10/10/24 ΗΜΕΡΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Πως βλάπτεις την ψυχική υγεία σου; (πηγή youtube)

Προκειμένου, λοιπόν, να μην μας προκαλεί το καθημερινό στρες ένα… επιπλέον άγχος για την υγεία μας, φροντίζουμε να εφαρμόζουμε τις ακόλουθες συμβουλές:

1.Κάνουμε μια λίστα υποχρεώσεων οργανωμένη κατά προτεραιότητα.

Θέτουμε ρεαλιστικές προθεσμίες και εργαζόμαστε «προς τα κάτω», αφήνοντας στο τέλος τις λιγότερο σημαντικές υποχρεώσεις της λίστας. Διεκπεραιώνουμε όσα πρέπει να γίνουν άμεσα και δίνουμε στον εαυτό μας μια… ανάσα.

2.Μαθαίνουμε να λέμε όχι. Για να μειώνουμε το άγχος και να προστατεύουμε την ψυχική μας υγεία, φροντίζουμε να λέμε «όχι» πιο συχνά. Επιλέγουμε τι μπορούμε να αναλάβουμε και τι όχι και θέτουμε όρια, ειδικά στους ανθρώπους που έχουν το «ταλέντο» να μας προσθέτουν άγχος.

3.Γυμναζόμαστε. Η τακτική άσκηση έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την ψυχική μας υγεία. Ακόμη και ένας γρήγορος περίπατος 10 λεπτών μπορεί να μας βοηθήσει να «κάψουμε» τις ορμόνες του στρες, να αντιμετωπίσουμε την ένταση των μυών και να βελτιώσουμε τη διάθεσή μας.

4.Μειώνουμε την πρόσληψη καφεΐνης. Η καφεΐνη, η οποία βρίσκεται στον καφέ, το τσάι, τη σοκολάτα και τα ενεργειακά ποτά, διεγείρει το κεντρικό νευρικό μας σύστημα. Εάν η καφεΐνη μας κάνει νευρικούς ή ανήσυχους, πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο μείωσής της, αντικαθιστώντας την με καφέ χωρίς καφεΐνη, χυμούς ή νερό.

5.Υιοθετούμε μια ισορροπημένη διατροφή. Η ισορροπημένη διατροφή συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της συνολικής μας υγείας. Όσον αφορά στο κομμάτι του στρες, καλό είναι να εντάξουμε στο καθημερινό μας διαιτολόγιο φρούτα και λαχανικά που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες, να περιορίσουμε τη ζάχαρη και τα κορεσμένα λιπαρά.

6.Ελαχιστοποιούμε τον χρόνο μπροστά σε οθόνη. Ο υπερβολικός χρόνος μπροστά σε οθόνες συνδέεται με χαμηλότερη ψυχολογική ευεξία και αυξημένα επίπεδα άγχους τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά. Επιπλέον, ο χρόνος μπροστά στην οθόνη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά και τον ύπνο μας, γεγονός που μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα στρες.

7.Περνάμε χρόνο με τους φίλους και την οικογένειά μας. Η ύπαρξη ενός δικτύου κοινωνικής υποστήριξης είναι σημαντική για τη συνολική ψυχική μας υγεία. Η κοινωνική υποστήριξη από τους φίλους και την οικογένεια μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε στιγμές έντονου άγχους.

8.Περνάμε χρόνο με το κατοικίδιό μας. Ένα χαριτωμένο κατοικίδιο ζωάκι μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες και να βελτιώσει τη διάθεσή μας. Όταν αγκαλιάζουμε ή αγγίζουμε το κατοικίδιο ζώο μας, το σώμα μας απελευθερώνει ωκυτοκίνη, μια ορμόνη που συνδέεται με θετική διάθεση.

9.Περνάμε χρόνο στη φύση. Το να περνάμε περισσότερο χρόνο έξω μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες. Η πεζοπορία και το κάμπινγκ είναι εξαιρετικές επιλογές, αλλά, ακόμη και σε μια αστική περιοχή, μπορούμε να αναζητήσουμε χώρους πρασίνου, όπως τοπικά πάρκα και βοτανικούς κήπους.

10.Κάνουμε ασκήσεις αναπνοής. Όταν εισπνέουμε βαθιά από τη μύτη μας, οι πνεύμονές μας επεκτείνονται πλήρως και η κοιλιά μας φουσκώνει. Αυτό βοηθά στην επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού μας, επιτρέποντάς μας να αισθανόμαστε πιο ήρεμοι.

11.Κάνουμε γιόγκα. Η γιόγκα αποτελεί μια δημοφιλή μέθοδο ανακούφισης από το στρες. Ενώ τα στιλ γιόγκα διαφέρουν, τα περισσότερα μοιράζονται έναν κοινό στόχο, να ενώσουμε το σώμα και το μυαλό μας. Και αυτό επιτυγχάνεται με την επίγνωση του σώματος και της αναπνοής, η οποία επηρεάζει θετικά το νευρικό μας σύστημα και την αντίδραση στο στρες.

12.Ακούμε χαλαρωτική μουσική. Σε αντίθεση με τον δυνατό θόρυβο, η ευχάριστη μουσική μπορεί να βοηθήσει στη χαλάρωση από το άγχος, υπό την προϋπόθεση ότι είμαστε «παρόντες» και αφοσιωνόμαστε στους ήχους που ακούμε.

13.Γελάμε. Το γέλιο μειώνει την έκκριση των ορμονών του στρες και, έτσι, μπορεί να μας βοηθήσει σημαντικά σε καταστάσεις έντονου άγχους. Ταυτόχρονα, μας χαρίζει χαρά, αισιοδοξία και ελπίδα. Και επειδή το γέλιο δεν είναι εύκολη υπόθεση τελικά στην καθημερινότητά μας, όταν είμαστε εξαιρετικά στρεσαρισμένοι, μπορούμε να παρακολουθήσουμε αστεία videos online, μια ταινία ή τηλεοπτική σειρά που ξέρουμε ότι θα «λειτουργήσει» για εμάς ή να επιλέξουμε να είμαστε με αγαπημένα άτομα που μας φτιάχνουν τη διάθεση.

Πηγή: VIATRIS CONNECT

Μήνυση στο...εκπαιδευτικό σύστημα!

Οι μαθητές μπορεί να είναι το 20% του πληθυσμού μας αλλά το 100% του μέλλοντός μας.


από το youtube

Για τη "Ζώνη Πυρός" του Παναγιώτη Χατζημωϋσιάδη

Λίγο πριν τις πασχαλινές διακοπές επισκέφτηκε το σχολείο μου ένας παλιός συνάδελφος και φίλος συγγραφέας, ο Παναγιώτης Χατζημωϋσιάδης.Το πόσο καλό κάνει τελικά στους μαθητές η επαφή με τους λογοτέχνες αποδεικνύεται τα τελευταία χρόνια που οργανώνουμε τέτοιες επισκέψεις στο σχολείο. Οι μαθητές συζήτησαν μαζί του για τη λογοτεχνία, για τα προβλήματα που ταλανίζουν το σημερινό σχολείο αλλά και για το πως δουλεύει στο εργαστήρι του ένας συγγραφέας.

Παραθέτω ακολούθως ένα σύντομο χαιρετισμό που του απηύθυνα με αφορμή το τελευταίο συγγραφικό του πόνημα "Ζώνη πυρός"

Τον γνώρισα πριν από 10 χρόνια σε ένα λύκειο των Γιαννιτσών ως συνάδελφο και συνοδοιπόρο στο εκπαιδευτικό Γολγοθά. Ιδιαίτερα ευφυής, ευγενικός αλλά και δύστροπος μου φάνηκε στην αρχή. Με τον καιρό κατάλαβα πως πρόκειται για ένα συνάδελφο προβληματισμένο για τη εκπαίδευση και τα κοινωνικά δρώμενα, με ξεχωριστό χιούμορ αλλά και καλά τεντωμένες κεραίες που αφουγκράζονται τους παραμικρούς κραδασμούς στα θεμέλια του κοινωνικού και πολιτικού οικοδομήματος.

Κι επειδή είναι δύσκολο να κρατήσεις ισορροπίες ανάμεσα στην απόσταση που επιβάλλει ο καθωσπρεπισμός να δεις έναν προσκεκλημένο λογοτέχνη στο σχολείο σου και σε ένα φίλο- θαρρώ θα αποτολμούσα να τον αποκαλέσω και έτσι- θα προσπαθήσω σκοινοβατώντας να σας παρουσιάσω τη δική μου βιβλιοπαρουσίαση και επιτρέψτε μου να πω και βιβλιοκριτική  μετά την ανάγνωση του τελευταίου πονήματός του που τιτλοφορείται  «ΖΩΝΗ ΠΥΡΟΣ».

Σ αυτό το εράνισμα αναγνωσμάτων αναγνώρισα εξ αρχής ένα διαφορετικό τρόπο γραφής σε σχέση με τα προηγούμενα λογοτεχνικά του «παιδιά». Μια γραφή που ρέπει προς τον υπερρεαλισμό θα έλεγα, προς την ποίηση σε κάποια σημεία και που παντρεύει με τον πιο αριστοτεχνικό τρόπο το φιλολογικό του υπόβαθρο, τις παιδικές μνήμες και τη σύγχρονη σκληρή κοινωνική πραγματικότητα.

Βρήκα ευρηματική την ομαδοποίηση των διηγημάτων σε τρεις κατηγορίες, που δεν είναι καθόλου τυχαίες. Στην πρώτη με τον τίτλο «ΜΟΝΟΛΟΓΟΙ» ο συγγραφέας μας βάζει στο εργαστήρι του, όπου αναζητά το υλικό της γραφής του ανάμεσα σε παιδικές μνήμες και την ανιαρή καθημερινότητα, στην οποία  καταφέρνει ως εκ θαύματος να προσδώσει μια «φιλοσοφική» διάσταση και να μετατρέψει σε λογοτεχνικό υλικό. Εξομολογείται, αυτοστοχάζεται, εγκλωβίζεται σαν τον Ιωνά στην κοιλιά του κήτους, κρατά σημειώσεις. Από δω ξεχώρισα το ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ και το ΠΡΟΣΩΡΑΣ.

