετέλεσε ο Σολωμός ήταν τόσο βαθιά και τόσο λεπτή ώστε, αν είχε δημοσιεύσει τα αποσπάσματα των μεγάλων ποιημάτων του, η γλώσσα τους θα φαινόταν (και θα ήταν) τότε, όχι μόνο για τους Αθηναίους αλλά και για τους Επτανησίους, σε αισθητό βαθμό τεχνητή (πράγμα που θα έπρεπε να το ένιωθαν και οι άνθρωποι του κύκλου του, που γνώριζαν τα ποιήματά του). Επρεπε να ωριμάσουν οι συνθήκες και να διαμορφωθεί με την καθοδήγηση της γλώσσας των σολωμικών αποσπασμάτων η ελληνική κοινή ποιητική γλώσσα, για να μπορέσει η γλώσσα του Σολωμού, με μιαν ανεπαίσθητη όμως ισχυρή ανάδραση, την οποία η ίδια με σοφία προετοίμασε, να φυσικοποιηθεί πλήρως.

Ο κ. Νάσος Βαγενάς είναι καθηγητής της Θεωρίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΠΗΓΗ:εφημερίδα "το βήμα"

ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ "ΚΡΗΤΙΚΟΣ"

της Ευαγγελίας Στάμου

Διονύσιος Σολωμός, "Ο Κρητικός". Τα αυτόγραφα του ποιήματος

View more documents from evstamou

«Το ποτάμι» του Αντώνη Σαμαράκη (διήγημα)

θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως παράλληλο κείμενο στη "Μυστική παπαρούνα " του Μυριβήλη

