Η μάνα στη ελληνική ποίηση (Βάρναλης - Ρίτσος)

Ο Κώστας Βάρναλης γράφει "Οι πόνοι της Παναγιάς" για τη μάνα του Χριστού και μετά το Νίκο Ξυλούρη το τραγουδά με τη μοναδική του φωνή ο Γιάννης Χαρούλης. Απολαύστε τον!!!

 

Που να σε κρύψω, γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί;

Σε ποιο νησί του Ωκεανού, σε ποια κορφήν ερημική;

Δε θα σε μάθω να μιλάς και τα άδικο φωνάξεις.

Ξέρω πως θάχεις την καρδιά τόσο καλή, τόσο γλυκιά

Που με τα βρόχια της οργής ταχιά θενα σπαράξεις.

Συ θάχεις μάτια γαλανά, θάχεις κορμάκι τρυφερό,

θα σε φυλάω από ματιά κακή κι από κακόν καιρό,

από το πρώτο ξάφνιασμα της ξυπνημένης νιότης.

Δεν είσαι συ για μάχητες, δεν είσαι συ για το σταυρό.

Εσύ νοικοκερόπουλο – όχι σκλάβος ή προδότης.

Τη νύχτα θα σηκώνομαι κι αγάλια θα νυχοπατώ

να σκύβω την ανάσα σου ν’ ακώ, πουλάκι μου ζεστό

να σου τοιμάζω στη φωτιά γάλα και χαμομήλι,

κι ύστερα απ το παράθυρο με καρδιοχτύπι να κοιτώ

που θα πηγαίνεις στο σκολιό με πλάκα και κοντήλι…

Κι αν κάποτε τα φρένα σου μ αλήθεια, φως της αστραπής,

χτυπήσει ο κύρης τα ουρανού, παιδάκι μου να μη την πεις!

Θεριά οι ανθρώποι, δεν μπορούν το φως να το σηκώσουν!

Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή σαν την αλήθεια της σιωπής.

Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε σταυρώσουν!

  Και ο Γιάννης Ρίτσος γράφει στον "Επιτάφιο" για τη μάνα που έχασε το γιο της.. 

Γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, καρδούλα της καρδιάς μου,

πουλάκι της φτωχιάς αυλής, ανθέ της ερημιάς μου.

Πως κλείσαν τα ματάκια σου και δε θωρείς που κλαίω

και δε σαλεύεις, δε σαλεύεις, δε γρικάς τα που πικρά σου λέω.

Στη στράτα εδώ καταμεσής τα άσπρα μαλλιά μου λύνω

και σου σκεπάζω της μορφής το μαραμένο κρίνο

Φιλώ το παγωμένο σου χειλάκι που σωπαίνει

κι είναι σα να μου θύμωσε και σφαλιγμένο μένει.

Δεν μου μιλείς κι η δόλια εγώ τον κόρφο, δες, ανοίγω

και στα βυζιά που βύζαξες τα νύχια, γιε μου, μπήγω.

Κορώνα μου αντιστύλι μου, χαρά των γηρατειών μου,

ήλιε της βαρυχειμωνιάς, λιγνοκυπάρισσό μου,

πως μ άφησες να σέρνομαι και να πονώ μονάχη

χωρίς γουλιά, σταλιά νερό και φως κι ανθό κ αστάχυ.

Με τα ματάκια σου έβλεπα της γης κάθε λουλούδι,

με τα χειλάκια σου έλεγα τα αυγερινό τραγούδι.

Με τα χεράκια σου τα δυο, τα χιλιοχαϊδεμένα,

όλη τη γης αγκάλιαζα κ όλ ήτανε για μένα.

Νιότη απ τη νιότη σου έπαιρνα κι ακόμα αχνογελούσα,

Τα γηρατειά δεν τρόμαζα, τον θάνατο αψηφούσα.

Και τώρα που θα κρατηθώ, που θα σταθώ, που θάμπω,

που απόμεινα ξερό δεντρί σε χιονισμένο κάμπο;

Γιε μου, αν δε σούναι βολετό ναρθείς ξανά σιμά μου,

Πάρε μαζί σου εμένανε, γλυκιά μου συντροφιά μου.

Κι αν είν τα πόδια σου λιγνά, μπορώ να περπατήσω

κι αν κουραστείς, στον κόρφο μου, γλυκά θα σε κρατήσω.