Στο πρώτο αναγνώρισα αυτοβιογραφικά ψήγματα, προσωπικές αγωνίες, και μεταθανάτιες επιθυμίες και.. μια πρόταση για το πώς αλλιώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα ημερολόγια.

Στο δεύτερο η ασθμαίνουσα στίξη προδίδει μια υπαρξιακή αγωνία. Χρησιμοποιώντας μια εμμονικά επαναλαμβανόμενη γραφή κατορθώνει να κινείται με αφάνταστη ευκολία από την παιδική ηλικία στην ωριμότητα και από κει στα γηρατειά.

Στη δεύτερη ομάδα με το γενικό τίτλο «ΚΑΤ΄ΙΔΙΑΝ» ο αφηγητής αναλαμβάνει το ρόλο του ανθρώπου της διπλανής πόρτας που δεν καταγγέλλει, απλά καταγράφει με ηρεμία την αδυσώπητη κοινωνική πραγματικότητα και τα αδιέξοδα του σύγχρονου ανθρώπου. Εδώ προέκρινα το ΠΡΟΣΚΛΗΤΗΡΙΟ και τη ΣΚΙΑ.

Στο πρώτο μέσα σε δυο σελίδες γίνεται ο άστεγος, ο άνεργος, ο λαθρομετανάστης, ο αυτόχειρας που δεν έχει να πληρώσει το νοίκι ή το εισιτήριο στο τρόλεϊ, άνθρωποι που συναντάμε καθημερινά γύρω μας.

Στο δεύτερο με τα εξόχως εύστοχα ελληνικά του αποτυπώνει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο την απομόνωση του σύγχρονου «πετυχημένου» αστού που η επαγγελματική του επιτυχία είναι βραχνάς και σίγουρα δεν είναι αρκετή να καλύψει τα ψυχικά του κενά και ο θάνατος φαντάζει γι αυτόν ως διέξοδος και  λύτρωση.

Η τρίτη ομάδα με τον τίτλο «ΔΙΑΛΟΓΟΙ» συνιστά πραγματικά ΖΩΝΗ ΠΥΡΟΣ. Κινούμενος μεταξύ πραγματικότητας και ουτοπίας, μεταξύ ρεαλισμού και μελλοντολογίας ο συγγραφέας μας δίνει μαθήματα ιστορίας και μιλά για όλα: Ολυμπιακούς αγώνες, οικονομική κρίση, εκλογές, μετανάστες, έλλειψη φαρμάκων, οικολογική καταστροφή. Εφιαλτικά σενάρια του παρόντος και του μέλλοντος.

Στο μεταίχμιο μεταξύ πεζογραφίας και λογοτεχνικού δοκιμίου, με υποτυπώδη δράση και θεματογραφία διάσπαρτη ο  Χατζημωυσιάδης δεν τελεί εν αμηχανία: δεν είναι προχειρογράφος, όπως διάβασα σε μια βιβλιοκριτική. Αντιθέτως περνώντας από το εγώ στο εσύ και από κει στο συλλογικό κατορθώνει με τη διεισδυτική λογοτεχνική του ματιά να ακουμπήσει για άλλη μια φορά «επί τον τύπο των ήλων» και να πει τα πράγματα με το όνομά τους.

Ακούσματα τής Μ. Εβδομάδος

Παραθέτω ένα άρθρο του Γ. Μπαμαπινιώτη από το ΒΗΜΑ που δημοσιεύτηκε πέρυσι το Πάσχα αλλά έχει τόσο θρησκευτικό όσο και φιλολογικό ενδιαφέρον.

Αρκετές φράσεις με διευρυμένη μεταφορική χρήση σώζονται στη σημερινή Ελληνική, προερχόμενες από τα Ευαγγέλια και τους ύμνους τής Μεγάλης Εβδομάδος. Η παρακολούθηση των ακολουθιών των Παθών στις εκκλησίες από μεγάλο αριθμό πιστών, η υποβλητική ατμόσφαιρα, με δυνατά αφηγηματικά κείμενα των Ευαγγελίων και με μια πραγματικά υψηλή ποίηση που είναι η υμνολογία τής Μ. Εβδομάδος, έχουν οδηγήσει στο να εντυπωθούν στη μνήμη και να περάσουν στην καθημερινή γλώσσα  πολλές χαρακτηριστικές φράσεις από τα ακούσματα τής Μ. Εβδομάδος. Δίνω ένα μικρό δείγμα από αυτές, παραθέτοντας και τα ερμηνεύματα από το Λεξικό μου.

Από τα ευαγγελικά κείμενα και τα τροπάρια τής Μ. Δευτέρας χρησιμοποιούμε σήμερα τις φράσεις: «τα τού Καίσαρος τω Καίσαρι» (Ματθ. 22, 21) για την ανάγκη να αποδίδεται στον καθένα αυτό που πρέπει, που του οφείλεται ή που του αρμόζει΄ «προς το θεαθήναι» (Ματθ. 23, 5), μόνο για επίδειξη, για τα μάτια τού κόσμου΄ «διυλίζει τον κώνωπα και καταπίνει την κάμηλον» (Ματθ. 23, 24) για τους υποκριτές που επικρίνουν τα ασήμαντα σφάλματα και συγχωρούν ή παραβλέπουν βαρύτατα αμαρτήματα.

Από τη Μ. Τρίτη: «αι μωραί παρθένοι» (Ματθ. 25, 2) για μη προνοητικούς ανθρώπους, που είναι απροετοίμαστοι να αντιμετωπίσουν κάτι σημαντικό.

Από τη Μ. Τετάρτη: «ως πρόβατο επί σφαγήν» (τροπάριο που παραπέμπει στην Π.Δ., Ησαΐας 53, 7) για κάποιον που οδηγείται (από άλλους) σε βέβαιη καταστροφή χωρίς να το γνωρίζει ή να το καταλαβαίνει ή χωρίς να διαµαρτύρεται.

Από τη Μ. Τετάρτη: «το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής» (Ματθ. 26, 41) για άνθρωπο που έχει τη θέληση να πράξει κάτι αλλά εµποδίζεται (κυρίως από σωµατική αδυναµία)΄ γενικότερα, για κάποιον που θέλει αλλά δεν µπορεί.

Τα περισσότερα είναι από τη Μ. Πέμπτη: «διαρρηγνύω τα ιμάτιά μου» (Ματθ. 26, 65) (σχίζω τα ρούχα μου), διαμαρτύρομαι έντονα,  υποστηρίζοντας την αθωότητα ή το δίκιο μου (συχνά με ειρωνική σημασία)΄ «μετά φανών και λαμπάδων» (Ιω. 18, 3), σε πανηγυρική ατµόσφαιρα΄ «άρον, άρον» (Ιω. 19, 15), αμέσως, γρήγορα, βιαστικά΄ «μνήσθητί μου, Κύριε» (Λουκ. 23, 42) για την έκφραση έκπληξης (πβ και τις φράσεις «μέγας ει, Kύριε!» και «έλα Xριστέ και Παναγιά!»)΄«αντί τού μάννα, χολήν» (τροπάριο) για δήλωση αγνωμοσύνης προς τον ευεργέτη΄«νίπτω τας χείρας μου» (από την πράξη τού Ποντίου Πιλάτου, Mατθ. 27, 24) για τους ανθρώπους που αποποιούνται κάθε ευθύνη, προτιμώντας να μην αναμειχθούν σε υπόθεση στην οποία θα μπορούσαν να παρέμβουν΄ «ας όψεται» (Ματθ. 27, 24) για κάποιον που θεωρείται φταίχτης, υπαίτιος για δυσάρεστη κατάσταση΄ «κρανίου τόπος» (απόδοση τού εβραϊκού τοπωνυμίου «Γολγοθάς», Ματθ. 27, 33) για τόπο όπου η ζωή είναι δυσβάσταχτη ή για τόπο που θυμίζει σεληνιακό τοπίο΄ «τετέλεσται» (Ιω. 19, 30) για περιπτώσεις στις οποίες επέρχεται το οριστικό τέλος µιας κατάστασης΄ «διά τον φόβο των Ιουδαίων» (Ιω. 7,13), όταν ενεργεί κανείς µε συγκεκριµένο τρόπο, επειδή επαπειλείται κίνδυνος από γνωστά, υπονοούµενα από τον οµιλητή πρόσωπα ή καταστάσεις΄ «και έσται η εσχάτη πλάνη χείρων τής πρώτης» (Ματθ. 27, 64), το να ξανακάνει κανείς λάθος ή το να επαναλάβει προηγούμενο σφάλμα του είναι περισσότερο μειωτικό ή μπορεί να έχει χειρότερες συνέπειες από τη διάπραξη ενός λάθους για πρώτη φορά.

Από τη Μ. Παρασκευή: «ψέλνω/ακούω  τον αναβαλλόμενο» (από το τροπάριο «Σε τον αναβαλλόμενον φως ως ιμάτιον» [Συ που φοράς το φως ως ιμάτιο· αναβάλλομαι = περιβάλλομαι, ντύνομαι]) για μακρά και διαρκή επίπληξη που κάνω (ψάλλω...) ή δέχομαι (ακούω...) από κάποιον.

