ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ενότητα 19η

ΕΝΟΤΗΤΑ 19^η (από μετάφραση)

«ΕΙΔΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ»

 

ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Είδος και βασικά χαρακτηριστικά	Διευκρινίσεις
Πρώτο είδος: δημοκρατία θεμε­λιωμένη στην ισότητα	Απόλυτη ισότητα μεταξύ πτωχών και πλου­σίων
Δεύτερο είδος: δημοκρατία με βάση τα περιουσιακά στοιχεία	α) Τα περιουσιακά στοιχεία δεν είναι υψη­λά, β) Όποιος αποκτά περιουσιακά στοι­χεία, καταλαμβάνει αξιώματα. Όποιος χά­σει τα περιουσιακά στοιχεία του, δεν έχει αυτή τη δυνατότητα
Τρίτο είδος: καταλαμβάνουν αξιώματα όσοι δεν έχουν κάποιο κώλυμα	Υπέρτατη εξουσία είναι ο νόμος
Τέταρτο είδος: καταλαμβάνουν αξιώματα όλοι όσοι είναι πολίτες	Υπέρτατη εξουσία είναι ο νόμος
Πέμπτο είδος: ισχύουν όλα τα προηγούμενα	Οι αποφάσεις λαμβάνονται με ψηφίσματα και οι δημαγωγοί κυριαρχούν

(ΚΑΤΣΙΜΑΝΗΣ)

 

1^ο  είδος: πλούσιοι και φτωχοί παρουσιάζουν ι­σόρροπη δύναμη και επιρροή. Αυτό το πολίτευμα έ­χει εξουδετερώσει τις κεντρόφυγες δυνάμεις και τους παράγοντες εσωτε­ρικής αποσταθεροποίησης, καθώς όλοι οι πολίτες συμμετέχουν με τον ίδιο τρόπο στη διακυβέρνηση της πόλης με αποτέλεσμα καμιά από τις δύο πλευρές να μην κυριαρχεί πάνω στην άλλη και να μη την καταπιέζει.

 2ο είδος: το δικαίωμα ανάληψης αξιωμάτων έχουν όσοι διαθέτουν έστω και μια μικρή περιουσία. Καθορίζεται ένα χαμηλό όριο περιουσίας, το οποίο, αν δεν υπάρχει, αφαιρείται το δικαίωμα ανάληψης αξιωμάτων Σε άλλο χωρίο των «Πολιτικών» ο Αριστοτέλης χαρακτηρίζει το κριτήριο της περιουσίας ολιγαρχικό, αφού μόνο οι «ὀλίγοι» διέθεταν μεγάλες περιουσίες και επεδίωκαν τιμές και αξιώματα. Εφόσον όμως το προβλεπόμενο όριο περιουσίας είναι χαμηλό δεν θεωρείται αντιδημοκρατικό.

 3o είδος: αξιώματα μπορούν να αναλάβουν όσοι δεν έχουν κάποιο νομικό κώλυμα, δεν είναι υπόλογοι για κάτι. Υπέρτατη όμως αρχή είναι ο νόμος, ο οποίος καθορίζει τη λειτουργία του πολιτεύματος και τη δικαιοδοσία πολιτικής αρχής

4o είδος: Προϋπόθεση για την ανάληψη των αξιωμάτων αποτελεί να έχει κανείς την ιδιότητα του πολίτη, χωρίς να ελέγχονται νομικά κωλύματα. Και σε αυτή την περίπτωση όμως κυρίαρχος είναι ο νόμος.

 

5o είδος: αποτελεί τη χειρότερη μορφή δημοκρατίας, αφού ισχύουν όλα τα παραπάνω, υπέρτατη αρχή όμως δεν είναι ο νόμος, αλλά ο λαός που κυβερνά με τα ψηφίσματα. Η αιτία της εκτροπής οφείλεται στους δημαγωγούς, oι οποίοι οδη­γούν το λαό στην παραβίαση των νόμων μέσα από τη διαδικασία των ψη­φισμάτων.

Τόσο το πρόβλημα της ασάφειας των ψηφισμάτων, όσο και το πρόβλημα της εμφάνισης των δημαγωγών απορρέει κυρίως από τον άμεσο χαρακτήρα της αθηναϊκής δημοκρατίας που, λόγω της συμμετοχής χιλιάδων πολιτών με διαφορές στην καλλιέργεια, στις ικανότητες, στην πολιτική ωριμότητα κατά την άσκηση της εξουσίας, επέτρεπε με την ελάχιστη χαλάρωση των πολιτικών ηθών, την εμφάνιση πολιτικών δυσλειτουργιών.

 

Σχέση νόμου- λαού

Για να μπορέσει να λειτουργήσει σωστά ένα δημοκρατικό πολίτευμα, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να κυριαρχούν οι νόμοι.

·         Αν οι νόμοι έχουν θεσπιστεί με σωστές διαδικασίες, που απαιτούν τη συμμετοχή του συνόλου των πολιτών,

·          αν εφαρμόζονται από όλους τους πολίτες και δεν αλλάζουν σύμφωνα με τις περιστάσεις ή τα συμφέροντα κάποιων ισχυρών ή της πλειοψηφίας, η οποία μπορεί να παραπλανηθεί από επιτήδειους πολιτικούς,

 τότε 1)διασφαλίζεται η δημοκρατία, 2)κατοχυρώνονται τα δικαιώματα του πολίτη και οριοθετούνται οι υποχρεώσεις του 3)επικρατεί η δικαιοσύνη που προστατεύει το σύνολο των πολιτών.

 Μέσα σε τέτοιες επομένως συνθήκες δεν υπάρχουν περιθώρια να κάνουν την εμφάνισή τους οι δημαγωγοί.

  Για τα ερμηνευτικά σχόλια  πολύτιμα ήταν τα βοηθήματα:
1.ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ «ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ» εκδόσεις Gutenberg
2.Κ.Ν.ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ «ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ» εκδόσεις Πατάκη
3.ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΑΤΣΙΜΑΝΗΣ «ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» εκδόσεις Gutenberg
4.ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