Η μητρική αγάπη απέραντη. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ στις μαμάδες όλου του κόσμου!!!

ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΑΜΑΔΕΣ...

Κάπως έτσι μας βλέπουν τα παιδιά μας!!! Αφιερωμένο σε όλες τις μαμάδες που γιορτάζουν αύριο. ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΠΟΛΛΑ!!!

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΣΤΗΝ "ΠΟΛΙΤΕΙΑ" ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

Επιλογή από το ψηφιακό βοήθημα του υπουργείου (study4exams)

1.Ποια είναι τα σύμβολα που εμπεριέχονται στην αλληγορία του σπηλαίου και πώς ερμηνεύονται; (11^η ενότητα)

2.Ποιους θεωρεί ο Πλάτωνας ακατάλληλους να διοικήσουν μια πολιτεία και για ποιους λόγους; (12^η ενότητα)

3.Ποιοι αποτελούν τους ιδρυτές μιας πολιτείας και ποιο είναι το έργο τους; (12^η ενότητα)

4.Ποιες απόψεις διατυπώνονται από τον Σωκράτη και τον Γλαύκωνα για το αν είναι δίκαιος ο ηθικός εξαναγκασμός των φιλοσόφων; Αξιολογήστε τη θέση του Σωκράτη. (13^η ενότητα)

5.Ποιες απόψεις διατυπώνονται από τον Σωκράτη και τον Γλαύκωνα για το αν είναι δίκαιος ο ηθικός εξαναγκασμός των φιλοσόφων; Αξιολογήστε τη θέση του Σωκράτη. (13^η ενότητα)

6.Κρίνοντας από τα μέσα που χρησιμοποιεί ο νόμος για να πετύχει την υπακοή των πολιτών σ’ αυτόν διαγράψτε το χαρακτήρα του. Πώς θα χαρακτηρίζατε το πολίτευμα που λειτουργεί μ’ αυτόν τον τρόπο; (13^η ενότητα)

7.Να συγκρίνετε τις απόψεις του Πλάτωνα και του Πρωταγόρα (ενότητα 7) για το σκοπό και τον χαρακτήρα του νόμου. (13^η ενότητα)

AΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΤΗΣ ΑΛΛΗΓΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ

Ο Πλάτωνας για να πετύχει τη συμβολική μετατόπιση από τον κόσμο της σπηλιάς στον αισθητό κόσμο χρησιμοποιεί μια πλειάδα συμβόλων, τα οποία  φορτίζουν με γνωσιολογικό και πολιτικό νόημα την κατάσταση και τις συνθήκες διαβίωσης των δεσμωτών. Τα σύμβολα που μπορεί κάποιος να εντοπίσει είναι τα παρακάτω:

Η φωτιά που με το τεχνητό φως της φωτίζει το μισοσκόταδο της σπηλιάς αντιστοιχεί με τον ήλιο του αισθητού κόσμου. Ο συμβολισμός αυτός επιβεβαιώνεται από το πλούσιο, γνήσιο και δυνατό φως του εξωτερικού χώρου που μπορεί κάποιος να διακρίνει από κάθε σημείο της σπηλιάς. Το φως αυτό συμβολίζει το φως της αλήθειας που εκπέμπει ο ήλιος του αισθητού κόσμου, που εδώ όμως αντιστοιχεί με το πρωταρχικό Αγαθό του νοητού κόσμου, στο οποίο τα πάντα οφείλουν την ύπαρξη  τους. Η διάκριση αισθητού και νοητού κόσμου αποκτά, με κριτήριο τη δύναμη του φωτός που εκπέμπεται από την τεχνητή και γνήσια πηγή αντίστοιχα, γνωσιολογική αξία. Ο Πλάτωνας αξιοποιώντας το γνωστό σχήμα από προηγούμενους φιλοσόφους και ιδιαίτερα τον Παρμενίδη για το φως και το σκότος, που συμβολίζουν αντίστοιχα τη γνώση και την άγνοια, παρεμβάλλοντας όμως ανάμεσά τους και το ημίφως της σπηλιάς, θέλει να δείξει ότι οι αισθήσεις, χωρίς βέβαια να παραγνωρίζει τη σημασία τους, δεν αποτελούν ασφαλή πηγή γνώσης, εν αντιθέσει με το νου που μπορεί να μας οδηγήσει με τις κατάλληλες διαδικασίες στην απόκτηση της απόλυτης γνώσης.