Εδώ αξίζει να παρατηρηθεί πώς άλλαξε στη λαϊκή χρήση η αρχική έννοια τής φράσης και από εύσημη έγινε κακόσημη. Συγκεκριμένα, η μακρά διάρκεια τού όλου ύμνου, που ψάλλεται όση ώρα διαρκεί η Aποκαθήλωση και που αρχίζει με τη φράση αυτή, έδωσε λαβή στη μεταφορική χρήση τής φράσης με τελείως διαφορετικό περιεχόμενο. Tο ίδιο συμβαίνει και με τη φράση «ψάλλω σε κάποιον τον εξάψαλμο», που πάλι η μακρά διάρκεια ανάγνωσης έξι ολόκληρων ψαλμών κατά τον όρθρο έγινε αφορμή να χρησιμοποιηθεί η φράση μεταφορικά για την επιτίμηση κάποιου με λεκτική επίθεση που κρατάει πολλή ώρα!

Από το Μ. Σάββατο: «ανάστα, ο Θεός / Κύριος» (τροπάριο από την «πρώτη ανάσταση», μετά το αποστολικό ανάγνωσμα) δηλώνει κατάσταση έντονου θορύβου, σύγχυση, αναστάτωση, ανακατωσούρα΄«ο αποθανών δεδικαίωται» (αποστολικό ανάγνωσμα, Ρωμ. 6, 7), αυτός που έχει πεθάνει δεν κρίνεται πια (αν ήταν καλός ή όχι, αν έπραξε σωστά ή όχι κ.λπ.) αλλά θεωρείται δικαιωμένος.

Από την Κυριακή τού Πάσχα: «χαράς ευαγγέλια» (αναστάσιμο τροπάριο), για εξαιρετικά ευχάριστη είδηση, για µήνυµα που προκαλεί ευτυχία ή μεγάλη ικανοποίηση΄ «νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες» (Ιωάννης Χρυσόστομος), για να δηλωθεί ότι όλοι καλούνται να συμμετάσχουν σε κάτι (καλό), είτε το αξίζουν είτε όχι΄ «βάλλω τον δάκτυλο εις τον τύπον των ήλων» (Ιω. 20, 25), καταπιάνομαι με θέμα που ενοχλεί, που μαρτυρεί μια δυσάρεστη ή οδυνηρή κατάσταση.

Τέτοιες εκκλησιαστικές φράσεις, με μεταφορική και διευρυμένη (ενίοτε και παρηλλαγμένη) σημασία, εμπλούτισαν τη γλώσσα μας προσδίδοντας κύρος αλλά και εκφραστικότητα στον λόγο.

Εξασκήστε το μυαλό σας με απλούς τρόπους

Από τις καλύτερες παρουσιάσεις στο slideshare αυτή την εβδομάδα

4 Ways to Make your Brain More Vibrant with Visuals from ImageThink

Πρόταση διδασκαλίας για λογοτεχνία Β' Λυκείου

Μια ολοκληρωμένη πρόταση για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας της Β΄Λυκείου από την Αγάθη Γεωργιάδου σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα σπουδών. Αναμένουμε με αγωνία τα νέα από το υπουργείο παιδείας!!!

Προτάσεις για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο

Δυο ενδιαφέροντα άρθρα του Γεράσιμου Μαρκαντωνάτου από την εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ" για τη διδασκαλία των αρχαίων στο Γυμνάσιο (μήπως και βρεθεί τρόπος να τα αγαπήσουν οι μαθητές)

Έχουμε την πεποίθηση ότι ελάχιστοι συνέλληνες υπάρχουν ακόμη σήμερα που πιστεύουν ότι είναι δυνατό να κατακτηθεί η νεοελληνική μας γλώσσα από τις νέες γενιές της πατρίδας μας και να καρπίσει χωρίς την παράλληλη διδασκαλία στοιχείων της αρχαίας ελληνικής, κατά κύριο λόγο της αττικής διαλέκτου, στο γυμνάσιο. Γιατί, όπως έχει συχνά τονιστεί, αν περιχαρακωθεί η Νεοελληνική στη συγχρονική της διάσταση μόνο και αποξενωθεί από την αρχαία μητέρα και τροφό της - και γενικότερα από τη λόγια γλωσσική μας παράδοση -, είναι αναπότρεπτο να ατονήσει και βαθμηδόν να συρρικνωθεί σε εκδοχή αποστεωμένη και μονολιθική. Αφού θα έχει αποκοπεί από τον γραμματικοσυντακτικό μηχανισμό παραγωγής και σύνθεσης και από τις ετυμολογικές ρίζες, δηλαδή από τις ζείδωρες πηγές της, θα διδάσκεται αναποφεύκτως στατικά και ρηχά. Αυτό θα εξυπηρετεί βεβαίως τους χρήστες της ώστε να επικοινωνούν μεταξύ τους πληροφοριακά στον καθημερινό βίο, όχι όμως να αποδύονται σε επίτευξη σοβαρής γλωσσικής δημιουργίας, διότι δεν θα μπορούν να αντλούν υλικό από όλα τα κοιτάσματά της, να επωφελούνται από τις δυνατότητες και τον πλούτο της και έτσι να επιτυγχάνουν παραγωγή λόγου απαιτητικότερου και ποιοτικά ανώτερου.

Γράφαμε σε προηγούμενο άρθρο μας στο «Βήμα της Κυριακής» (23.6.2013), υπογραμμίζοντας το χρέος που έχουμε όλοι μας απέναντι στη γλώσσα μας, ότι από τα περίπου 200 ανώμαλα ρήματα της αττικής διαλέκτου όλα σχεδόν χρησιμοποιούνται συνθετικά ή παραγωγικά στη Νεοελληνική και μάλιστα ευρύτατα και συχνότατα. Ετσι, λ.χ., τα νεοελληνικά ρήματα «σέρνω», «πέφτω» και «στέκομαι» πολύ λίγο βοηθούν στη σύνθεση αν δεν προσφύγει κάποιος στα αντίστοιχά τους αρχαιοελληνικά ρήματα«σύρω», «πίπτω» και «ίσταμαι» (πβ. «απο-σύρω», «εκ-πίπτω», «προ-ΐσταμαι» κ.λπ.). Ούτε μπορούμε να διακρίνουμε την έννοια της λέξης λ.χ. «έξαρση» από την έννοια της λέξης «εξαίρεση» αν αγνοούμε την ετυμολογία τους: «εξ-αίρω», «εξ-αιρώ». Με τη γνώση μόνο των νεοελληνικών λέξεων λ.χ. «μάτι», «σιτάρι» και «σπίτι» δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη σημασία των επίσης νεοελληνικών λέξεων, λ.χ.: «οφθαλμίατρος», «σιτοβολώνας» και «οικότροφος», αν δεν γνωρίζουμε τις αντίστοιχες αρχαιοελληνικές λέξεις «οφθαλμός», «σίτος» και «οίκος». Εάν δεν κατέχουμε την έννοια των αρχαιοελληνικών επιρρημάτων «ευ» και «λάθρα», είναι αδύνατο να καταλάβουμε λέξεις όπως «ευάριθμος», «λαθραναγνώστης» κ.λπ.

Είναι ευνόητο επίσης ότι χωρίς να έλθουμε σε επαφή με την αρχαία ελληνική, που θα μας εξοικειώσει με τις παραγωγικές ρίζες της γλώσσας μας και θα μας καταστήσει ικανούς να συνάγουμε τη σημασία των λέξεων από την ετυμολογία τους (λ.χ., ανήκουστος < α στερ.+ακούω, ανήκεστος < α στερ.+ακέομαι=γιατρεύω), θα αντιμετωπίζουμε ολοένα και μεγαλύτερες δυσχέρειες στην κατανόηση κειμένων, ειδικότερα από τη λόγια γραμματεία μας (Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός, Κάλβος, εκκλησιαστικά κείμενα κ.λπ.), με αποτέλεσμα αναρίθμητα έργα της γραπτής μας παράδοσης να καταστούν σχεδόν απροσπέλασταστους νέους μας. Έχουμε όμως το δικαίωμα να τους αποξενώσουμε από έναν τόσο μεγάλο και πολύτιμο πνευματικό θησαυρό του Έθνους και του λαού μας; Εξάλλου χωρίς αυτή τη γνώση η Νεοελληνική θα αντιμετωπίζει ανυπέρβλητες δυσκολίες στο να πλάθει νέες λέξεις που απαιτεί αδιάλειπτα η ζωή και, το χειρότερο, θα γίνεται ολοένα και πιο ευένδοτη στην αφόρητη πίεση των ξένων γλωσσών, ειδικότερα της Αγγλικής, και αναπότρεπτα θα αφελληνίζεται, γιατί οι χρήστες της δεν θα έχουν τη δυνατότητα να επινοούν τα ελληνολεκτικά ισοδύναμα των ξένων όρων, αφού θα είναι αποκομμένοι από τις αστείρευτες πηγές της μητέρας-γλώσσας.

