"Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ" του Σπύρου Κιοσσέ

 

ΣΠΥΡΟΣ ΚΙΟΣΣΕΣ

Ο Παναγιώτης

Τρίτη Λυκείου είχα δώσει μια υπόσχεση στον εαυτό μου. Αν περνούσα στη σχολή που ήθελα, Φιλολογία, ιδανικά στο Αριστοτέλειο, κι έπαιρνα πτυχίο, θα έκανα κάθε χρόνο δωρεάν μαθήματα σε μαθητές που δεν είχαν λεφτά για φροντιστήρια. Όπως δεν είχα τότε κι εγώ. Διάβασα μόνος μου, πέρασα με καλή σειρά, τέλειωσα, πήρα και μεταπτυχιακό τίτλο, πρώτη μου δουλειά σε ιδιωτικό σχολείο της επαρχίας.

 Το τάμα μ’ έτρωγε, είχα τα μάτια μου ανοιχτά, ν’ αρχίσω να το εκπληρώνω. Οκτώβρη μήνα, βλέπω αγγελία για εθελοντές εκπαιδευτικούς σε μια δομή για ορφανά και παραμελημένα παιδιά, έξω απ’ την πόλη. Ενισχυτική διδασκαλία. Τρεις φορές τη βδομάδα πήγαινα, δυο ώρες μάθημα, μια ώρα δρόμος πήγαινε έλα. Αυστηρός απ’ την αρχή εγώ, μην σου πάρουν τον αέρα, είχαν συμβουλεύσει οι υπεύθυνοι, με τη δερμάτινη τσάντα μου και τις φωτοτυπίες κάθε φορά. Ἐγώ –χτυπούσα με έμφαση το δάχτυλο στο στήθος–εἰμί, οὗτος–έδειχνα κάποιον– ἐστίν. Τα παιδιά με κοιτούσαν στα μάτια κάπως φοβισμένα κι ανοιγόκλειναν το στόμα αφήνοντας να ακουστούν μόνο οι τελευταίοι ήχοι των λέξεων. Τρεις μήνες μετά, στο σχολείο είχαν ήδη φτάσει στην ευκτική, εμείς είχαμε κολλήσει στην οριστική. Λύω, λύεις, λύει. Είχαν τόσα να μάθουν! Καμιά φορά σταματούσα το μάθημα κι άλλοτε τους μιλούσα αυστηρά, άλλοτε άρχιζα τις συμβουλές και τα θετικά κίνητρα: να πάρετε απολυτήριο, να περάσετε κάπου, να μορφωθείτε, να ζήσετε και την ξενοιασιά της φοιτητικής ζωής. 

 

 https://neoskosmos.com/el/191110/pire-ti-synitheia-tou-pappou-tou-o-attikos-kai-ksekina-to-diavasma-tou-neou-kosmou-apo-ta-athlitika/

Μια μέρα, είχαν φύγει τα υπόλοιπα παιδιά, μάζευα εγώ τα βιβλία και τα χαρτιά μου, βλέπω τον Παναγιώτη να κοιτάζει με προσήλωση μια εφημερίδα που προεξείχε απ’ την τσάντα μου. Δεκαπεντάχρονος, δυο φορές είχε μείνει στην πρώτη γυμνασίου, πήγαινε για τρίτη. Τα άλλα παιδιά ασχολούνταν κάπως με τις ασκήσεις που τους έβαζα, αυτός τίποτα, σιωπηλός παρατηρητής, παρατηρούσε πιο πολύ τις μύγες που πετούσαν ή τη θάλασσα έξω απ’ το παράθυρο. «Να στην αφήσω να τη διαβάσεις;» «Τα αθλητικά μόνο, κύριε, την άλλη πάρτε την». Σε κάθε μάθημα από τότε αγόραζα μια αθλητική εφημερίδα και την άφηνα διακριτικά στο τραπέζι φεύγοντας. Κι όταν έμπαινα στην αίθουσα, έβρισκα στο ίδιο τραπέζι ένα σχισμένο χαρτί με τις ασκήσεις. Λερωμένο καμιά φορά. Χωρίς όνομα. Αλλά με τις ασκήσεις λυμένες.

Ιούνης, τελευταίο μάθημα. Μετά το «καλές διακοπές» τα άλλα παιδιά όρμησαν κατευθείαν στην αυλή για μπάσκετ. Αυτός έμεινε. «Κύριε, έχετε το ίδιο όνομα με τον μικρό μου αδερφό». «Είναι κι αυτός εδώ, Παναγιώτη;» «Όχι, κύριε, ο Σπυράκος δεν μπορεί να μιλήσει, τον είχε σπρώξει, όταν ήταν μικρός, ο μπαμπάς, μεθυσμένος, χτύπησε το κεφάλι στον τοίχο, από τότε τον έχουν σε ίδρυμα. Να γίνω δεκαοχτώ, κύριε, να φύγω από δω, να βρω καμιά δουλειά, να πάω να τον πάρω, να τον φροντίζω». 

Είχα τόσα να μάθω! Τίς εἰμί εγώ, τίς εστίν ο μαθητής απέναντί μου. Μαθαίνω ακόμη.

από το συλλογικό έργο "Οι εκπαιδευτικοί γράφουν" 

 

 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

1. Να προσδιορίσετε το χώρο και τα χρονικά όρια που εκτυλίσσονται τα γεγονότα της ιστορίας.

2. Να εντοπίσετε τους βασικούς χαρακτήρες του διηγήματος και να τους σκιαγραφήσετε με βάση τα λεγόμενα, τις ενέργειές τους και το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δρουν.

3. Τι κερδίζει το κείμενο σε επίπεδο ύφους με την επιλογή της πρωτοπρόσωπης αφήγησης;

4. Γιατί επιλέγεται ο διάλογος στην τελευταία παράγραφο του διηγήματος;

5. Το διήγημα έχει δυο ευδιάκριτες ενότητες. Ποιος ο ρόλος της α΄ ενότητας στην κατανόηση της συμπεριφοράς και του τρόπου δράσης του καθηγητή, όπως αυτή εξελίσσεται στη β΄ενότητα;

6. Στην α΄παράγραφο έχουμε μια συμπύκνωση χρόνου μέσω της επιτάχυνσης με αναφορές στο απώτερο παρελθόν του καθηγητή. Οι πληροφορίες που μας παρέχει χρησιμεύουν στην εξέλιξη της πλοκής;

7.  Ο διάλογος καθηγητή-μαθητή στην τελευταία παράγραφο τεκμηριώνει την αλλαγή που συντελέστηκε στη συμπεριφορά του Παναγιώτη. Πως εξελίχθηκε αυτή η συμπεριφορά;

8.    Ποιο το νόημα των τριών καταληκτικών φράσεων του διηγήματος;

9.    Ποιο θεωρείτε πως είναι το κεντρικό θέμα του διηγήματος και με ποιες γλωσσικές και αφηγηματικές επιλογές αναδεικνύεται από τον συγγραφέα;

10. Θεωρείτε πως ένας καλός δάσκαλος μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές του; Να εκφράσετε τεκμηριωμένα την άποψή σας.