Η ανηφορική οδός έχει διπλό συμβολικό ρόλο. Ο ένας είναι ρόλος επίτασης της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας που βιώνουν οι δεσμώτες, κάτι που στη συνέχεια θα αναλυθεί και θα συνδεθεί με τους υπόλοιπους παράγοντες που συντείνουν σ’ αυτό το αποτέλεσμα. Η ουσιαστική όμως συμβολική αξία του έγκειται στη σχηματική απεικόνιση της πορείας που πρέπει να ακολουθήσει ο άνθρωπος, μέσω της παιδείας, προκειμένου να πετύχει την ανάβαση από το ημίφως των αισθήσεων στην αποκάλυψη της αλήθειας, στην οποία μόνο ο νους μπορεί να μας οδηγήσει. […] Η ανάβαση αυτή συμβολίζει την οδό της παιδείας που θα πρέπει να ακολουθήσει ο άνθρωπος, η οποία βρίθει δυσκολιών, επίμονων προσπαθειών, αποτυχιών και απογοητεύσεων, αλλά και επιβράβευσης με το αγαθό της γνώσης, που κατά τον Πλάτωνα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της ευδαιμονίας. Ο Πλάτωνας διακρίνει τους ανθρώπους σε «βελτίστας και μή φύσεις», προσδίδοντας έτσι στην φυσική προδιάθεση ιδιαίτερη σημασία, αλλά θεωρεί αναγκαία την ενεργοποίηση των νοητικών ικανοτήτων, ιδιαίτερα των «βελτίστων φύσεων», μέσω της παιδείας, έτσι ώστε να δοθεί η ενδεδειγμένη ηθική διαπαιδαγώγηση και να αποφευχθεί η εκτροπή σε ανήθικες συμπεριφορές με αρνητική επίπτωση για την κοινωνική λειτουργία.

Τα δεσμά στον αυχένα και τα σκέλη ακινητοποιούν τους δεσμώτες και δεν τους επιτρέπουν να περιστρέψουν το κεφάλι και το βλέμμα τους και να εμπλουτίσουν τις παραστάσεις τους, ώστε να αποκτήσουν πληρέστερη εικόνα της πραγματικότητάς τους. […] Η στέρηση αξιοποίησης του συγκριτικού πλεονεκτήματος του ανθρώπου έναντι των άλλων ζώων, του λόγου, ισοδυναμεί με τον αναγκαστικό προσανατολισμό της όρασης με παρωπίδες, με τη μονοδιάστατη θέαση της πραγματικότητας και τον υποβιβασμό του ανθρώπου στην κατηγορία των όντων, στα οποία κυριαρχούν τα ζωώδη ένστικτα. Η ίδια η ύπαρξη των δεσμών απέναντι στο φιλελεύθερο πνεύμα των ανθρώπων, που αυθόρμητα θα αγανακτήσουν μπροστά σε μια εικόνα αλυσοδεμένων ανθρώπων, εμπεριέχει και το συμβολισμό της αναγκαιότητας να αντιδράσουν σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο και να σπάσουν τις αλυσίδες της όποιας εξουσιαστικής διάθεσης επιθυμεί να τους μετατρέψει σε πειθήνια όργανά της Η άγνοια και η ημιμάθεια συνδέονται με την πολιτική κοινωνία που χειραφετείται από δημαγωγούς και φιλόδοξους καιροσκόπους, ενώ η γνώση με την ορθολογική άσκηση της εξουσίας προς το συμφέρον όλων των πολιτών. Τονίζεται μ’ αυτόν τον τρόπο ο καταλυτικός ρόλος της παιδείας στη διαμόρφωση και τη λειτουργία της ιδανικής πολιτείας.

Ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί αρκετά σύμβολα για να δηλώσει την πολλαπλή διαστρέβλωση της πραγματικότητας που βιώνουν οι δεσμώτες. Οι δεσμώτες βλέπουν μόνο ό,τι προβάλλεται στον τοίχο που βρίσκεται μπροστά τους (πρόσθεν μόνον ὁρᾶν) και αναγκαστικά αυτό εκλαμβάνουν ως πραγματικότητα, εφόσον δεν έχουν άλλες παραστάσεις κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής τους. Ένα θέατρο σκιών (τούς γάρ τοιούτους πρῶτον μέν ἑαυτῶν τε καί ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλήν τάς σκιάς τάς ὑπό τοῦ πυρός εἰς τό καταντικρύ αὐτῶν τοῦ σπηλαίου προσπιπτούσας) με ομιλούσες σκιές που βρίσκονται σε συνεχή κίνηση προβάλλεται στον τοίχο· σκιές που προέρχονται από τους ίδιους τους δεσμώτες, τους ανθρώπους που κινούνται στον ανηφορικό δρόμο και τα αντικείμενα που μεταφέρουν. Η διαστρέβλωση του πραγματικού επιτείνεται από το γεγονός ότι το τοιχίο του ανηφορικού δρόμου, περίπου ενός μέτρου, μεταφέρει στο χώρο προβολής το ήμισυ του σκοτεινού ειδώλου των ανθρώπων που κινούνται. Επιπλέον τα αντικείμενα που μεταφέρουν οι άνθρωποι μπορεί να φαίνονται ολόκληρα, αφού βρίσκονται πάνω από το τοιχίο (ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου), αλλά αποτελούν ομοιώματα των πραγματικών, ως απομιμήσεις ανθρώπων και ζώων, κατασκευασμένων από πέτρα, ξύλο ή άλλο υλικό. Επίσης, η αδυναμία των δεσμωτών να προσδιορίσουν την πηγή των φωνών επιτείνει τη σύγχυση, εφόσον είναι δυνατό να θεωρούν για παράδειγμα ότι οι ανθρώπινες φωνές προέρχονται από τα ομοιώματα ζώων. Ακόμη, η διαστρέβλωση πολλαπλασιάζεται από τη θέση της φωτιάς, η οποία θα αποτύπωνε τις πραγματικές διαστάσεις όσων ανθρώπων ή αντικειμένων περνούν από μπροστά της, αν βρισκόταν στο ίδιο ύψος με τους δεσμώτες, τους ανθρώπους με τα αντικείμενα και τον τοίχο προβολής και οι άνθρωποι που κινούνται στο δρόμο βρίσκονταν στο μέσο ακριβώς της απόστασης ανάμεσα στον τοίχο και τη φωτιά. Όμως, η φωτιά βρίσκεται αρκετά μακριά από τους δεσμώτες και αρκετά πιο ψηλά από αυτούς και επομένως τα είδωλα των ανθρώπων και των αντικειμένων θα είναι λοξά και μικρότερα σε διαστάσεις από αυτά. Ένας επιπλέον παράγοντας διαστρέβλωσης είναι το γεγονός ότι ο τοίχος προβολής των σκιών δεν είναι επίπεδος, κάτι που σημαίνει ότι οι σκιές σε άλλα σημεία θα πλαταίνουν και σε άλλα θα στενεύουν τις επιφάνειές τους.

Η τόσο έντονη διαστρεβλωμένη αλήθεια που παρουσιάζει ο Πλάτωνας ότι αντιλαμβάνονται οι δεσμώτες ως απώτερο στόχο δεν έχει παρά να τονίσει τη σαφή διάκριση ανάμεσα στο φαινομενικό του αισθητού κόσμου και στην πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από αυτήν και την οποία μόνον ο νους μπορεί να συλλάβει. Η ταύτιση της γνωστικής κατάστασης των δεσμωτών με τους ανθρώπους του αισθητού κόσμου, που στηρίζουν στα εμπειρικά δεδομένα την εικόνα της πραγματικότητας που συλλαμβάνουν, δεν έχει άλλο σκοπό από το να καταδείξει όχι μόνο την ανεπάρκεια των αισθήσεων ως ασφαλούς πηγής γνώσης. Η εικονική πραγματικότητα εγγράφει στο ασυνείδητο ψευδεπίγραφες εντυπώσεις, χωρίς να επιτρέπει στη σκέψη να τις επεξεργαστεί και να εμβαθύνει στο πραγματικό τους περιεχόμενο.

Απόσπασμα από την εργασία του Νίκου Κουτρούμπα

«Η αλληγορία του σπηλαίου» ερμηνευτική προσέγγιση

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΣΤΟΝ «ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ»- αρχαία κατεύθυνσης γ΄λυκείου

Οι επαναλήψεις έχουν ξεκινήσει για τους μαθητές της Γ΄Λυκείου. Ακολουθούν κάποιες ερωτήσεις που αφορούν στον ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ. Πρόκειται για τις λεγόμενες πραγματολογικές ερωτήσεις και επισημαίνουν τα βασικά σημεία των 7 ενοτήτων.Καλό διάβασμα!!!