Το ότι λοιπόν η διδασκαλία της αρχαίας Ελληνικής στο γυμνάσιο - που πρέπει να γίνεται παράλληλα και συμπληρωματικά με τη συστηματική διδασκαλία της Νεοελληνικής - κρίνεται απαραίτητη είναι νομίζουμε κάτι το αναμφισβήτητο. Εκεί όμως όπου υπάρχει όντως πρόβλημα είναι στα μέσα και στον τρόπο διδασκαλίας· στα Αναγνωσματάρια, δηλαδή, που πρέπει να εισαχθούν, καθώς και στη μέθοδο διδασκαλίας. Δυστυχώς και στους δύο αυτούς τομείς δεν έχουμε σημειώσει έως τώρα επιτυχίες. Γιατί και τα εγχειρίδια που είναι σήμερα σε χρήση, αλλά και τα προηγούμενα - στη συγγραφή των οποίων είχαμε κι εμείς συμμετάσχει -, καθώς και τα παλαιότερα, είναι, κατά την ταπεινή μας γνώμη, ακατάλληλα γι' αυτόν τον σκοπό· θα λέγαμε μάλιστα ότι, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, σε αυτά οφείλεται η αποτυχία του μαθήματος και ιδιαίτερα η απέχθεια ενός αριθμού μαθητών προς αυτό. τα ίδια πρέπει να πούμε και για τις μεθόδους διδασκαλίας τις οποίες εφαρμόζουμε στη συγκεκριμένη περίπτωση, που είναι αναχρονιστικές και απρόσφορες. Αλλά για όλα αυτά ευελπιστούμε ότι θα μας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουμε εκτενέστερα σε κάποιο επόμενο άρθρο μας

Σε προηγούμενο άρθρο μας στο «Βήμα» της Κυριακής (27.4.2014), επιχειρηματολογώντας υπέρ της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο γυμνάσιο, είχαμε επισημάνει ότι στο μάθημα αυτό, εκεί όπου όντως υπάρχει πρόβλημα, είναι στα αναγνωσματάρια, καθώς και στη μέθοδο διδασκαλίας. Και μάλιστα είχαμε τότε υπογραμμίσει ότι σε αυτά οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό η τυχόν απέχθεια ενός αριθμού μαθητών προς το μάθημα αυτό, όπως συμβαίνει κάτι ανάλογο ίσως και για άλλα μαθήματα.  Στην προκειμένη περίπτωση φαίνεται αναμφίλεκτο ότι τα αναγνωσματάρια που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν, όπως και αυτά που χρησιμοποιούνται τώρα, είναι κατά κανόνα απρόσφορα για παιδιά 12-15 ετών: οι ενότητες που περιέχουν είναι αδικαιολόγητα πολυσέλιδες και υπερφορτωμένες με ύλη που πράγματι προξενεί ανία και κόπωση στους μικρούς μαθητές· τα κείμενα που περιλαμβάνουν είναι εκτενέστατα και σε πολλές περιπτώσεις δυσνόητα για παιδιά γυμνασίου - συνοδευόμενα από ένα σωρό λεξιλογικά και εξηγητικά σχόλια και, το χειρότερο, από ένα πλήθος γραμματικών και συντακτικών όρων, κανόνων, εξαιρέσεων και άλλων περιττών λεπτομερειών.  

Ωστόσο, αν λάβουμε υπόψη μας την ηλικία των μαθητών του γυμνασίου και συνεπώς τη μαθησιακή και προσληπτική ικανότητά τους, το βεβαρημένο καθημερινό πρόγραμμά τους τόσο από τα άλλα μαθήματα όσο και από τις πρόσθετες εξωσχολικές δραστηριότητές τους, οδηγούμαστε αβίαστα στο συμπέρασμα ότι τα εγχειρίδια αυτά επιβάλλεται να είναι ολιγοσέλιδα και ανάλαφρα, με περιεχόμενο σε γενικές γραμμές απλό, ευκολονόητο και όσο το δυνατόν περισσότερο ελκυστικό. Έτσι κάθε ενότητα δεν θα πρέπει να εκτείνεται πέραν των δύο ή το πολύ τριών σελίδων· τα κείμενα ευκταίο θα ήταν να μην είναι εκτενέστερα των τριών ως το πολύ πέντε στίχων και να πλαισιώνονται με συνοπτικό αλλά κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα και με τα απολύτως απαραίτητα λεξιλογικά και ερμηνευτικά στοιχεία. Τα μικροκείμενα αυτά, αυτούσια ή διασκευασμένα, σκόπιμο κρίνεται να προέρχονται από πεζά έργα της αττικής διαλέκτου - αφού, όπως προσφυέστατα έχει ειπωθεί, η διάλεκτος αυτή αποτελεί το αναντικατάστατο όχημα που έχει τη δυνατότητα να μας μεταφέρει σε όλες τις γλωσσικές περιοχές της Ελληνικής - και να είναι βατά και εύληπτα, με τη βοήθεια φυσικά του διδάσκοντος και των παρατιθέμενων σχολίων.  

Στη διδασκαλία των κειμένων θα πρέπει να αποφεύγεται η εφαρμοζόμενη συνήθως μέθοδος της κατά λέξη μετάφρασης και μάλιστα αφού προηγείται κατά κανόνα η πληκτική και εκνευριστική εκείνη συντακτική ανάλυση-ανατομία των περιόδων του κειμένου. Προτιμότερο θα ήταν να καλούνται οι μαθητές να αποδίδουν, με ελεύθερο τρόπο, το νόημα των περιόδων - αυτενεργώντας αβίαστα υπό την καθοδήγηση του διδάσκοντος και με τη βοήθεια των παρακείμενων ερμηνευτικών σχολίων. Κάποιες εύστοχες ερωτήσεις κατανόησης κάτω από τα κείμενα θα ήταν πολύ χρήσιμες σε αυτή την περίπτωση. Εκεί όμως όπου πρέπει να διατίθεται ο περισσότερος χρόνος και να δίνεται η μεγαλύτερη βαρύτητα δεν είναι ούτε η νοηματική απόδοση των κειμένων ούτε τα γραμματικά ή τα συντακτικά φαινόμενα - ειρήσθω εν παρόδω ότι από τη γραμματική και το συντακτικό της αττικής διαλέκτου πρέπει να διδάσκονται μόνο τα πιο βασικά και απαραίτητα στοιχεία - αλλά η ετυμολογική συσχέτιση των καινούργιων κάθε φορά λέξεων με τις συναφείς λέξεις της νέας ελληνικής. Γιατί το μάθημα αυτό στο γυμνάσιο παραμένει κατά βάση γλωσσικό, αφού ο κυριότερος στόχος του είναι να κατανοήσουν οι μαθητές ότι η νεοελληνική γλώσσα έχει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική και ότι αποτελεί εξέλιξη και συνέχειά της.

Θα δοκιμάσουν όντως πραγματική έκπληξη οι μαθητές όταν συνειδητοποιήσουν επί παραδείγματι ότι οι περίεργοι εκείνοι τύποι των διακοσίων περίπου ανώμαλων ρημάτων της αρχαίας ελληνικής - που δυσκολεύονται ομολογουμένως τόσο πολύ να απομνημονεύσουν - μέσω των μηχανισμών παραγωγής και σύνθεσης κυλούν σαν γάργαρο νερό στα χείλη τους τόσο στον προφορικό καθημερινό τους λόγο όσο και στα κείμενα που διαβάζουν. Έτσι θα δουν λόγου χάρη ότι οι λέξεις: βάση, βάθρο, βήμα || δια-βάτης, δια-βήτης, δύσ-βατος κ.ά. ανάγονται στο αρχαίο ανώμαλο ρήμα «βαίνω»· οι λέξεις: πήξη, πηκτός, πάγος || ναυ-πηγός, παρά-πηγμα, συμ-παγής κ.ά. ετυμολογούνται από το ρήμα «πήγνυμι» κ.ο.κ.

Ευνόητο είναι ότι όλη αυτή η διαδικασία θα εξοικειώσει τα παιδιά με τις παραγωγικές βάσεις της γλώσσας μας και θα τα καταστήσει ικανά όχι μόνο να συνάγουν τη σημασία των λέξεων από την ετυμολογία τους αλλά και να εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό τους και πάνω απ' όλα να εκφράζονται με ακρίβεια, ευχέρεια και δημιουργικότητα στις ποικίλες μορφές της προφορικής και γραπτής τους επικοινωνίας. Αυτό άλλωστε είναι και ο πρωταρχικός στόχος της διδασκαλίας τόσο της νέας όσο και της αρχαίας ελληνικής στο γυμνάσιο.

Ο κ. Γεράσιμος Α. Μαρκαντωνάτος είναι διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας - συγγραφέας. 

Το τετράγωνο sator: γλώσσα, θρησκεία, μαγεία ή μυστικισμός;

Περιμένοντας τις προάλλες τη σειρά μου σε κάποιο ιατρείο, έπεσε στα χέρια μου το περιοδικό DISCOVERY AND SCIENCE, στο οποίο διάβασα το άρθρο, σχετικά με το τετράγωνο του sator και σας παραθέτω ένα απόσπασμά του.

         

Sator arepo tenet opera rotas: Ίσως είναι η πιο αινιγματική αμφίδρομη φράση της Λατινικής γλώσσας, που, αν και στην αρχή την χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Λατίνοι ως λογοπαίγνιο, στο τέλος την καρπώθηκαν οι Χριστιανοί και τις απέδωσαν, μάλιστα, μεταφυσικές ιδιότητες. Πρόκειται για την πιο φημισμένη παλίνδρομη (διαβάζεται, δηλαδή, και από τις τέσσερις κατευθύνσεις) γραφή όλων των εποχών. Έχει διεγείρει, ανά τους αιώνες, τη φαντασία, όλων των «καχύποπτων συνωμοσιολόγων». Την έχουν αποδώσει στους Ναΐτες και στην Καμπάλα. Έχει χαρακτηριστεί ως μυστική ομολογία της Χριστιανικής πίστης, αλλά και ως προσευχή των… Σατανιστών. Για όσους δέχονται την προχριστιανική εκδοχή της, το τετράγωνο δεν ήταν τίποτα άλλο από το συμπλήρωμα ενός γεωγραφικού χάρτη. Γνωρίζει τεράστια επιτυχία, ακόμα και στην εποχή μας. Αρκεί να πληκτρολογήσετε, σε μία μηχανή αναζήτησης του διαδικτύου, τη λέξη sator και θα βρείτε πάνω από 2 εκατ. σελίδες. Προσοχή!! Οι περισσότερες είναι αυθαίρετες ερμηνείες.