Η διαταγή ήτανε ξεκάθαρη: Απαγορεύεται το μπάνιο στο ποτάμι, ακόμα και
να πλησιάζει κανένας σε απόσταση λιγότερο από διακόσια μέτρα. Δε
χώραγε λοιπόν καμιά παρανόηση. Όποιος την παρέβαινε τη διαταγή, θα
πέρναγε στρατοδικείο.
Τους τη διάβασε τις προάλλες ο ίδιος ο ταγματάρχης. Διέταξε γενική
συγκέντρωση, όλο το τάγμα, και τους διάβασε. Διαταγή της Μεραρχίας!
Δεν ήτανε παίξε γέλασε.
Είχανε κάπου τρεις βδομάδες που είχαν αράξει δώθε από το ποτάμι.
Κείθε από το ποτάμι ήταν ο εχθρός, οι Άλλοι όπως τους λέγανε πολλοί.
Τρεις βδομάδες απραξία. Σίγουρα δε θα βάσταγε πολύ τούτη η κατά-
σταση, για την ώρα όμως επικρατούσε ησυχία.
Και στις δυο όχθες του ποταμού, σε μεγάλο βάθος, ήτανε δάσος. Πυ-
κνό δάσος. Μες στο δάσος είχανε στρατοπεδεύσει και οι μεν και οι δε.
Οι πληροφορίες τους ήτανε πως οι Άλλοι είχανε δυο τάγματα εκεί.
Ωστόσο, δεν επιχειρούσαν επίθεση, ποιος ξέρει τι λογαριάζανε να κάνουν.
Στο μεταξύ, τα φυλάκια, και από τις δυο μεριές, ήταν εδώ κι εκεί κρυμμένα
στο δάσος, έτοιμα για παν ενδεχόμενο.
Τρεις βδομάδες! Πώς είχανε περάσει τρεις βδομάδες! Δε θυμόντου-
σαν σ’ αυτόν τον πόλεμο, που είχε αρχίσει εδώ και δυόμισι χρόνια περίπου,
άλλο τέτοιο διάλειμμα σαν και τούτο.
Όταν φτάσανε στο ποτάμι, έκανε ακόμα κρύο. Εδώ και μερικές μέ-
ρες, ο καιρός είχε στρώσει. Άνοιξη πια!
Ο πρώτος που γλίστρησε κατά το ποτάμι ήτανε λοχίας. Γλίστρησε
ένα πρωινό και βούτηξε. Λίγο αργότερα, σύρθηκε ως τους δικούς του, με
δυο σφαίρες στο πλευρό. Δεν έζησε πολλές ώρες.
Την άλλη μέρα, δυο φαντάροι τραβήξανε για κει. Δεν τους ξαναείδε
πια κανένας. Ακούσανε μονάχα πολυβολισμούς, και ύστερα σιωπή.
Τότε βγήκε η διαταγή της Μεραρχίας.
Ήτανε ωστόσο μεγάλος πειρασμός το ποτάμι. Τ’ ακούγανε που
κυλούσε τα νερά του και το λαχταρούσανε. Αυτά τα δυόμισι χρόνια, τους
είχε φάει η βρώμα. Είχανε ξεσυνηθίσει ένα σωρό χαρές. Και να, τώρα, που
είχε βρεθεί στο δρόμο τους αυτό το ποτάμι. Αλλά η διαταγή της Μεραρ-
χίας…
- Στο διάολο η διαταγή της Μεραρχίας! είπε μεσ’ από τα δόντια του
κείνη τη νύχτα.
Γύριζε και ξαναγύριζε και ησυχία δεν είχε. Το ποτάμι ακουγότανε πέ-
ρα και δεν τον άφηνε να ησυχάσει.
Θα πήγαινε την άλλη μέρα, θα πήγαινε οπωσδήποτε. Στο διάολο η
διαταγή της Μεραρχίας! ι
Οι άλλοι φαντάροι κοιμόντουσαν. Τέλος τον πήρε κι αυτόν ο ύπνος.
Είδε ένα όνειρο, έναν εφιάλτη. Στην αρχή, το είδε όπως ήτανε: ποτάμι.
Ήτανε μπροστά του αυτό το ποτάμι και τον περίμενε. Κι αυτός, γυμνός
στην όχθη, δεν έπεφτε μέσα. Σα να τον βάσταγε ένα αόρατο χέρι (…)
Ξύπνησε βαλαντωμένος· δεν είχε ακόμα φέξει… Φτάνοντας στην όχθη, στάθηκε και το κοίταζε. Το ποτάμι! Ώστε υπήρχε λοιπόν αυτό το ποτάμι; Ώρες ώρες, συλλογιζότανε μήπως δεν υπήρχε στ’ αλήθεια. Μήπως ήτανε μια φαντασία τους, μια ομαδική ψευδαίσθηση. Είχε βρει μια ευκαιρία και τράβηξε κατά το ποτάμι. Το πρωινό ήτανε θαύμα! Αν ήτανε τυχερός και δεν τον παίρνανε μυρουδιά… Να πρόφταινε μονάχα να βουτήξει στο ποτάμι, να μπει στα νερά του, τα παρακάτω δεν τον νοιάζανε. Σ’ ένα δέντρο, στην όχθη, άφησε τα ρούχα του, και όρθιο πάνω στον κορμό, το τουφέκι του. Έριξε δυο τελευταίες