1.Ποιά επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο Σωκράτης για το μη διδακτό της αρετής και ποια είναι η αποδεικτική τους δύναμη; (1^η ενοτ)

2. Θεωρείτε εύστοχο το παράδειγμα του Σωκράτη για τους γιους του Περικλή; Αποδεικνύεται με αυτό η θέση που υποστηρίζει; (1^η ενοτ)

3. Το επιχείρημα του Σωκράτη ότι οι  άντρες που κατέχουν την πολιτική αρετή δε μπορούν να τη διδάξουν σε άλλους αντιφάσκει με το μη διδακτό της αρετής. Εξηγήστε αυτή την αντινομία. (1^η ενοτ)

4.Για ποιες μεθόδους διδασκαλίας των σοφιστών γίνεται λόγος στην 1^η ενότητα; (1^η ενοτ)

5.Οι απόψεις για την ύπαρξη των θεών έρχονται σε αντίφαση με τον αγνωστικισμό του Πρωταγόρα; (2^η ενοτ)

6.Ποια διαδικασία ακολούθησε ο Επιμηθέας στην κατανομή των ιδιοτήτων των ειδών και πως εξισορροπεί τις αντίρροπες τάσεις στα πλαίσια του οικοσυστήματος; (2^η ενοτ)

7.Ποιές κοσμολογικές αντιλήψεις παρουσιάζει ο Πρωταγόρας στη ενότητα αυτή; (2^η ενοτ)

8. « έντεχνος σοφία σύν πυρί»: να εξηγήσετε τον όρο και τον τρόπο χορήγησης αυτών των εφοδίων στον άνθρωπο καθώς και να επισημάνετε τις προοπτικές που διάνοιξαν για την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους.(3^η ενοτ)

9. Ποιο είναι το περιεχόμενο των όρων «αἰδώς» και «δίκη» και ποιος ο ρόλος τους στη συγκρότηση των πολιτικών κοινωνιών; (4^η ενοτ) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2009

 10. Πώς δικαιολογείται η διά νόμου θανάτωση όσων δεν μετέχουν στην αιδώ και τη δίκη, παρόλο που όλοι τις έχουν δεχτεί ως δώρα από τον ∆ία; (4^η ενοτ) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2009

11.Πως εξηγείτε την αντίφαση ότι η αρετή είναι διδακτή σε συνδυασμό με την καθολικότητα παροχής της σε όλους τους ανθρώπους; (4^η ενοτ)

12.Πως ορίζεται η πολιτική τέχνη σ΄αυτή την ενότητα και γιατί η πολεμική τέχνη θεωρείται κομμάτι της πολιτικής; (4^η ενοτ)

13.Ποιες αντιφάσεις υπάρχουν στην επιχειρηματολογία του Πρωταγόρα για το διδακτό της αρετής. Εξετάστε αν μπορούμε να τις άρουμε και πως είναι δυνατό να τις αιτιολογήσουμε. (5^η ενοτ)

14.Ποια άποψη εκφράζει ο Πρωταγόρας σ΄αυτή την ενότητα για τον σκοπό της τιμωρίας  και πώς αξιοποιεί την άποψη αυτή για να τεκμηριώσει ότι η αρετή μπορεί να διδαχθεί; (6^η ενοτ)  ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2011

15. «ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται»: Να σχολιάσετε την παραπάνω φράση, δίνοντας έμφαση στη σημασία που έχει ο λόγος για τη συγκρότηση και για τη λειτουργία της κοινωνίας. (6^η ενοτ) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2011

16.Να αξιολογήσετε ως προς την αποδεικτική της δύναμη την άποψη του Πρωταγόρα ότι οι άριστοι άνδρες μπορούν να μεταδώσουν την πολιτική αρετή στα παιδιά τους (7^η ενοτ)

17.Ποιες είναι οι τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης στην αρχαία Αθήνα, ποιοι είναι οι στόχοι τις καθεμιάς και ποιες μεθόδους χρησιμοποιούν για να τους πετύχουν; (7^η ενοτ)

18.Τελικά η δια βίου εκπαίδευση των Αθηναίων αποδεικνύει επαρκώς ότι η αρετή διδάσκεται; Να αξιολογήσετε το επιχείρημα ως προς την αποδεικτική του αξία.(7^η ενοτ)