Η μετάφραση της δεν προσδιορίζει κάτι το συγκεκριμένο και, ίσως, αυτό να φουντώνει τη μυστηριώδη φύση της. Πιθανή μετάφραση: «ο αγρότης (σπορεύς- Δημιουργός) με το κάρο κρατάει (ελέγχει) με προσοχή τις ρόδες», αν και υπάρχει μεγάλη συζήτηση για την απόδοση του όρου arepo (δεν πρόκειται, ακριβώς, για Λατινική λέξη. Ορισμένοι τη σχετίζουν με την ελληνική «άροτρο», άλλοι τη θεωρούν Κελτικής προέλευσης, ενώ άλλοι τη θεωρούν κύριο όνομα, Arepo = το όνομα του σπορέα). Όσοι θεωρούν ότι είναι χριστιανική φράση το ερμηνεύουν, ελεύθερα, ως : «ο Θεός τα βλέπει και τα ελέγχει όλα»

Το αποκαλούμενο «μαγικό» τετράγωνο του Sator, παρουσιάζεται ακόμα και στις τοιχογραφίες της Πομπηίας (ανακαλύφτηκε το 1925, από τον Pompeo della Corte). Δηλαδή, το χρησιμοποιούσαν πριν το 79 μ. Χ (χρονιά που καταστράφηκε η Πομπηία από τις εκρήξεις του Βεζούβιου). H Ιταλίδα Μ. Leopardi στο βιβλίο της, il quadrato magico del sator, ed. Mediteranee, υποστηρίζει ότι το τετράγωνο είναι προχριστιανικό και ότι οι χριστιανοί, απλώς, του έδωσαν τη δική τους ερμηνεία. Στη διάρκεια των αιώνων το βρίσκουμε χαραγμένο σε πολλές άλλες τοιχογραφίες της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας.

Τέλεια γεωμετρική δομή

Το τετράγωνο αποτελείται από 5 λέξεις, που η κάθε μία αποτελείται από 5 γράμματα. Η επιλογή των λέξεων είναι ιδανική (γι αυτό είναι παράλογο να ψάχνεις για τη νοηματική τους απόδοση). Το rotas είναι η αμφίδρομη γραφή του sator. Το arepo είναι η αμφίδρομη γραφή του opera, ενώ το ρ. tenet είναι από μόνο του αμφίδρομο. Το γραμμα Τ εμφανίζεται πάντα ανάμεσα στο Α και Ο.

Όσοι έψαχναν να βρουν θεϊκά μηνύματα μέσα στις λέξεις (ενώ αυτά υπάρχουν άφθονα στη φύση), εντυπωσιάστηκαν με το ρήμα tenet, που σχηματίζει το σχήμα του σταυρού στη μέση του τετραγώνου. Αν ενώσετε τα ακριανά γράμματα Α και Ο (και με κέντρο το γράμμα Ν) θα σχηματιστεί ο σταυρός των Ναϊτών.

Το τετράγωνο του sator έφτασε στην Αγγλία τον 3o αιώνα μ.Χ. Πολύ αργότερα ο ευαγγελιστής ιερέας Felix Grossner, παρατήρησε ότι τα 25 γράμματα που αποτελούν όλη τη φράση μπορούν να μετασχηματιστούν από τετράγωνο σε σταυρό και να απoδώσουν τη λατινική φράση pater noster (: πάτερ ημών). Στις άκρες του σταυρού απομένουν τα γράμματα Α και Ο (τα οποία τα ερμήνευσαν ως Α και Ω, αρχή και τέλος).

Το τετράγωνο του Sator  αντέχει ακόμα και με τους αριθμούς

1	2	3	4	5
6	7	8	9	10
11	12	13	14	15
16	17	18	19	20
21	22	23	24	25

Αντικαταστήστε τα 25 γράμματα του αρχικού τετραγώνου με διαδοχικούς αριθμούς (από το 1 έως το 25). Οι αριθμοί, που αντιστοιχούν στο ρ. tenet (τρίτη οριζόντια γραμμή ) δίνουν άθροισμα 65. Το ίδιο άθροισμα θα έχετε, αν θα αθροίσετε και πάλι το ρ.tenet (τρίτη κάθετη γραμμή). Τα γράμματα είναι ίδια, οι αριθμοί όμως όχι.

Είναι περίεργο πως με ό,τι έπαιζαν οι αρχαίοι (το λογοπαίγνιο των Λατίνων, στην προκειμένη περίπτωση) έγινε, κατά το Μεσαίωνα, θεϊκό μήνυμα στα χέρια των φανατικών της καθολικής εκκλησίας. Αλλά πιο περίεργο είναι το πόσο εύκολο μετατρέπεται, στην εποχή μας, οτιδήποτε το περίεργο και το δυσερμήνευτο σε «μαγικό» και «αποκρυφιστικό». Μια πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο, γύρω από το sator, θα σας πείσει. Στο Μεσαίωνα, η έλλειψη γνώσης οδηγούσε στη μεταφυσική. Στην εποχή μας, η αρίφνητη και ανεξέλεγκτη γνώση οδηγεί, ακριβώς, στο ίδιο σημείο.

the power of words

Oι διαφορετικοί τρόποι,με τους οποίους έχουμε τη δυνατότητα να πούμε το ίδιο πράγμα, μπορεί να αλλάξουν τον κόσμο μας πηγή:youtube

Το «Πιστεύω» ως πρότυπο κατηγορικού λόγου.

του Γ. Μπαμπινιώτη* Το κείμενο αυτό δεν είναι προσευχή. Είναι ομολογία πίστεως τού Χριστιανού

Παλαιότερα είχα ασχοληθεί με το κείμενο τής «Κυριακής προσευχής» («Το Βήμα» 26.8.2001), δείχνοντας τη γλωσσική «τελειότητα» αυτού τού κειμένου, το οποίο αποτελείται μόνο από μία τροπική έγκλιση, την Προστακτική, για να δηλώσει τρεις ευχές (αγιασθήτω - ελθέτω - γενηθήτω) και τρία αιτήματα (δος - άφες - μη εισενέγκης). Διαφορετικό, αλλά εξίσου ενδιαφέρον, είναι ένα άλλο καίριο χριστιανικό κείμενο, το κείμενο τού «Συμβόλου τής Πίστεως», το «Πιστεύω». Το κείμενο αυτό συντάχθηκε από τους Πατέρες των δύο πρώτων Οικουμενικών Συνόδων, τής Νίκαιας (325) και τής Κωνσταντινουπόλεως (381), και είναι γνωστό ως «Σύμβολο Νικαίας-Κωνσταντινουπόλεως», περιλαμβανόμενο και στη Θ. Λειτουργία.
 

Πιστεύω εις ένα Θεόν, Πατέρα, Παντοκράτορα, ποιητήν ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων. Και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν του Θεού τον μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων. Φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, ομοούσιον τω Πατρί, δι' ου τα πάντα εγένετο. Τον δι' ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών, και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου, και Μαρίας της Παρθένου, και ενανθρωπήσαντα. Σταυρωθέντα τε υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου, και παθόντα, και ταφέντα. Και αναστάντα τη τρίτη ημέρα κατά τας Γραφάς. Και ανελθόνται εις τους ουρανούς, και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός. Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς, Ου της Βασιλείας ουκ έσται τέλος. Και εις το Πνεύμα το Αγιον, το Κύριον, το Ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν διά των Προφητών. Εις Μίαν, Αγία, Καθολικήν, και Αποστολικήν Εκκλησίαν. Ομολογώ έν Βάπτισμα εις άφεσιν αμαρτιών. Προσδοκώ Ανάστασιν νεκρών, και ζωήν του μέλλοντος αιώνος. Αμήν

 

 

Το κείμενο αυτό δεν είναι προσευχή. Είναι διακήρυξη. Για την ακρίβεια, είναι ομολογία πίστεως τού Χριστιανού. Επικοινωνιακά, είναι ένα κείμενο κατηγορικού λόγου, δηλ. ένα κείμενο δογματικής δήλωσης κατηγορημάτων, με τα οποία περιγράφονται οι ιδιότητες τού Τριαδικού Θεού και, προκειμένου για τον Χριστό, και τα ιστορικά γεγονότα τής επί Γης παρουσίας του. Ετσι, όλο το κείμενο οικοδομείται πάνω σε ένα ρήμα, το ρήμα πιστεύω, περιλαμβάνει δε μόνο ονόματα (ουσιαστικά, επίθετα και μετοχές), με εξαίρεση δύο αναφορικές προτάσεις (δι' ου τα πάντα εγένετο - ου τής βασιλείας ουκ έσται τέλος) και ένα απαρέμφατο (κρίναι). Τα ομολογώ και προσδοκώ (στο τέλος τού Συμβόλου) αποτελούν διακηρυσσόμενες στάσεις-δεσμεύσεις τού πιστού, οι οποίες συμπληρώνουν τον κύριο κορμό τού κειμένου.

 

 

 

H απόδοση ιδιότητας στην Ελληνική, δηλ. η γλωσσική εξειδίκευση τής υπόστασης ενός προσώπου, επιτυγχάνεται με τρεις βασικούς τρόπους: (α) χρήση κατηγορουμένου (β) χρήση επιθετικού προσδιορισμού και (γ) χρήση κατηγορηματικού προσδιορισμού. Στο «Σύμβολο τής Πίστεως» επιλέγονται οι τρόποι (β) και (γ). Συγκεκριμένα, διακηρύσσεται η πίστη στον Θεό και στον Χριστό με προβεβλημένες δηλώσεις κατηγορηματικού τύπου (γ): Πιστεύω εις ένα Θεόν * Πατέρα, παντοκράτορα, ποιητήν ουρανού... και (πιστεύω) και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν * τον Υιόν τού Θεού, τον μονογενή [...], φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν [...], ομοούσιον... H πίστη στο Αγιον Πνεύμα διακηρύσσεται με δηλώσεις προσδιοριστικού τύπου (β): και (πιστεύω) εις το Πνεύμα - το άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν [...].