ματιές, μια πίσω του, μην ήτανε κανένας από τους δικούς του, και μια στην αντίπερα όχθη, μην ήτανε κανένας από τους Άλλους. Και μπήκε στο νερό. Από τη στιγμή που το σώμα του, ολόγυμνο, μπήκε στο νερό, τούτο το σώμα που δυόμισι χρόνια βασανιζότανε, που δυο τραύματα το είχανε ως τώρα σημαδέψει, από τη στιγμή αυτή ένιωσε άλλος άνθρωπος. Σα να πέρασε ένα χέρι μ΄ ένα σφουγγάρι μέσα του και να τα ΄σβησε αυτά τα δυόμισι χρόνια. Κολυμπούσε πότε μπρούμυτα, πότε ανάσκελα. Αφηνότανε να τον πηγαίνει το ρεύμα. Έκανε και μακροβούτια… Ήταν ένα παιδί τώρα αυτός ο φαντάρος, που δεν ήταν παρά είκοσι τριώ χρονώ κι όμως τα δυόμισι τελευταία χρόνια είχαν αφήσει βαθιά ίχνη μέσα του. Δεξιά κι αριστερά, και στις δυο όχθες, φτερουγίζανε πουλιά, τον χαι-ρετούσανε περνώντας πότε πότε από πάνω του. Μπροστά του, πήγαινε τώρα ένα κλαδί που το έσερνε το ρεύμα. Βάλθηκε να το φτάσει μ’ ένα μονάχα μακροβούτι. Και το κατάφερε. Βγήκε από το νερό ακριβώς δίπλα στο κλαδί. Ένιωσε μια χαρά! Αλλά την ίδια στιγμή είδε ένα κεφάλι μπροστά του, κάπου τριάντα μέτρα μακριά. Σταμάτησε και προσπάθησε να δει καλύτερα. Και κείνος που κολυμπούσε εκεί τον είχε δει, είχε σταματήσει κι αυτός. Κοιτάζονταν. Ξανάγινε αμέσως αυτός που ήτανε και πρωτύτερα: ένας φαντάρος που είχε κιόλας δυόμισι χρόνια πόλεμο, που είχε έναν πολεμικό σταυρό, που είχε αφήσει το τουφέκι του στο δέντρο. Δεν μπορούσε να καταλάβει αν αυτός αντίκρυ του ήτανε από τους δικούς του ή από τους Άλλους. Πώς να το καταλάβει; Ένα κεφάλι έβλεπε μονάχα. Μπορούσε να ΄ναι ένας από τους δικούς του. Μπορούσε να ΄ναι ένας από τους Άλλους. Για μερικά λεπτά, και οι δυο τους στέκονταν ακίνητοι στα νερά. Τη σιωπή διέκοψε ένα φτάρνισμα. Ήταν αυτός που φταρνίστηκε, και κατά τη συνήθεια του βλαστήμησε δυνατά. Τότε εκείνος αντίκρυ του άρχισε να κολυμπάει γρήγορα προς την αντίπερα όχθη. Κι αυτός όμως δεν έχασε καιρό. Κολύμπησε προς την όχθη του μ’ όλη του τη δύναμη. Βγήκε πρώτος. Έτρεξε στο δέντρο που είχε αφήσει το τουφέκι του, το άρπαξε. Ο Άλλος, ό,τι έβγαινε από το νερό. Έτρεχε τώρα κι εκείνος να πάρει το τουφέκι του. Σήκωσε το τουφέκι του αυτός, σημάδεψε. Του ήτανε πάρα πολύ εύκολο να του φυτέψει μια σφαίρα στο κεφάλι. Ο Άλλος ήτανε σπουδαίος στόχος έτσι καθώς έτρεχε ολόγυμνος, κάπου είκοσι μέτρα μονάχα μακριά. Όχι, δεν τράβηξε τη σκανδάλη. Ο Άλλος ήταν εκεί, γυμνός όπως είχε έρθει στον κόσμο. Κι αυτός ήταν εδώ, γυμνός όπως είχε έρθει στον κόσμο. Δεν μπορούσε να τραβήξει. Ήτανε και οι δυο γυμνοί. Δυο άνθρωποι γυμνοί. Γυμνοί από ρούχα. Γυμνοί από ονόματα. Γυμνοί από εθνικότητα. Γυμνοί από τον χακί εαυτό τους. Δεν μπορούσε να τραβήξει. Το ποτάμι δεν τους χώριζε τώρα, αντίθετα τους ένωνε. Δεν μπορούσε να τραβήξει. Ο Άλλος είχε γίνει ένας άλλος άνθρωπος τώρα, χωρίς άλφα κεφαλαίο, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Χαμήλωσε το τουφέκι του. Χαμήλωσε το κεφάλι του. Και δεν είδε τίποτα ως το τέλος, πρόφτασε να δει μονάχα κάτι πουλιά που φτερουγίσανε τρομαγμένα σαν έπεσε από την αντικρινή όχθη η τουφεκιά, κι αυτός, γονάτισε πρώτα, ύστερα έπεσε με το πρόσωπο στο χώμα.