Ωστόσο, η ομολογία πίστεως σε σχέση με τα άλλα δύο πρόσωπα τού Τριαδικού Θεού, το πρόσωπο τού Χριστού και το πρόσωπο τού Αγίου Πνεύματος, απαιτούσε και δηλώσεις δογματικών παραδοχών και ιστορικών γεγονότων (πράξεις, ενέργειες και καταστάσεις) που γλωσσικά οδηγούν στο ρήμα. Ο μηχανισμός που επελέγη στο κείμενο τού Συμβόλου είναι ο συνδυασμός ρηματικής και ονοματικής δήλωσης, δηλ. η χρήση (αναφορικών) μετοχών. Ετσι, στο σύνολό της η γλωσσική δομή τού κειμένου διατήρησε το «σφιχτό» ενιαίο ονοματικό ύφος, κύριο συστατικό τού κατηγορικού λόγου που είναι οι δογματικές διατυπώσεις. Συγκεκριμένα, η αναφορά σε δογματικά θέματα για την υπόσταση τού προσώπου τού Χριστού και σε ιστορικά γεγονότα όπως είναι η ενανθρώπηση, η επίγεια δράση και η αιώνια παρουσία του επιτελείται γλωσσικά με τη χρήση μετοχών: και (πιστεύω) εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν * [...] τον εκ τού Πατρός γεννηθέντα, [...]γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, τον [...]κατελθόντα[...] και σαρκωθέντα [...] και ενανθρωπήσαντα, σταυρωθέντα τε [...] και παθόντα και ταφέντα και αναστάντα [...] και ανελθόντα [...] και καθεζόμενον [...] και πάλιν ερχόμενον [...]. Ομοίως, η πίστη στο Πνεύμα το Αγιον περιλαμβάνει δογματικές δηλώσεις που εκφέρονται «ρηματοονοματικά», δηλ. με μετοχές: το εκ τού Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν... H ενεργοποίηση τού λεπτού μηχανισμού των μετοχών βοηθεί στην πλήρωση σύνθετων εκφραστικών αναγκών, όπως είναι η χρήση μιας ονοματοποιημένης δήλωσης συνδυασμένης με παράλληλη δήλωση τού χρόνου (έμφαση σε έγχρονα ιστορικά γεγονότα τού βίου τού Χριστού: κατελθόντα, σταυρωθέντα, παθόντα, ταφέντα, αναστάντα κ.λπ.) και τού ποιού τής ρηματικής ενέργειας (έμφαση στο γεγονός τής γέννησης * γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, έμφαση στην αιώνια διάρκεια τής παρουσίας * καθεζόμενον εκ δεξιών τού Πατρός... κ.λπ.).

Οι γλωσσικές επιλογές που έγιναν από τους συντάκτες τού κειμένου σε συνδυασμό με ορισμένες μορφολογικές δυνατότητες που προσφέρει η Ελληνική, όπως η χρήση μετοχών, προσέδωσαν στο κείμενο τού Συμβόλου τής Πίστεως χαρακτήρα πρότυπου κατηγορικού λόγου. H γλωσσική ανάγκη των εκφραστών τής χριστιανικής πίστης να δηλώσουν - συχνά με σωρευτικό τρόπο - τις ιδιότητες τού Τριαδικού Θεού αλλά μαζί και πράξεις, ενέργειες και καταστάσεις που συνδέονται με τα τρία πρόσωπα τής μίας θεότητας εξυπηρετήθηκαν με σοφή, λεπτή και εμπνευσμένη χρήση των γλωσσικών μηχανισμών και δυνατοτήτων τής Ελληνικής. Ετσι, το ύφος τού κειμένου έχει την επιδιωκόμενη για έναν τέτοιο τύπο κειμένου σημασιακή μονοσημία, υψηλή δηλωτικότητα και την αυστηρότητα που απαιτεί ένα «καταστατικό» δογματικό κείμενο πίστεως όπως αυτό. Εχει ακόμη εκφραστική ποικιλία, λεπτές εννοιολογικές διακρίσεις (αγέννητος ο Πατήρ, δημιουργός των πάντων, γεννηθείς εκ τού Πατρός ο Υιός προ πάντων των αιώνων, ομοούσιος τω Πατρί, εκπορευόμενον εκ τού Πατρός το Πνεύμα, συν Πατρί και Υιώ συμ-προσκυνούμενον και συν-δοξαζόμενον κ.τ.ό.) και προ πάντων αξιοποίηση των δομικών (γραμματικοσυντακτικών) και σημασιολογικών κατηγοριών τής γλώσσας, που είναι γνωστές ως μέρη τού λόγου. Για μια ακόμη φορά, στο κείμενο τού Συμβόλου τής Πίστεως η λιτότητα των χρησιμοποιουμένων γλωσσικών μέσων, όπως έχει δείξει ο Roman Jakobson, ήτοι η αποκλειστική εν προκειμένω χρήση τού ονοματικού μηχανισμού τής γλώσσας (στον οποίο περιλαμβάνεται και η μετοχή) προβάλλει ανάγλυφα ως διαπιστωμένες και βιωμένες αλήθειες τις θεμελιώδεις δογματικές θέσεις τής Πίστης μας.

 

Το Βήμα: Νέες Εποχές, σ. 46, 5/9/2004

H ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ "ΚΥΡΙΑΚΗΣ" ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

του Γ. Μπαμπινιώτη

Είναι ένα κείμενο που θα μπορούσε, με επικοινωνιακά - γλωσσικά κριτήρια, να χαρακτηρισθεί ως «ιδανικό»

 

Πάτερ ημών
ο εν τοις ουρανοίς,
αγιασθήτω το όνομα Σου.
Ελθέτω η βασιλεία Σου.
Γενηθήτω το θέλημα Σου, ως εν ουρανώ και επί της γης.
Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον.
Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών,
ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών.
Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν,
αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού.
Αμήν.

 

Η ανάγκη επικοινωνίας τού ανθρώπου με τον Θεό (όποιον θεό πιστεύει), η ανάγκη τής προσευχής, είναι από πολύ παλιά γνωστή στον άνθρωπο και εμφανίζεται στις γλώσσες των περισσοτέρων λαών. Στην Ελληνική η λέξη προσεύχομαι (απευθύνω ευχή, αίτημα ή παράκληση προς τους θεούς) πρωτοαπαντά στον Αισχύλο, ενώ ως τεχνικός όρος η λέξη προσευχή μαρτυρείται πολύ αργότερα στην Αγία Γραφή, στο κείμενο τής Παλαιάς Διαθήκης και ­ με ιδιαίτερο βάρος και βάθος ­ στο κείμενο τής Καινής Διαθήκης. Δεν έχω, δυστυχώς, τον επιστημονικό θεολογικό οπλισμό, για να ερμηνεύσω το βαθύτερο περιεχόμενο, το δογματικό νόημα και τη σημασία που έχει στην ορθόδοξη, ιδίως, παράδοση η έννοια τής προσευχής. Αυτό που ακροθιγώς επιχειρώ να δείξω εδώ, στο θεωρητικό πλαίσιο μιας κειμενογλωσσικής ανάλυσης που ανάγεται στον Roman Jakobson, είναι η γλωσσική δομή τής κυριακής προσευχής, όπως μας παραδίδεται από το Ευαγγέλιο (Ματθ. 6, 9-13 και Λουκ. 11, 2-4), την οποία θεωρώ ως ιδανικό κείμενο. Κατά το κείμενο τού Ευαγγελίου, την παραδίδει ο ίδιος ο Κύριος στους ανθρώπους (εξ ου και «κυριακή» προσευχή), λέγοντας «ούτως ουν προσεύχεσθε υμείς» και συνοδεύοντάς την μ' ένα πολύ διδακτικό ηθικό αλλά και γλωσσικό σχόλιο: «Προσευχόμενοι δε μη βαττολογήσητε, ώσπερ οι εθνικοί. δοκούσι γαρ ότι εν τη πολυλογία αυτών εισακουσθήσονται. μη ουν ομοιωθήτε αυτοίς. οίδε γαρ ο πατήρ υμών ων χρείαν έχετε προ τού υμάς αιτήσαι αυτόν» (Ματθ. 6, 7-9).

Εξ ορισμού ως προσευχή, ως κείμενο ευχών και αιτημάτων / παρακλήσεων, το κείμενο τής κυριακής προσευχής (γνωστό και ως «Πάτερ ημών») λειτουργεί μ' έναν κεντρικό μηχανισμό τής γλώσσας, την τροπικότητα. Είναι ο μηχανισμός τής γλώσσας που, άλλοτε γραμματικοποιημένος (με τη μορφή των εγκλίσεων τής Προστακτικής, τής Υποτακτικής και τής Ευκτικής, όπως συμβαίνει στην αρχαία ελληνική γλώσσα) και άλλοτε λεξικοποιημένος (με «δείκτες τροπικότητας», όπως τα ας, να και θα στη Νέα Ελληνική), χρησιμοποιείται από τον ομιλητή τής Ελληνικής για επικοινωνιακές ανάγκες όπως η έκφραση επιθυμίας, ευχής, παράκλησης, προτροπής, προσταγής, απαγόρευσης, απειλής κ.τ.ό.

Το κείμενο τής κυριακής προσευχής είναι υπόδειγμα λιτότητας, περιεκτικότητας και ευθυβολίας. Περιλαμβάνει: α) μια επίκληση προς τον Θεό, εκφρασμένη με την πτώση τής επίκλησης, την κλητική, με την οποία και αρχίζει: Πάτερ ημών... β) τρεις ευχές / επιθυμίες, εκφρασμένες με τριτοπρόσωπους μονολεκτικούς τύπους τής κατεξοχήν τροπικής έγκλισης, τής Προστακτικής: αγιασθήτω - ελθέτω - γενηθήτω... και γ) τρία αιτήματα / παρακλήσεις, εκφρασμένα με τους κατεξοχήν τύπους Προστακτικής, τους τύπους τού β' προσώπου: δος - άφες - μη εισενέγκης, αλλά ρύσαι...