ΤΟ ZHTHMA ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟΝ «ΚΡΗΤΙΚΟ»

Τα χρονικά επίπεδα αφήγησης
1.Η κύρια αφήγηση: Καλύπτει περίπου το διάστημα μιας νύχτας και περιλαμβάνει τα γεγονότα της κύριας αφήγησης, τα οποία είναι: Η πάλη των δυο ναυαγών με τα κύματα, το γαλήνεμα της φύσης, η ανάδυση και η εξαφάνιση της φεγγαροντυμένης, η διάδοση του μαγευτικού ήχου, η έξοδος των ναυαγών στη στεριά και η διαπίστωση του θανάτου της κόρης.

2.Αναδρομές στο παρελθόν: Καλύπτει το διάστημα της προϊστορίας του ήρωα στην Κρήτη και περιλαμβάνει τα γεγονότα της ζωής του πριν από το ναυάγιο, δηλαδή αναφορά στη βρεφική ηλικία του ήρωα, στην εφηβεία του, αγώνες στην Κρήτη για την ελευθερία, λαβωματιές και απώλεια συμπολεμιστών, αφανισμός της οικογένειάς του ήρωα από τους Τούρκους και αποχωρισμός από την πατρίδα, φυγή στην ξενιτιά.

3.Πρόδρομες αφηγήσεις: Καλύπτει το παροντικό διάστημα της ζωής του αφηγητή ως πρόσφυγα, μετά το ναυάγιο και την απώλεια της αγαπημένης, στο οποίο αναφέρονται ο θάνατος της κόρης και η εξευτελιστική ζωή του στη ζητιανιά και στον πόνο.

4.Πρόδρομη αφήγηση της Έσχατης Κρίσης: Αυτό το επίπεδο βρίσκεται στο απώτατο μέλλον και ξεπερνώντας το φυσικό χρόνο είναι υπερβατικό και μεταφυσικό, αφού αναφέρεται στην ανάσταση των νεκρών και στην Έσχατη Κρίση. Αφορά τη συνάντηση του Κρητικού με τις ψυχές των νεκρών και την εμφάνιση της αγαπημένης του στις πύλες του Παραδείσου.

ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΕ ΚΑΘΕ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

Απ. 1 (18 ) : στ.1-6: 1ο επίπεδο

Απ.2 (19 ) : στ. 1 : 3ο επίπεδο
στ.2-3 : 2ο επίπεδο
στ. 4 : 3ο επίπεδο
στ. 5-18 : 4ο επίπεδο

Απ.3 (20 ) : στ.1-14: 1ο επίπεδο

Απ.4 (21 ) : στ.1-13 : 1ο επίπεδο
στ.14-16 : 2ο επίπεδο
στ. 17-30 : 1ο επίπεδο
στ.31-36 : 2ο επίπεδο
στ.37-38 : 1ο επίπεδο

Απ.5 (22) : στ.1-4 : 1ο επίπεδο
στ.5 : 3ο επίπεδο
στ.6 : 2ο επίπεδο
στ.7-14 : 3ο επίπεδο
στ. 15-16 : 1ο επίπεδο
στ. 17-20 : 2ο επίπεδο
στ. 21-34 : 1ο επίπεδο
στ.35-42 : 2ο επίπεδο
στ.43-58 : 1ο επίπεδο

H MYΣΤΙΚΗ ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ

«H ZΩΗ ΕΝ ΤΑΦΩ»του Στρατή Μυριβήλη
Ιστορικά συμφραζόμενα: το διάστημα του μεσοπολέμου (1920-1940) σφραγίζεται από την τραυματική εμπειρία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της μικρασιατικής καταστροφής, από την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας και από πολιτική αστάθεια.
Γραμματολογικά συμφραζόμενα: στην πεζογραφία του μεσοπολέμου αναπτύσσεται η Γενιά του ’30, που από πλευράς μορφής καλλιεργεί κυρίως το είδος του μυθιστορήματος και από πλευράς θέματος διακρίνεται στην «Αιολική Σχολή», στον αστικό ρεαλισμό και στις μοντερνιστικές αναζητήσεις.