Κάθε ευχή και κάθε αίτημα εξειδικεύεται (η εξειδίκευση αποτελεί έναν άλλο κεντρικό μηχανισμό τής γλώσσας) με τα πιο άμεσα και απαραίτητα στοιχεία. Οι τρεις ευχές μ' ένα ομοιόμορφο ονοματικό υποκείμενο: αγιασθήτω ­ το όνομά σου, ελθέτω ­ η βασιλεία σου, γενηθήτω ­ το θέλημά σου. Τα τρία αιτήματα με δύο συμπληρώματα (προσώπου και πράγματος) στο κάθε ρήμα τους: δος ­ ημίν τον άρτον, άφες ­ ημίν τα οφειλήματα ημών, μη εισενέγκης ­ ημάς εις πειρασμόν και ρύσαι ­ ημάς από τού πονηρού (εις πειρασμόν και από τού πονηρού είναι εμπρόθετα συμπληρώματα / αντικείμενα).

Περαιτέρω, λιτή πάντοτε, εξειδίκευση γίνεται με ελάχιστες αναφορές τόπου, χρόνου και τρόπου: πάτερ ημών ­ ο εν τοις ουρανοίς (εξειδίκευση τόπου), γενηθήτω το θέλημά σου ­ ως εν ουρανώ και επί τής γης (εξειδίκευση τόπου), δος ημίν σήμερον τον άρτον ημών τον επιούσιον (εξειδίκευση χρόνου), άφες ημίν τα οφειλήματα ημών ­ ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών (εξειδίκευση τρόπου).

Το περιεχόμενο τού κειμένου κλιμακώνεται νοηματικά: προηγούνται οι ευχές και ακολουθούν τα αιτήματα. Ξεκινάει με ό,τι αναφέρεται στον ίδιο τον Θεό, για να περάσει μετά στα αιτήματα. Κι εδώ κλιμάκωση, από τα υλικά στα πνευματικά αιτήματα: τα προς το ζην ­ άφεση αμαρτιών ­ προστασία από τον πειρασμό. Γλωσσικά σε όλο το κείμενο κυριαρχεί και προβάλλεται το ρήμα: αγιασθήτω ­ ελθέτω ­ γενηθήτω, δος ­ άφες ­ μη εισενέγκης ­ ρύσαι. Κυριαρχούν και προτάσσονται οι ευχές και τα αιτήματα. Η εξειδίκευσή τους επιτάσσεται, τα υποκείμενα δηλαδή και τα αντικείμενά τους (με εξαίρεση το αντικείμενο τού δος).

Συμπέρασμα. Το κείμενο τής κυριακής προσευχής είναι ένα κείμενο που θα μπορούσε, με επικοινωνιακά - γλωσσικά κριτήρια, να χαρακτηρισθεί ως «ιδανικό». Είναι λιτό, γιατί περιορίζεται σε βασικές πληροφοριακές δομές (επίκληση ­ ευχές ­ αιτήματα), σε εξίσου βασικές εξειδικευτικές πληροφορίες (ονοματικά υποκείμενα στις ευχές ­ διπλά ονοματικά συμπληρώματα στα αιτήματα) και σε ελάχιστες εξειδικεύσεις χρόνου, τόπου και τρόπου. Με μια εντυπωσιακή οικονομία γλωσσικών μέσων ­ στο κείμενο χρησιμοποιείται μόνο Προστακτική, με εξαίρεση τη μοναδική διαπιστωτική ρηματική δήλωση, την Οριστική αφίεμεν ­ επιτυγχάνεται μια ουσιαστική, καίρια και γνήσια μορφή επικοινωνίας, χωρίς ρητορείες, επιτηδεύσεις και περιττό λεκτικό φόρτο. Η συμμετρία και η έντονα αισθητή επανάληψη των ίδιων συντακτικών και μορφολογικών δομών (το γνωστό φαινόμενο τού «παραλληλισμού»), που φάνηκε ελπίζω έστω και αμυδρά στη σύντομη ανάλυσή μας, εξασφαλίζει στο κείμενο τής κυριακής προσευχής αίσθηση ρυθμού και μέτρου (που δεν θίξαμε εδώ), γεγονός που οδηγεί στην εύκολη πρόσληψη και μνημονική ανάκληση τού κειμένου. Πρόκειται για ένα θαυμαστό, τέλειο στην απλότητα και τη βαθύτητά του κείμενο, που δείχνει ανάγλυφα την εκφραστική δύναμη, στην οποία μπορεί να φθάσει η γλώσσα τού ανθρώπου, απόρροια τής ιδιότητας που μοιράζεται «κατά χάριν» ο άνθρωπος με τον Θεό, απόρροια τού πνεύματος.

 

πηγή: εφημερίδα "το Βήμα" - γνώμες

ΑΚΟΥ, ΚΑΘΗΓΗΤΑΚΟ

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΟΥ

  

 

Ποιος νομίζεις ότι είσαι, ρε; Ε, σε σένα μιλάω, καθηγητάκο. Σε σένα που παίζεις με τα νεύρα μιας ολόκληρης κοινωνίας, που παίζεις με το μέλλον των παιδιών, των αυριανών επιστημόνων, που αποφάσισες να κατέβεις σε απεργία εν μέσω Πανελλαδικών εξετάσεων, παίζοντας με την αγωνία δεκάδων δημοσιογράφων που βιάζονται να δουν τα παιδιά μας μεθαυριανούς άνεργους επιστήμονες, μετανάστες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, που θα τους ρωτούν έπειτα οι καλοί δημοσιογράφοι των μεγαλοκαναλιών πώς και επρόκοψαν εκεί, στην αφιλόξενην ξένην, και όχι εδώ, στην φιλόξενην μητέρα...

Τι σε πειράζει εσένα, ρε ανασφαλή αναπληρωτή, να χάσεις τη δουλειά σου; Επειδή πέρασες μια φορά εξετάσεις στο ΑΣΕΠ, επειδή μπήκες τρία χρόνια σε μια σχολική αίθουσα, νομίζεις ότι έδεσες τον γάιδαρό σου, νομίζεις ότι σου χρωστάει κανείς τίποτα; Γιατί, ρε, οι άλλοι, στον ιδιωτικό τομέα, που χάνουν καθημερινά τη δουλειά τους, αυτοί δεν είναι άνθρωποι, δεν έχουνε στόματα να θρέψουνε, θυγατέρα να προικίσουν; Γιατί να χάνουν αυτοί τη δουλειά τους κι εσύ όχι;

Σε σένα, παλιοκαραβάνα των 1.200 ευρώ τον μήνα, που νομίζεις ότι επειδή έκανες ένα μεταπτυχιακό του κερατά αξίζεις περισσότερα απ' όσα ένα κορδόνι καναπέ της κ. Β. Σταμάτη, αυτής, ντε, που τα φάγατε, ως γνωστόν, όλοι μαζί. Για να μην αναφερθώ σε σένα, στραβάδι νεοδιόριστε, που δεν αξίζεις ούτε τα μισά, ούτε τα 600, όσο ένα κρόσσι δηλαδή κουρτίνας της κ. Β. Σταμάτη! Σ' εσάς απευθύνομαι, που μας κάνατε κρόσσια τα νεύρα... Σε σένα, που δεν αντέχεις να δουλέψεις δύο ώρες παραπάνω τη βδομάδα(!), τουτέστιν μία εργάσιμη ημέρα μόλις τον μήνα(!), βρε κρόσσι... Γιατί, βρε μεγαλοκηφήνα, ο μεγαλοδημοσιογράφος δηλαδή κορόιδο είναι ο άνθρωπος που βάζει πλάτη για να μην πτωχεύσει η χώρα, για να μην αδικηθεί ο τραπεζίτης, ο εργολάβος, ο τροϊκανός;

Τι σε πειράζει εσένα, ρε ανασφαλή αναπληρωτή, να χάσεις τη δουλειά σου; Επειδή πέρασες μια φορά εξετάσεις στο ΑΣΕΠ, επειδή μπήκες τρία χρόνια σε μια σχολική αίθουσα, νομίζεις ότι έδεσες τον γάιδαρό σου, νομίζεις ότι σου χρωστάει κανείς τίποτα; Γιατί, ρε, οι άλλοι, στον ιδιωτικό τομέα, που χάνουν καθημερινά τη δουλειά τους, αυτοί δεν είναι άνθρωποι, δεν έχουνε στόματα να θρέψουνε, θυγατέρα να προικίσουν; Γιατί να χάνουν αυτοί τη δουλειά τους κι εσύ όχι;

Και σένα, κολλημένε υπεράριθμε, τι θέλεις να σε κάνουνε τώρα; Επιστάτη στα σχολεία (που έτσι κι αλλιώς είσαι, αφού καταργήθηκαν οι φύλακες), γραμματέα (που έτσι κι αλλιώς είσαι, γιατί, τι είμαστε; ευρωπαϊκή χώρα και θέλεις και μεγαλεία να προσλαμβάνουν ξεχωριστά και άλλη ειδικότητα;), ή μήπως ψυχολόγο (που έτσι κι αλλιώς είσαι, αφού ποτέ δεν είχαν τα σχολεία) να λένε στα διαλείμματα τον πόνο τους οι μαθητές σε σένα, που δεν έχει στο σπίτι τους φαΐ η μάνα τους και δουλειά ο πατέρας τους και έρχονται μισολιπόθυμα; Και γιατί να τον πουν σε σένα, για να σε πληρώνουμε τζάμπα, χάθηκε η Τ. Στεφανίδου;

Τι ζητάς, ρε κοπρίτη; Να σε αφήσουνε σε μια θέση επειδή κάποτε, όταν σε προσλάβανε, είχες αντικείμενο; Αφού η ζωή... εξελίσσεται, ρε, σχολεία συγχωνεύτηκαν, διδακτικές ώρες και μαθήματα μειώθηκαν, οι μαθητές ανά τάξη αυξήθηκαν, τι θέλεις τώρα; Επειδή έκανες μια φορά το αγροτικό σου όταν διορίστηκες στα όρη στα άγρια βουνά, έκλεισες τώρα ως νεοσύλλεκτος, κολλημένε; Τι σε πειράζει, βρε, να σηκώνεσαι μια μέρα φερ' ειπείν με την αυγούλα και να πηγαίνεις στο Αιγάλεω για καφέ, την άλλη στη Χασιά για κοντοσούβλι, την επόμενη στη Χαλκίδα για ψάρι, και αν είσαι και από τους πιο τυχερούς, να σε στείλουν φερ' ειπείν στον Πύργο Ηλείας, που έχει και καλό κόσμο, να χτυπήσεις και κανά μεροκάματο μαύρο στους φραουλάδες της Μανωλάδας, τώρα που οι άνθρωποι προτιμούν τα ελληνικά χέρια; Γιατί, ρε κολλημένη περίπτωση, βλέπεις το ποτήρι μισοάδειο και όχι μισογεμάτο και αρνείσαι την περιπέτεια της ζωής, την αλλαγή παραστάσεων, τις νέες γνωριμίες;