Ο Μυριβήλης και το έργο του εντάσσονται:
▪ στα πλαίσια της Γενιάς του ’30 (αν και είχε πρωτοδημοσιεύσει το 1924 τη «Ζωή εν τάφω», εξέδωσε την τελική μορφή του έργου το 1930.
▪ στην «Αιολική Σχολή», δεδομένου ότι έχει καταγωγή από τη Μυτιλήνη την ευρύτερη περιοχή της Αιολίδας και ότι το μέγιστο μέρος της πεζογραφικής του παραγωγής έχει ως τόπο δράσης τη γενέθλιά του περιοχή. Επίσης, τηρεί τα γενικά χαρακτηριστικά της σχολής αυτής, δηλαδή τα έργα του συνιστούν αφήγηση της βιωμένης εμπειρίας, εκφράζουν το σεβασμό στις παραδόσεις της ελληνικής αγροτικής
ζωής και την αντίθεση στο δυτικότροπο αστικό πολιτισμό, διέπονται από ρεαλισμό στην περιγραφή, αλλά η λυρική τους έκφραση, η αισθητική επεξεργασία της μορφής και η έντονη συναισθηματική και ιδεολογική φόρτιση τα απομακρύνουν από το ρεαλιστικό πλαίσιο.
▪ στην ελληνοκεντρική τάση, εκείνη που αναζητεί την ελληνικότητα στην παράδοση, χωρίς να αρνείται ολότελα την επαφή με το ευρωπαϊκό πνεύμα. Αυτή η επαφή με τα δυτικά πρότυπα, προκειμένου να είναι ωφέλιμη και παραγωγική, θα πρέπει να μπορεί να αφομοιωθεί στην εθνική πνευματική παραγωγή , με τέτοιο τρόπο ώστε να δηλώνεται καθαρά η ελληνικότητά της.

Χαρακτηριστικά του έργου:
▪ Είναι μυθιστόρημα, που βασίζεται στη βιωμένη εμπειρία από το μακεδονικό μέτωπο κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την άλλη, η αποσπασματική δομή του και ο μεγάλος αριθμός προσώπων, που εμφανίζονται σε αυτό ευκαιριακά, φέρνουν το έργο πλησιέστερα στο κυρίαρχο την εποχή εκείνη πεζογραφικό είδος, το διήγημα
▪ Βάση για τη σύνθεση του μυθιστορήματος συνιστά το προσωπικό ημερολόγιο του συγγραφέα από τις μέρες του στη Μακεδονία, το 1917-1918. Παρόλ΄ αυτά το έργο δε συνιστά απλή καταγραφή, αλλά ο συγγραφέας αποστασιοποιείται από τα βιώματα και τις σκέψεις του και τα αναθέτει σε ένα φανταστικό πρόσωπο, τον ήρωα, ισχυριζόμενος ότι τα αντλεί από το ημερολόγιο εκείνου «ανταμώνω μέσα στο γράμμα σου»
▪ παρουσιάζεται με τη μορφή της μαρτυρίας: ο αφηγητής, ο φοιτητής - λοχίας της 1ης γραμμής Αντώνης Κωστούλας, εκθέτει σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία του από το μέτωπο μέσα από ημερολογιακή αφηγηματική μορφή. Έτσι, κατά κάποιο τρόπο πιστοποιεί την αυθεντικότητά της, καθώς η αλήθεια του πολέμου δηλώνεται από έναν στρατιώτη. Μάλιστα, ο συγγραφέας θέλει να δείξει ότι αφήνει τον αυτόπτη μάρτυρα, το λαϊκό αφηγητή, να παρουσιάσει τα περιστατικά με το δικό του τρόπο έκφρασης.
▪ Το ‘‘τέχνασμα’’ του συγγραφέα, να ισχυριστεί ότι η αφήγηση γίνεται με αφορμή την ανακάλυψη των τετραδίων του λοχία, που οι συστρατιώτες του σκότωσαν κατά λάθος στην έναρξη της κρίσιμης μάχης το 1918, κεντρίζει το ενδιαφέρον των αναγνωστών, που αισθάνονται ότι έχουν το προνόμιο να γνωρίσουν τις σκέψεις ενός ανθρώπου που είναι πλέον νεκρός
▪ Η ζωή εν τάφω είναι ένα «βιβλίο του πολέμου»και ξεχωρίζει για αντιμιλιταριστικό και αντιηρωικό του τόνο, καθότι αμφισβητείται ο επικός και ηρωικός χαρακτήρας του πολέμου. Οι αναφορές στη νεότητα παραπέμπουν στη ζωή και στον πόθο για αυτή. Ο πόλεμος παρουσιάζεται να καταστρέφει τη ζωή, την υγεία, τα νιάτα και εν γένει την ευτυχία του ανθρώπου
▪ Η έκθεση των γεγονότων γίνεται μέσα από την οπτική της στασιμότητας και της μονοτονίας του χαρακώματος, που αναδεικνύει την ανυπολόγιστη αξία της ζωής. Ο ήρωας είναι ένας άνθρωπος, που θέλει να γευτεί τη ζωή με όλες του τις αισθήσεις. Αλλά και οι πολεμικές σκηνές υπάρχουν για να δείξουν – εκ του αντιθέτου- τη σημασία και τη ομορφιά της ζωή. Τελικά, όλο το έργο δοξάζει με κάθε τρόπο τη ζωή, όχι όμως ως πνευματική ή αιώνια, αλλά ως έντονη εμπειρία της σάρκας, που ανταποκρίνεται στις ισχυρές δυνάμεις της φύσης
▪ Η απραξία του χαρακώματος επιτρέπει στη σκέψη να εγείρει προβληματισμούς σχετικά με τη μορφή ζωής στον πόλεμο και η αξία της ζωής, της ύπαρξης του ατόμου αποδεικνύεται τελικά ανώτερη κάθε συλλογικού (πχ εθνικού) οράματος ή σκοπού. Η εξέλιξη, επομένως, εδώ δεν έχει να κάνει με τα γεγονότα (δηλ. με πολεμικά επεισόδια), αλλά είναι εσωτερική, σημειώνεται στη συνείδηση του ήρωα – αφηγητή και αφορά τις σκέψεις και τα συναισθήματά του γύρω από τον πόλεμο, τον οποίο απερίφραστα καταδικάζει.
▪ Η παρουσίαση των σκέψεων του αφηγητή οδηγεί στην αφαίρεση των ψεύτικων στολιδιών του πολιτισμού, όπως είναι η πολεμική προπαγάνδα και η συμβατική έννοια του ηρωισμού και τελικά να αναδειχτεί ότι ο πόλεμος δεν είναι ζήτημα ιδεών, αλλά ζωής.
▪ Η συλλογικότητα των εθνικών πολεμικών διεκδικήσεων διαπλέκεται με την ατομική ιστορία, ώστε αφενός να δοθεί έμφαση στις ανθρωπιστικές αξίες και στην αγάπη για τη ζωή, αφετέρου η ατομική διάσταση της αφήγησης να αποκτήσει συλλογική εμβέλεια. Η συλλογικότητά αυτή, επομένως, δεν είναι εθνική ή πατριωτική, αλλά ανθρωπιστική. Έτσι, προβάλλεται η τραγικότητα του ατόμου και η ανθρώπινη διάσταση της δοκιμασίας, μέσα από τον πόνο, το φόβο του θανάτου, την υπαρξιακή αγωνία.
▪ Η επίμονη ενδοσκόπηση του αφηγητή στη δική του φύση, αλλά και στη φύση του πολέμου κάνουν το έργο να υπερβαίνει το ρεαλισμό και τα όρια της ρεαλιστικής μαρτυρίας και να απαρνείται την αντικειμενικότητα απέναντι στις τύχες και στις πράξεις των άλλων ηρώων
▪ Στο συγκεκριμένο έργο έχει διαπιστωθεί η συνύπαρξη του ωμού και συχνά φρικιαστικού ρεαλισμού με μια αισθητική επεξεργασία (η οποία οδηγεί σε αλλεπάλληλες επεξεργασίες) και φτάνει στην εκφραστική ωραιολατρεία, που του προσδίδει σαφείς ιδεολογικές διαστάσεις, καθώς εκφράζει έναν οξύ υπαρξιακό και ανθρωπιστικό προβληματισμό, ο οποίος τελικά προδίδει το πρόσωπο του συγγραφέα πίσω από το κείμενο.

Επιλεγμένα χωρία από εργασία www.arnos.gr