Σε ενοχλεί, λες, μίζερε τύπε, ότι σε αιφνιδίασαν γιατί αποφασίστηκαν τα μέτρα ερήμην σου μια μέρα πριν κλείσουν τα σχολεία και δύο πριν αρχίσουν οι εξετάσεις; Όχι, θα σε ρώταγαν και για το timing! Και 'συ, ρε εκβιαστή, αντί να τους αποδείξεις πόσο ανώτερος άνθρωπος είσαι ως παιδαγωγός και να γυρίσεις και το άλλο μάγουλο, απαντάς με εβραϊκό κώδικα και μωσαϊκό νόμο; Αυτά μαθαίνεις στα παιδιά, χριστιανέ της συμφοράς; Και μόνο γι' αυτό, ρε... μασόνε, θά 'πρεπε να σε απολύσουν!

Τι νομίζεις ότι είσαι, βρε φτωχομπινέ; Ποια πιστεύεις ότι είναι η υπεραξία του προϊόντος που παράγεις εσύ και η φάρα σου; Όλων μαζί οι απολαβές ούτε ένα υποβρύχιο από αυτά τα ελαττωματικά τύπου «Παπανικολής», που πάσχουν από τη νόσο των υποβρυχίων (που παραδέχονται τώρα και οι καλοί Γερμανοί επιστήμονες με αφορμή παρόμοιο περιστατικό στην Πορτογαλία), δεν αξίζετε!

Εδώ καταδέχονται να ασχοληθούν μαζί σου οι «θεσμοί» αυτής της χώρας, η ναυαρχίδα του συγκροτήματος Λαμπράκη «Τα Νέα», το Μega, τα ιερά και τα όσια αυτού του τόπου, τα σα εκ των σων, και 'σύ κωφεύεις; Γιατί, βρε, έχουν κανά συμφέρον αυτοί οι άνθρωποι από την εκάστοτε κυβέρνηση; Σε τι να ευελπιστούν; Σε καμιά προμήθεια του Δημοσίου, μήπως, φαντάζεσαι, ποταπό, καχύποπτο ανθρωπάκι; Δεν τους ακούς ούτε αυτούς; Άκου, τότε, αυτιστική περίπτωση, τη φωνή της λογικής, τον Άδωνι Γεωργιάδη! Δεν την ακούς ούτε αυτή; Άκου, τουλάχιστον, την ψύχραιμη φωνή της ΔΗΜ.ΑΡ., άκου, επιτέλους, τη φωνή της εργατικής συνείδησης, το ΠΑΜΕ, διότι αν δεν πιστεύεις σ' αυτή τη ζωή, την καπιταλιστική, άκου αυτούς που σου υπόσχονται τη μετά θάνατον, κομμουνιστική...

Γιατί, αν το καλοσκεφτείς, καθηγητάκο μου, θα δεις ότι τι σου ζητούν στην τελική; Αυτοκτόνα ρεεεεεεεε, τι σου ζητάνε;

* Η Μαριάννα Πολυχρονιάδου είναι καθηγήτρια - διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών

ΠΗΓΗ: alfavita

Η άλωση της...ιστορίας!

Tις τελευταίες εβδομάδες έχει χυθεί πολύ μελάνι για το θέμα της διδασκαλίας της ιστορίας από άλλες ειδικότητες -εκτός των φιλολόγων- και συγκεκριμένα των θεολόγων, ξενόγλωσσων και κοινωνιολόγων. Επίσης έχει αμφισβητηθεί τόσο η διδακτική επάρκεια όσο και η επιστημονική κατάρτιση των φιλολόγων των διαφόρων τμημάτων της φιλοσοφικής σχολής στο αντικείμενο της ιστορίας. Θα ήθελα λοιπόν να καταθέσω κι εγώ την άποψή μου.

Αρχικά η σκοπιμότητα, για την οποία το θέμα ανέκυψε τώρα, είναι προφανής. Μετά την αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών, θεολόγοι και κοινωνιολόγοι κινδυνεύουν να μη συμπληρώνουν το ωράριό τους σε ένα μόνο σχολείο. Έτσι λοιπόν η ηγεσία του Υπουργείου φημολογείται ότι σκέφτηκε να παραχωρήσει τη Βυζαντινή Ιστορία του Γυμνασίου και του Λυκείου στους θεολόγους, δίνοντάς την τους ως πρώτη ανάθεση, προκειμένου να μην απολυθούν κατά δεκάδες. Αναρωτιέμαι όμως, ξαφνικά διαπίστωσαν την ανεπάρκεια των φιλολόγων στο συγκεκριμένο αντικείμενο; Τόσα χρόνια ήταν ικανοί να διδάξουν το μάθημα και τώρα γιατί δεν είναι, όταν μάλιστα είναι ο μοναδικός κλάδος που στις εξετάσεις του ΑΣΕΠ εξετάζεται στην ιστορία; Ένας απόφοιτος του ιστορικού-αρχαιολογικού είναι λιγότερο ικανός από το θεολόγο να διδάξει ιστορία; Και από τους αποφοίτους των υπολοίπων τμημάτων της φιλοσοφικής σχολής δεν υπάρχει- νομίζω- κάποιος που να μην έχει διδαχθεί καθόλου ιστορία, όπως κάποιοι ισχυρίζονται "διαρρηγνύοντας τα ιμάτιά τους".

Όσο για τους κοινωνιολόγους και τους καθηγητές ξένων γλωσσών που φέρεται να διεκδικούν πρόσβαση στις "ιστορίες" των υπόλοιπων τάξεων, θεωρώ ότι έχουν αποσπασματικές γνώσεις ιστορίας, που ήταν σχετικές με το βασικό αντικείμενο  των σπουδών τους, και δε θα είναι σε θέση να προσεγγίσουν το μάθημα σε σχέση με τα αρχαία, τη λογοτεχνία, την εξέλιξη της γλώσσας, με τα οποία η ιστορία έχει άμεση συνάφεια.

Δε μπορώ βέβαια να μη σταθώ και στη δική μας ανοχή, που, στα πλαίσια της συναδελφικής αλληλεγγύης, δεχόμασταν τόσα χρόνια, όπου οι φιλόλογοι συμπλήρωναν ωράριο και "περίσσευαν" ώρες ιστορίας, να διδάσκεται το μάθημα από καθηγητή αγγλικών, θεολόγο, κοινωνιολόγο, οικονομολόγο ή  και νομικό.Τώρα όλη αυτή η καλή προαίρεση φαίνεται ότι θα μας γυρίσει μπούμεραγκ!!!

Πριν χρόνια όμως, όταν ήμουν ακόμη μαθήτρια, ο φιλόλογος ήταν το παιδί για όλες τις δουλειές. Και κοινωνιολογία στις δέσμες ήταν ικανός να διδάξει και δίκαιο αργότερα και αγωγή του πολίτη μέχρι και σχολικό επαγγελματικό προσανατολισμό. Όταν εξυπηρετούσε καταστάσεις, ήταν βολικό να φορτώνεται με χίλια δυο επιπλέον αντικείμενα.Τώρα όμως ετοιμάζονται να μας κρίνουν ανεπαρκείς  και σε όσα είμαστε οι καθ΄ύλην αρμόδιοι να διδάξουμε σωστά και εμπεριστατωμένα.

Αν επαληθευθεί και η φημολογία για την παραχώρηση και της λογοτεχνίας σε άλλες ειδικότητες, θα πρέπει μάλλον να ακονίσουμε καλά τα μαχαίρια μας, γιατί η ανοχή έχει και τα όριά της...

το θέμα του έρωτα συνεχώς εμπνέει: "Ο Έρωτας στη Μάϊσσα Σαλονίκη"

Tελικά το θέμα του έρωτα ήταν πολύ επίκαιρο φέτος. Κρίμα που τα σχολεία έχουν κλείσει και μάλλον με δυσκολία θα μπορούσα να μαζέψω τους μαθητές μου, για να παρακολουθήσουμε την παράσταση. Όσοι, παρόλα αυτά, τύχει να δουν την ανάρτηση είναι νομίζω μια καλή πρόκληση να την παρακολουθήσουμε. Εγώ πάντως θα είμαι εκεί...

 

ΔΗΜΟΣ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ

Φεστιβάλ Παιδείας 2013

 

Δ/ΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΔΥΤ. ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

 

 Θεατρική Ομάδα Εκπαιδευτικών "Μίμησις Πράξεως" 

       Μουσικοθεατρική Παράσταση 

"Ο Έρωτας στη Μάϊσσα Σαλονίκη"

Σενάριο: Μερόπη Κόπτση-Γεώργιος  Λαδόπουλος

Σκηνοθεσία:  Γρηγόρης Γρηγοράς

…σεργιάνι από το χτες ως τα σήμερα, με την  ψυχή και το νου, μέσα στα  σοκάκια  της Σαλονίκης…Πρωταγωνιστής…ο Ερωτας

 

 

Τρίτη 25 και Τετάρτη 26 Ιουνίου 2013

                ώρα 20:30μμ

Δημοτικό Θέατρο ¨ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ¨

 Λαγκαδά 221,Σταυρούπολη Θεσσαλονίκη

                  
                                   Είσοδος ελεύθερη